H συμπερίληψη στον πολιτισμό ατόμων με αναπηρία βρίσκεται στον πυρήνα του νεοσύστατου Synama Festival που πραγματοποιείται στις 5 και 6 Ιουνίου ψηφιακά, φιλοξενώντας, μεταξύ άλλων, στο πρόγραμμά του έργα χορού, video art, περφόρμανς, εκπαιδευτικές δράσεις, προσβάσιμες σε άτομα με και χωρίς αναπηρία.
Το φεστιβάλ που θέτει ως προτεραιότητα «έναν πολιτισμό από όλους για όλους, άνευ ορίων και περιορισμών, και την ανάγκη για διεκδίκηση ίσων ευκαιριών στις δημιουργικές διαδικασίες», σχεδιάστηκε και υλοποιείται από μία ετερόκλητη ομάδα ατόμων με και χωρίς αναπηρία από τα πεδία των τεχνών και των κοινωνικών επιστημών, που παρακολούθησαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Liminal Access Force» του πολιτιστικού οργανισμού liminal. Το συγκεκριμένο εργαστήριο σχεδιάστηκε από τον Χρίστο Παπαμιχαήλ και τη Λήδα Τσενέ με τον συντονισμό της Μαρίας Θρασυβουλίδη και ξεκίνησε από το Σεπτέμβρη του 2020 με στόχο να δημιουργηθεί μία ομάδα που θα εκπαιδευτεί πάνω στην πολιτιστική διαχείριση με όρους συμπερίληψης και θα δημιουργήσει ένα δικό της πολυθεματικό και καθόλα προσβάσιμο φεστιβάλ.
«Η πρωτοβουλία για την δημιουργία αυτού του προγράμματος και κατά συνέπεια, και του ίδιου του φεστιβάλ, προέκυψε μετά από διαβούλευση με την κοινότητά μας, ως απάντηση στην έλλειψη σχεδιασμού πολιτιστικών δράσεων με τη συμμετοχή ΑμεΑ στην παραγωγή τους. Η εμπλοκή αναπήρων στη διαδικασία οργάνωσης και υλοποίησης συμπεριληπτικών εκδηλώσεων βελτιώνει την ποιότητά τους, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί προοπτικές ουσιαστικότερης συμμετοχής των ΑμεΑ στην πολιτιστική ζωή με πολλαπλά οφέλη στην καθημερινότητα τους» αναφέρουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι Χρ. Παπαμιχαήλ και Λ. Τσενέ και Μ. Θρασυβουλίδη .
Όπως υποστηρίζουν οι ίδιοι, παρά τις πολύπλευρες προσπάθειες που γίνονται από θεσμικούς φορείς και φορείς της κοινωνίας των πολιτών προς αυτή την κατεύθυνση, μέχρι σήμερα, στη συντριπτική πλειονότητα αυτών των προσπαθειών, οι κοινότητες των ατόμων με αναπηρία δεν αποτελούν τους δημιουργούς, αλλά μόνο τους τελικούς αποδέκτες έργων πολιτισμού. «Υφιστάμενα εγχειρήματα και διοργανώσεις επικεντρώνονται συνήθως σε επιμέρους σημεία του σχεδιασμού μας. Είτε επικεντρώνονται σε μια συγκεκριμένη μορφή τέχνης ή αναπηρίας, είτε δεν σχεδιάζονται από μικτή ομάδα, αλλά από άτομα χωρίς αναπηρία» σημειώνουν.
Ο εξαρχής συμπεριληπτικός χαρακτήρας της ομάδας του Synama Festival, η καθολική προσβασιμότητα και ο πολυθεματικός χαρακτήρας της διοργάνωσης, επιχειρούν- όπως δηλώνουν οι ίδιοι- να φωτίσουν αχαρτογράφητα μονοπάτια προτείνοντας μια σύγχρονη, ενημερωμένη και πρωτοποριακή πολιτιστική προσέγγιση.
«Το Synama Festival ξεκινά λοιπόν, με αυτήν την αφετηρία και ευελπιστεί να ανατροφοδοτήσει, τόσο εμάς όσο και όλους τους ενεργούς παράγοντες του πολιτισμού, αναφορικά με την συμπερίληψη ΑμεΑ και την ειλικρινή αντιμετώπιση του δίκαιου αιτήματός τους για ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή» δηλώνει η οργανωτική ομάδα του φεστιβάλ.
Λόγω των περιορισμών που επέβαλε η πανδημία, η ομάδα επέλεξε να παρουσιάσει το πρώτο Synama ψηφιακά και αυτό, όπως αναφέρουν, από άποψη σχεδιασμού και υλοποίησης, είχε και τα πλεονεκτήματά του. «Είναι σημαντικό να αδράξουμε την ευκαιρία και να πλησιάσουμε με αυτόν τον τρόπο κοινό που μπορεί να είχε δυσκολία να παρευρεθεί σε ένα ζωντανό δρώμενο. Ακόμα, μας δίνεται η δυνατότητα μέσω ενός πρωτότυπου φανζίν σχεδιασμένο από τον εικονογράφο Dee Barba, το οποίο λειτουργεί και σαν πρόγραμμα του φεστιβάλ, να ξεναγήσουμε και το ευρύ κοινό στις υπηρεσίες προσβασιμότητας. Οποιοσδήποτε μπορεί να έχει πρόσβαση σε μία παράσταση χορού με ακουστική περιγραφή ή να παρακολουθήσει ένα video performance με υπότιτλους για κωφούς/ές και βαρήκοους/ες. Με αυτόν τον τρόπο, εξοικειώνεται και το ευρύ κοινό με τους όρους που κάνουν τη συμμετοχή στον πολιτισμό πραγματικά δικαίωμα όλων, ώστε αυτό να μετατραπεί τελικά σε ένα ισχυρό κοινωνικό αίτημα προς τους πολιτιστικούς φορείς και την πολιτεία» εξηγούν οι διοργανωτές.
Με παρόμοιο σκεπτικό, έχει διαρθρωθεί και το πρόγραμμα του πρώτου Synama Festival, που φιλοξενεί δράσεις από μικτές ομάδες με άτομα με και χωρίς αναπηρία, αλλά και δράσεις που προβλέπουν τη συμμετοχή όλων και την ανάδειξη τρόπων με τους οποίους μπορούμε όλοι μαζί να απολαύσουμε το περιεχόμενό τους.
Ψηφιακές δράσεις που εστιάζουν στις ανθρώπινες αισθήσεις
Φέτος, η θεματική του φεστιβάλ εστιάζει στις ανθρώπινες αισθήσεις και στην ιδέα του «συναισθάνομαι». Αξιοποιώντας τις διαφορετικές αφετηρίες και εμπειρίες των συμμετεχόντων και υβριδικές μορφές τέχνης, το Synama Festival εξερευνά τα όρια μεταξύ ψηφιακού και αναλογικού, δημιουργού και συμμετέχοντα, εισηγούμενο μία πρωτότυπη παρουσίαση των έργων και των εκπαιδευτικών εργαστηρίων.
Συγκεκριμένα χρησιμοποιεί ενδεδειγμένους τρόπους ώστε να μπορούν να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής, καθώς κάθε δράση θα είναι διαθέσιμη με και χωρίς ακουστική περιγραφή, ενώ θα υπάρχει και υποτιτλισμός για κωφούς/ές και βαρήκοους/ες ή διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική, αναλόγως με τις ανάγκες του κάθε έργου.
Το ψηφιακό zine που φιλοξενεί το φεστιβάλ, θα δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να περιηγηθούν στις δράσεις με όποια σειρά, σε όποιο χρόνο και όσες φορές το επιλέξουν, εντός του διημέρου 5 και 6 Ιουνίου.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:
Χορός
Το έργο «Delenda est» της χορογράφου Μαργαρίτας Τρίκκα τοποθετεί δύο ανθρώπους επί σκηνής οι οποίοι από τη στιγμή που θα συστηθούν, βρίσκονται σε κατάσταση μάχης. Προχωρούν προς τη στιγμή της ήττας τους, εκείνη τη ρωγμή στον χρόνο που είτε με πάταγο είτε αθόρυβα σημαδεύει τον άνθρωπο. Για να ακολουθήσει μετά η ησυχία, η άπνοια.
Το «manoeuvre_» της Κάντυ Καρρά και της Χαράς Κότσαλη είναι ένα mixed media trio που διερευνά τις έννοιες της απόπειρας, της εφεύρεσης, της κατασκευής, της αποτυχίας, της ισορροπίας, της δράσης, της αδράνειας και της συνεργασίας σε οριζοντιότητα και καθετότητα. Οι πράξεις απαλλάσσονται από το κλειστό νόημα που τους δίνει ο τελικός στόχος και η επίτευξή του ή μη και έτσι, παραδίδονται στην επικράτεια του παραλόγου.
Ο «Υπερσυντέλικος» της Ροδούλας Γκουλιαμπέρη με τη μικτή ομάδα Dance and the Mind είναι μια παράσταση που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, λόγω COVID-19. Ένα έργο με πρωτότυπη μουσική σύνθεση και τη συνοδεία ζωντανής μουσικής, στο οποίο μουσικοί και χορευτές αλληλεπιδρούν μέσα από έντονες εναλλαγές συναισθημάτων, δημιουργώντας μια παράσταση που θέλει να φέρει στο παρόν ένα δυνατό βίωμα που χάραξε αιώνια τη μνήμη.
Video
H ομάδα ΣΜουΘ αμέσως μετά τα πρώτα περιοριστικά μέτρα αυτο-εγκλεισμού κατά του κορωνοϊού βγαίνει σε δρόμους και πλατείες της Λάρισας και στήνει μια πόρτα φυσικού μεγέθους για να δημιουργήσει το έργο «Εκτός». Οι περαστικοί αλληλεπιδρούν και η ομάδα επιχειρεί αυτοσχέδιες παραστάσεις. Όλα περνάνε από τον μη τόπο, στη σκιά του μεγάλου Π…
Το έργο «FEELter» της Αντωνίας Αλαφούζου για την ομάδα ki | mono * επιχειρεί να αναλύσει τις ανθρώπινες σχέσεις, μέσα από την «επαφή» και τα συναισθήματα. Πρόκειται για την καθημερινότητα δύο ανθρώπων, με στενή σχέση των οποίων τα συναισθήματα συναντώνται. Χαρά, λύπη, στοργή, καβγάς, απόρριψη, τύψεις, αγκαλιά και αγάπη.
Παιδικό θέατρο από παιδιά
Το δικό μας παραμύθι: Η κόκκινη νεράιδα και τα ζώα του δάσους από το παιδικό τμήμα θεάτρου του ΊΣΟΝ, σε σκηνοθεσία και διδασκαλία του Βασίλη Οικονόμου, είναι μια διαδραστική παράσταση για όλες τις ηλικίες που αναδεικνύει τη μοναδικότητα, τη συμπερίληψη, την αποδοχή, την επιμονή, την αυτοεκτίμηση και την εκπλήρωση των προσωπικών στόχων και ονείρων.
Εκπαιδευτικές δράσεις
Το εργαστήριο «Πλάθοντας ένα χαρακτήρα για τη σκηνή» της ομάδας Art Vouveau είναι ένα τρίωρο διαδικτυακό θεατρικό εργαστήρι που απευθύνεται σε ακούοντες και μη ηλικίας από 14 ετών και άνω. Πρόκειται για ένα ταξίδι στο μαγευτικό κόσμο της υποκριτικής του βωβού θεάτρου που προ(σ)καλεί τους πάντες να έρθουν σε επαφή με μία νέα σωματική γλώσσα, να αφυπνίσουν την αυθεντική τους κίνηση, να δοκιμάσουν τα όρια της φαντασίας και της δημιουργικότητάς τους.
Ο εικαστικός Φίλιππος Βασιλείου προτείνει το βιντεοσκοπημένο μάθημα γλυπτικής «Πλάθω τον ήρωά μου» για ενηλίκους και παιδιά άνω των 5 ετών, ώστε όλοι και όλες να μπορούν να το παρακολουθήσουν στο δικό τους ρυθμό. Ακολουθώντας την τεχνική της “αρματούρας”, δηλαδή τη δημιουργία σκελετού από αλουμινόχαρτο και ύστερα το πλάσιμο αυτού με πηλό, οι συμμετέχοντες κατασκευάζουν το δικό τους χαρακτήρα-ήρωα-είδωλο.
Οι δράσεις του Synama Festival είναι κατάλληλες για άτομα κάθε ηλικίας. Το φεστιβάλ υλοποιείται με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.
