Για σκόπιμη εργαλειοποίηση των μεταναστευτικών ροών κάνει λόγο η ελληνική κυβέρνηση και οργανώνει την αντίδρασή της σε περιφερειακό, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο
Η Αθήνα εκτιμά ότι στόχος της βορειοαφρικανικής χώρας είναι να αποσπάσει μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ και να δείξει την ενόχλησή της στην καταδίκη του τουρκολιβυκού μνημονίου
Ως «εργαλειοποίηση» που συνιστά «πρόκληση ασφαλείας την οποία η Ευρώπη δεν μπορεί να αγνοήσει», περιέγραψε ο Κυριάκος Μητσοτάκης τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη προς την Ελλάδα στην καθιερωμένη κυριακάτικη ανάρτησή του. Η προσεκτική διατύπωση ανέδειξε την ευρωπαϊκή πτυχή του ζητήματος, με τον ίδιο τρόπο που το έκανε προ ημερών στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ταυτόχρονα, η ελληνική στάση έναντι του τουρκολιβυκού μνημονίου και η υποστήριξή του από την Αγκυρα και τις δύο λιβυκές κυβερνήσεις δημιουργούν νέες αναταράξεις.
Το πρώτο εξάμηνο του 2025 οι παράνομες μεταναστευτικές ροές από την (Ανατολική) Λιβύη προς την Κρήτη αυξήθηκαν πάνω από 170% συγκριτικά με το περασμένο έτος. Η μεγάλη αύξηση συνιστά πρωτίστως πρόβλημα ασφαλείας για την Ελλάδα. Γι’ αυτό, ο πρώην υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Μάκης Βορίδης, μίλησε (ΣΚΑΪ) για ένα φαινόμενο με «υβριδικά χαρακτηριστικά», ενώ ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι σε ιδιωτικές τους συνομιλίες έφτασαν σε σημείο να κάνουν λόγο ακόμα και για «υβριδικό πόλεμο» από πλευράς Λιβύης.
Εκ του πονηρού
Το Μέγαρο Μαξίμου, το υπουργείο Μετανάστευσης και οι υπηρεσίες ασφαλείας που μελετούν το θέμα εκτιμούν ότι η εργαλειοποίηση των ροών από πλευράς Λιβύης είναι σκόπιμη και ο στόχος της είναι διπλός. Οι αρμόδιοι εκτιμούν ότι κατά κύριο λόγο η Λιβύη επιχειρεί μέσω των λαθρομεταναστών να κάνει προβολή ισχύος και να αποσπάσει μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις από πλευράς Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σε δεύτερη φάση φαίνεται πως σχετίζεται με τις αντιδράσεις της Ελλάδας στο τουρκολιβυκό μνημόνιο και τις διαδικασίες έρευνας για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης.
Προκειμένου να ανασχέσει τις παράνομες μεταναστευτικές ροές, η Αθήνα έδρασε σε τρία επίπεδα: περιφερειακό, ευρωπαϊκό και εθνικό. Το πρώτο σχετίζεται με την ανάπτυξη πλοίων του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού έξωθεν των χωρικών υδάτων της Λιβύης, κάτι που σύμφωνα με τους αρμόδιους έχει ήδη απτά αποτελέσματα. Βέβαια, στη μείωση των ροών των τελευταίων ημερών συντέλεσαν και οι ισχυροί άνεμοι που έπνεαν στην περιοχή.
Το δεύτερο αφορά την επιμονή της Αθήνας να θέσει το ζήτημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο (άτυπη συνάντηση χωρών με ίδιες απόψεις για το Μεταναστευτικό και Σύνοδος Κορυφής). «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε τον κίνδυνο από την παγίωση αυτής της κατάστασης και φαίνεται να είναι διατεθειμένη να πάρει μέτρα», σημείωσε ο κ. Μητσοτάκης. Στο πλαίσιο αυτό, ο επίτροπος Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, μαζί με τους υπουργούς Μετανάστευσης Ελλάδας, Ιταλίας και Μάλτας επισκέπτονται στις 8 Ιουλίου τις αρχές στην Ανατολική και τη Δυτική Λιβύη.
Το τρίτο είναι τα μέτρα που θα λάβει η Ελλάδα σε εθνικό επίπεδο και θεωρείται ότι λειτουργούν αποτρεπτικά όσον αφορά τις μεταναστευτικές ροές. Ειδικότερα, η κυβέρνηση εξετάζει την αναστολή των αιτήσεων ασύλου. Πρόκειται για ένα μέτρο που θα ληφθεί εάν συνεχιστεί η μεταναστευτική πίεση από τη Λιβύη. Η υιοθέτησή του σημαίνει ότι όσοι εισέρχονται παρανόμως στην ελληνική επικράτεια συλλαμβάνονται, μεταφέρονται σε προαναχωρησιακά κέντρα και σε 18 μήνες απελαύνονται στη χώρα τους.
Ωστόσο, όπως κάθε μέτρο έχει και αρνητική πτυχή. Οπως εξηγούσαν αρμόδιοι αξιωματούχοι στο «Μανιφέστο», για να έχει πραγματική αποτρεπτική ισχύ το μέτρο θα πρέπει να ισχύσει 18 μήνες (όσο διαρκεί η κράτηση). Σε διαφορετική περίπτωση, εάν το μέτρο ληφθεί και ανακληθεί σύντομα, όσοι κρατούνταν θα απελευθερώνονταν και θα είχαν άμεσα τη δυνατότητα υποβολής ασύλου. Αρα, πρακτικά δεν θα υπήρχε αποτρεπτικό αντίκρισμα για όσους σκόπευαν να έρθουν παρανόμως στη χώρα. Η Ελλάδα, σύμφωνα με την ίδια γραμμή πληροφόρησης, έχει και άλλα μέτρα στη φαρέτρα της.
Ταυτόχρονα, η Αγκυρα και οι δύο κυβερνήσεις της Λιβύης (της Τρίπολης που το υπέγραψε και της Βεγγάζης που το απέρριπτε) υπεραμύνονται σθεναρά του τουρκολιβυκού μνημονίου. Με αφορμή την καταδίκη στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής, ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, Οντζου Κετσελί, κατηγόρησε Ελλάδα-Κύπρο ότι συνεχίζουν τις προσπάθειές τους να επιβάλουν «τις μαξιμαλιστικές τους αξιώσεις» στην ΕΕ.
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο, σύμφωνα με τον ίδιο, «είναι πλήρως σύμφωνο με το διεθνές δίκαιο, δείχνοντας ότι η χώρα μας δεν θα επιτρέψει ποτέ να παραβιαστούν τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά της».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο λεγόμενος πρωθυπουργός της κυβέρνησης της Βεγγάζης, Οσάμα Χαμάντ, που επανέλαβε «την κατηγορηματική άρνηση της Λιβύης να δεχτεί οποιαδήποτε μορφή αμφισβήτησης ή παρέμβασης στις κυρίαρχες αποφάσεις της, ιδίως όσον αφορά τις διεθνείς συμφωνίες που έχουν συναφθεί με συμμαχικά έθνη».
Επίσκεψη Γεραπετρίτη
«Η επίκληση του διεθνούς δικαίου προϋποθέτει τούτο να υιοθετείται καθ’ ολοκληρίαν», υπογράμμιζαν ελληνικές διπλωματικές πηγές, τονίζοντας ότι η Ελλάδα «θα συνεχίσει με συνέπεια να υπηρετεί το διεθνές δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας. Αυτό όμως θα πρέπει να ισχύει για όλους». Υπό αυτό το πρίσμα, η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, και στις δύο πλευρές της Λιβύης στις 7 Ιουλίου προσλαμβάνει ακόμα μεγαλύτερη σημασία
