Η πολιτική σκηνή της Αριστεράς στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζεται από αλλεπάλληλες ανατροπές, διαρκείς εσωκομματικές κρίσεις και μια αίσθηση ρευστότητας που καθιστά δύσκολη κάθε πρόβλεψη για το μέλλον. Στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, του κόμματος που για μία δεκαετία βρέθηκε στο επίκεντρο της εξουσίας και της αντιπολίτευσης, η κρίση αυτή έχει πάρει μόνιμο χαρακτήρα. Κι αν η αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα το 2023 δημιούργησε την ελπίδα για ανανέωση, η πραγματικότητα δείχνει πως το κόμμα παραμένει δέσμιο εσωτερικών συγκρούσεων, προσωπικών στρατηγικών και ενός μόνιμου διχασμού ανάμεσα στο «παλιό» και το «νέο».
Στο επίκεντρο αυτής της εσωτερικής φθοράς βρίσκεται σήμερα ο Σωκράτης Φάμελλος. Ο άνθρωπος με χαμηλό πολιτικό προφίλ και χωρίς προσωπικό χαρισματικό αποτύπωμα, βρέθηκε, μετά την εκλογή του, να κρατάει το τιμόνι ενός κόμματος που έχει βυθιστεί σε υπαρξιακή κρίση. Οι τελευταίες κινήσεις του Αλέξη Τσίπρα, τόσο με τις δημόσιες παρεμβάσεις του όσο και με την υπογείως συνεχιζόμενη πολιτική επιρροή του, καθιστούν τον Σ. Φάμελλο ουσιαστικά έναν «μελλοθάνατο» πολιτικό αρχηγό.
Ο σημερινός πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ποτέ δεν συγκαταλέχθηκε στις ηγετικές φυσιογνωμίες του χώρου. Τεχνοκράτης, κοινοβουλευτικός, χωρίς να είναι άνθρωπος της πρώτης γραμμής, δεν μπόρεσε ποτέ να αποκτήσει τη δυναμική ή την προσωπική βάση που θα του επέτρεπε να σταθεί ως αυτόνομος ηγέτης.
Μετά απ’ όλα όσα συνέβησαν στον ΣΥΡΙΖΑ τους τελευταίους μήνες ο Σωκράτης Φάμελλος βρέθηκε να λειτουργεί ως «διαχειριστής κρίσης», χωρίς πραγματικά εργαλεία, χωρίς την ουσιαστική και ομόθυμη στήριξη των ισχυρών τάσεων μέσα στο κόμμα. Έτσι, γρήγορα άρχισε να εμφανίζεται όχι ως ηγέτης αλλά ως «συμβολικός φύλακας» ενός κόμματος που συνεχίζει να τελεί υπό τη βαριά σκιά του Αλέξη Τσίπρα.
Η αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα παρουσιάστηκε τότε ως μια γενναία κίνηση αυτοκριτικής και αποχώρησης από το προσκήνιο. Όμως, όποιος γνωρίζει την πολιτική ξέρει ότι οι ηγέτες με τέτοιο ιστορικό αποτύπωμα δεν αποχωρούν ποτέ πραγματικά. Ο Τσίπρας διατήρησε την αδιαμφισβήτητη πολιτική βαρύτητά του, επηρεάζοντας τις εξελίξεις και αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο επιστροφής.
Με συνεχείς παρεμβάσεις, με προσεκτικά διατυπωμένες τοποθετήσεις και με την ικανότητα να κινητοποιεί ακόμα ένα τμήμα της βάσης που τον βλέπει ως «φυσικό αρχηγό», ο Τσίπρας έχει καταφέρει να καταστήσει τον ΣΥΡΙΖΑ «δικέφαλο». Από τη μία ο Φάμελλος, ο «τυπικός» επικεφαλής, από την άλλη ο Τσίπρας, ο «άτυπος» αλλά πραγματικός παράγοντας. Το αποτέλεσμα είναι η πλήρης απονομιμοποίηση του Φάμελλου, ο οποίος φαντάζει σαν αναπληρωτής που περιμένει απλώς την αντικατάστασή του.
Αν ρωτήσει κανείς τους πολίτες σήμερα ποιος είναι ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, οι περισσότεροι είτε θα διστάσουν να απαντήσουν είτε θα πουν αυθόρμητα «ο Τσίπρας». Αυτό δείχνει το μέγεθος του προβλήματος για τον Σωκράτη Φάμελλο. Ενας πολιτικός αρχηγός που δεν αναγνωρίζεται ως τέτοιος από την κοινωνία είναι ήδη πολιτικά τελειωμένος.
Η εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτή ενός κόμματος χωρίς καθαρή κατεύθυνση. Από τη μία προσπαθεί να σταθεί απέναντι στη Νέα Δημοκρατία, από την άλλη βυθίζεται σε εσωτερικές έριδες και προσωπικές στρατηγικές, ανεξάρτητα αν την παρούσα χρονική περίοδο δεν βγαίνουν στην επιφάνεια. Ο Σ. Φάμελλος δεν καταφέρνει να επιβάλει γραμμή, δεν μπορεί να εμπνεύσει, ούτε να κινητοποιήσει. Στην πραγματικότητα, απλώς διαχειρίζεται την παρακμή.
Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ ήδη συζητείται η «επόμενη μέρα». Ο Φάμελλος είναι αντιληπτός ως προσωρινός, και πολλοί θεωρούν πως απλώς κρατάει τη θέση μέχρι να βρεθεί η πραγματική λύση.
Η κρίση ηγεσίας που βιώνει το κόμμα δεν είναι μόνο ζήτημα προσώπων. Είναι βαθύτερη, αφορά την ίδια την ταυτότητά του. Μετά την κυβερνητική θητεία, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπόρεσε να ανασυγκροτήσει την κοινωνική βάση του, να ανανεώσει το πολιτικό αφήγημά του ή να προσαρμοστεί στις νέες ανάγκες της κοινωνίας.
Η πορεία του Σωκράτη Φάμελλου στην ηγεσία μοιάζει ήδη προδιαγεγραμμένη. Είναι ένας «μεταβατικός» ηγέτης, χωρίς ιδιαίτερο προσωπικό πολιτικό κεφάλαιο και με μια σκιά –τον Αλέξη Τσίπρα– που δεν του επιτρέπει να σταθεί αυτόνομα. Αν δεν καταφέρει να βρει νέο αφήγημα, κινδυνεύει να μετατραπεί σε κόμμα-φάντασμα του παρελθόντος του. Και σε αυτό το σκηνικό, ο Σωκράτης Φάμελλος δεν είναι παρά ο «μελλοθάνατος» πολιτικός αρχηγός που στο μέλλον θα ξεχαστεί γρήγορα.
Σε πανικό η Κωνσταντοπούλου, νέα πυρά εναντίον του Τσίπρα
Δεν είναι λίγοι αυτοί που προσπαθούν να αναλύσουν την ένταση των επιθέσεων της Ζωής Κωνσταντοπούλου κατά του Αλέξη Τσίπρα.
Παρά τα διάφορα «χαριτωμένα» που χρησιμοποιεί «ας πει το κόμμα του “λαγούμι”» ή το «ο Αλέξης Τσίπρας είναι ακόμη κρυμμένος στο λαγούμι του» και διάφορα άλλα, οι πολιτικοί παρατηρητές βλέπουν πίσω από τα λεγόμενα της κ. Κωνσταντοπούλου έναν εκνευρισμό και εν μέρει πανικό.
Γιατί ένα πρόσωπο το οποίο, την περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, είχε οριστεί από τον πρώην πρωθυπουργό πρόεδρος Βουλής, πρέπει να έχει λόγο που προβαίνει σε δηλώσεις ότι ο «Τσίπρας επιστρέφει για τα φράγκα της εξουσίας».
«Είναι ένας πρώην πρωθυπουργός που κατάφερε να είναι ο μοναδικός που παραβίασε την εντολή του δημοψηφίσματος, που κυβέρνησε με μνημόνια, ενώ εξελέγη να τα καταργήσει, κατήργησε το δικό του οικονομικό πρόγραμμα, παραβίασε τη λαϊκή εντολή, έφερε περικοπές, φόρους, ιδιωτικοποίηση και φτώχεια. Επί ημερών του δολοφονήθηκε ο Ζακ Κωστόπουλος και οδήγησε στον θάνατο 104 ανθρώπους στο Μάτι, ενώ παρίστανε μπροστά στις κάμερες ότι δεν ήξερε τίποτα», είπε η Ζωή Κωνσταντοπούλου και συμπλήρωσε:
«Ένας τύπος τουρίστας, ανύπαρκτος και άφαντος, προσπαθεί να μαζέψει φράγκα, γιατί αυτό που τελικώς του λείπει δεν είναι η πολιτική. Είναι βουλευτής και μάλιστα του κόμματος εκείνου που διέλυσε»!
Σε κάθε περίπτωση, είναι κάτι παραπάνω από σαφές ότι ένα νέο κόμμα Τσίπρα θα «σαρώσει» και τους ψηφοφόρους της Πλεύσης Ελευθερίας.
