Στις αρχές του ερχόμενου Μαΐου θα είναι έτοιμο το πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Δημογραφικό που επεξεργάζεται το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας όπως αποκαλύπτει στο «Μανιφέστο» η υπουργός Σοφία Ζαχαράκη, η οποία χαρακτηρίζει «αχρείαστους κλυδωνισμούς» τη στάση συναδέλφων της στο θέμα του πολύκροτου νομοσχεδίου για τα ομόφυλα ζευγάρια και την τεκνοθεσία τονίζοντας ότι «τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου τελούν σε μια διαφορετική συνθήκη και έχουν μια αυξημένη ευθύνη ως προς το μεταρρυθμιστικό έργο της κυβέρνησης και τη στήριξη της κοινωνίας».
Μπορείτε κωδικοποιημένα να μας παρουσιάσετε τις προτάσεις σας για τη στήριξη των νέων οικογενειών;
Αυτή τη στιγμή δεν μιλάμε για προτάσεις, αλλά για συγκεκριμένα μέτρα τα οποία αυτή η κυβέρνηση λαμβάνει ήδη από την πρώτη μέρα και ενισχύει καθημερινά για να αντιμετωπίζει όσες νέες ανάγκες προκύπτουν. Παράδειγμα αποτελεί η ανακοίνωση της γενναίας αύξησης του επιδόματος γέννησης που ανακοινώσαμε πριν από λίγες μέρες μαζί με τον υπουργό Οικονομικών, που από τα 2.000 ευρώ οριζόντια αυξάνεται κλιμακωτά και ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών έως τις 3.500 ευρώ. Και μάλιστα με αναδρομική ισχύ για όλα τα παιδιά που γεννήθηκαν μέσα στο 2023. Οι παρεμβάσεις μας για τη στήριξη της οικογένειας έχουν ήδη ανέλθει περίπου σε 800 εκατ. ευρώ και μόνο μέσα στο 2024 θα αγγίξουν τα 440 εκατ. ευρώ. Δεν μείναμε αμιγώς στα οικονομικά μέτρα. Εχουμε σχεδιάσει και υλοποιούμε σημαντικές παρεμβάσεις στο πεδίο της στεγαστικής πολιτικής – ιδιαίτερα για τους νέους και τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας, ύψους 2,2 δισ. ευρώ. Αξιοποιούμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και αντλούμε 70 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία 20.000 νέων θέσεων σε κέντρα παιδικής φροντίδας και περίπου 17 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία 150 κέντρων δημιουργικής απασχόλησης (ΚΔΑΠ) – κέντρων STEM για παιδιά ηλικίας 12-15 ετών. Στηρίζουμε με ακόμα μεγαλύτερη ένταση το πρόγραμμα της χορήγησης voucher σε βρεφονηπιακούς σταθμούς και ΚΔΑΠ. Δώσαμε 360 εκατ. ευρώ καλύπτοντας 177.146 vouchers και αυξάνουμε τις πιστώσεις για το επόμενο έτος κατά 25 εκατ. ευρώ. Ενισχύουμε τον πιλοτικό θεσμό των «Νταντάδων της Γειτονιάς» αυξάνοντας το ποσό των vouchers που φτάνει στα 500 ή 300 ευρώ το μήνα για κάθε παιδί, ανάλογα με το καθεστώς απασχόλησης. Και, τέλος, ενδυναμώνουμε το πρόγραμμα των «Σχολικών Γευμάτων», σε συνεργασία με τον ΟΠΕΚΑ. Ηδη διανέμονται καθημερινά 217.267 γεύματα σε 1.658 δημοτικά σχολεία και σχεδιάζουμε νέο πλαίσιο που θα καλύπτει ακόμα περισσότερες σχολικές μονάδες. Γνωρίζουμε πολύ καλά ποια είναι η πραγματικότητα που βιώνουν οι οικογένειες λόγω του αυξημένου κόστους διαβίωσης και εκεί ρίχνουμε ως κυβέρνηση όλο το βάρος.
Θεωρείτε ότι ένας βασικός λόγος της υπογεννητικότητας είναι ο οικονομικός; Στο πλαίσιο αυτό έχετε εκτιμήσεις πόσο μπορεί να αποδώσει το εν λόγω μέτρο;
Στην υπογεννητικότητα έχουν συντελέσει πολυσύνθετοι παράγοντες, που έχουν επηρεάσει τις επιλογές και τα βήματα των νέων ανθρώπων. Γνωρίζουμε, βλέποντας και τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, ότι δεν είναι μόνο οικονομικοί οι λόγοι. Οι νέες γενιές κάνουν πολύ διαφορετικές επιλογές ζωής απ’ αυτές που έκαναν οι προηγούμενες γενιές. Ως προς την επαγγελματική σταδιοδρομία τους, το μοντέλο ζωής τους. Βεβαίως, όμως, η οικονομική ασφάλεια, η ποιότητα της καθημερινότητας, η διευκόλυνση της οικογενειακής ζωής συμβάλλουν στη λήψη της απόφασης για τη δημιουργία οικογένειας. Ολα αυτά επεξεργαζόμαστε στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Δημογραφικό σε συνεργασία με όλα τα υπουργεία. Θα είμαστε έτοιμοι, αφότου ολοκληρωθεί η μεγάλη διαβούλευση με τα πολιτικά κόμματα, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους επιστημονικούς φορείς, να το παραδώσουμε στον πρωθυπουργό περίπου στις αρχές Μαΐου.
Πώς εκλαμβάνετε την κριτική της Εκκλησίας πως ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών θα επηρεάσει ή θα αλλοιώσει το χαρακτήρα της οικογένειας;
Ο ρόλος της Εκκλησίας είναι σημαντικός και οι απόψεις της σεβαστές. Εξίσου σεβαστές είναι και οι επιφυλάξεις και η ανησυχία ενός σημαντικού μέρους της κοινωνίας. Πιστεύουμε ότι κάνουμε το σωστό, αλλά δεν κουνάμε το δάχτυλο σε κανέναν. Δεν επιτρέπεται όμως να βάλουμε τα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες ομόφυλων ζευγαριών «κάτω από το χαλί» και να πάμε παρακάτω. Είναι υποχρέωση της Πολιτείας να δώσει στα παιδιά αυτά τα ίδια δικαιώματα με τα άλλα παιδιά. Οσα κι αν είναι, λίγα ή πολλά. Βασιζόμαστε για τις αποφάσεις μας σε επιστημονικές έρευνες παγκοσμίως που αποδεικνύουν πως ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονιών δεν είναι κριτήριο γονεϊκής καταλληλότητας και ότι τα παιδιά των ομόφυλων ζευγαριών δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα υπόλοιπα παιδιά. Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών αυτών είναι η φροντίδα και η καλή σχέση των παιδιών με τους γονείς. Και αυτό το στοιχείο έχουμε ως προτεραιότητα να διασφαλίσουμε σε κάθε οικογένεια.
Κατά τη γνώμη σας, ένα μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου μπορεί να μην ψηφίζει ή έστω να απέχει από μια νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης;
Δεν υπάρχει ένας γενικός κανόνας πουθενά στη ζωή. Ούτε στην πολιτική! Το πλαίσιο της ψήφισης του νομοσχεδίου έχει τεθεί με διαυγή τρόπο από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Θα κληθούν να ψηφίσουν βουλευτές. Βεβαίως τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου τελούν σε μια διαφορετική συνθήκη και έχουν μια αυξημένη ευθύνη. Εναντι του πρωθυπουργού που μας επέλεξε ανάμεσα στους άξιους συναδέλφους μας, αλλά κυρίως έναντι της ανάγκης η κυβέρνηση να συνεχίσει χωρίς αχρείαστους κλυδωνισμούς το μεταρρυθμιστικό έργο της και τη στήριξη της κοινωνίας.
Πόσο σας ανησυχούν τα θέματα βίας των ανηλίκων; Είναι θέμα πρόληψης στο οικογενειακό περιβάλλον και το σχολείο ή περισσότερης καταστολής;
Ομολογουμένως είναι ανησυχητικό που η καθημερινή ειδησεογραφία αποτελείται από περιστατικά βίας ανηλίκων, με πρωτοφανή ένταση. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι βλέπουμε να την εφαρμόζουν οι άνθρωποι που θα σηκώσουν στους ώμους τους την Ελλάδα τού αύριο. Να είστε σίγουρη ότι δεν πρόκειται να μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Θα υλοποιήσουμε πολύ άμεσα μια στοχευμένη και επιδραστική καμπάνια με τριπλή παρέμβαση: Στην οικογένεια, στην κοινότητα και στο σχολείο. Ηδη μια διυπουργική ομάδα δράσης μελετάει όλα τα υφιστάμενα μέτρα, εξετάζει προτάσεις, δράσεις και παρεμβάσεις που αφορούν την εκδήλωση του φαινομένου της παιδικής παραβατικότητας και βίας σε όλες τις εκφάνσεις και τα πεδία και προετοιμάζεται ένα ολιστικό Εθνικό Σχέδιο. Πολύ σημαντικό που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι σε συνεργασία και με το υπουργείο Παιδείας θα εκκινήσουμε μια πλατφόρμα καταγραφής καταγγελιών, ώστε να έχουμε συγκεκριμένα μεγέθη και να προχωρήσουμε σε ακόμα πιο εξειδικευμένες παρεμβάσεις. Και, βέβαια, πρόκειται να αξιοποιήσουμε τη γνώση και την προσφορά των ψυχολόγων και των κοινωνικών λειτουργών και θα ενεργοποιήσουμε και τον «υπεύθυνο σχολικής ζωής», που είναι επιφορτισμένος με τον «εντοπισμό» παιδιών που βιώνουν πίεση κάθε είδους. Σημαντική είναι η συνεργασία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το υπουργείο Υγείας, το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και το υπουργείο Δικαιοσύνης σε όλη αυτή την ολιστική προσέγγιση. Εχω ήδη λάβει την απόφαση να υλοποιήσουμε ένα πρόγραμμα συμβουλευτικής γονέων στους δήμους ώστε να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν σε πρώιμο στάδιο προβληματικές συμπεριφορές. Η βία των ανηλίκων αποτελεί μια μάστιγα που δεν χρήζει ευχολόγια, αλλά τη μέγιστη δυνατή συσπείρωση και αλληλοστήριξη μεταξύ όλων των δυνάμεων.
Με βάση τα στοιχεία που έχετε στη διάθεσή σας, υπάρχει όντως αυξημένη εγκληματικότητα κατά γυναικών ή πλέον τα περιστατικά αυτά παίρνουν μεγαλύτερη δημοσιότητα, αναδεικνύονται από τα ΜΜΕ κ.λπ.;
Οπωσδήποτε η παρουσία των ΜΜΕ έχει συντελέσει στην ανάδειξη των ζητημάτων της έμφυλης βίας, όμως πρέπει να σταθούμε σε κάτι εξίσου σημαντικό και ελπιδοφόρο: Ολοένα και περισσότερες γυναίκες σπάνε τη σιωπή τους. Και το γεγονός αυτό πρέπει να αφυπνίσει την ίδια την κοινωνία, ώστε να καταφέρουμε να πείσουμε τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας ότι μπορούν να μιλήσουν. Η γραμμή SOS 15900 επί 365 μέρες το χρόνο επί 24ώρου διαθέτει ψυχολόγους και κοινωνικούς επιστήμονες να ακούσουν και να παρέχουν άμεση βοήθεια. Ηδη υπό την ευρύτερη εποπτεία μας λειτουργούν 44 Συμβουλευτικά Κέντρα με ειδικό επιστημονικό προσωπικό συμβούλων εξειδικευμένων στην προσέγγιση των γυναικών. Παρέχουν στις γυναίκες που απευθύνονται σε αυτά δωρεάν υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλευτικής. Λειτουργούν επίσης 20 ξενώνες φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών. Και βέβαια μετά την επιτυχημένη πρώτη εφαρμογή του κουμπιού πανικού, του γνωστού panic button, το οποίο έχει ήδη βοηθήσει πολλές γυναίκες, το έχουμε επεκτείνει και στην υπόλοιπη Ελλάδα σε συνεργασία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και την πολύ σημαντική συνεισφορά του Ιδρύματος Vodafone.
Παρότι τόσο η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και όσο και η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας προχώρησαν τις διαδικασίες για την υιοθεσία παιδιών, είναι διάχυτη η αίσθηση ότι το πλαίσιο παραμένει χρονοβόρο και υπάρχουν ζευγάρια που προσπαθούν από τρία έως πέντε χρόνια για να αποκτήσουν παιδί. Πώς εντέλει μπορεί να αλλάξει όλο αυτό το καθεστώς;
Το θετικό είναι ότι το 2022, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, υπήρξε μια αξιοσημείωτη αύξηση των υιοθεσιών στη χώρα. 274 παιδιά βρήκαν οικογένεια. Είχαν προηγηθεί άλλα 184 παιδιά το 2021. Αταλάντευτη πεποίθησή μας να βγάλουμε τα παιδιά από τα ιδρύματα. Τι κάναμε τον Σεπτέμβριο για να επισπεύσουμε τις διαδικασίες; Προχωρήσαμε στην αναβάθμιση του πληροφοριακού συστήματος τον Σεπτέμβριο του 2023, αποτυπώνοντας ηλεκτρονικά αφενός μεν το σύνολο των αιτήσεων των υποψήφιων θετών γονέων και αναδόχων, αλλά και στην ηλεκτρονική καταγραφή, μια από τις πρώτες μέριμνες που έλαβε η προηγούμενη ηγεσία, και έτσι σήμερα γνωρίζουμε ότι 1.266 παιδιά, πολύ λιγότερα απ’ ό,τι στο παρελθόν, εκ των οποίων 166 με αναπηρίες, βρίσκονται σε 98 μονάδες παιδικής προστασίας. Η αναβάθμιση του πληροφοριακού συστήματος έχει βοηθήσει πολύ, αλλά πρέπει να επιταχύνουμε ακόμη περισσότερο το χρόνο επεξεργασίας και απάντησης στις αιτήσεις. Στόχος μας να διευκολύνουμε στην πράξη όσους θέλουν να αποκτήσουν παιδιά.
