Σε κατάσταση αυξημένης επιφυλακής βρίσκεται η Αθήνα, καθώς η αιφνιδιαστική απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή δασμών σε προϊόντα από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανατρέπει τις διεθνείς εμπορικές ισορροπίες. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης ετοιμάζεται να εξετάσει σειρά μέτρων για την προστασία της ελληνικής οικονομίας, ενώ η χώρα προετοιμάζεται για τις κρίσιμες ευρωπαϊκές διαβουλεύσεις που ακολουθούν.
Όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τη Δευτέρα (7/4) θα συνεδριάσει το Κεντρικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής υπό την προεδρία του, με τη συμμετοχή κορυφαίων υπουργών και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη. Το βασικό ζητούμενο είναι η χάραξη ενιαίας εθνικής στρατηγικής ενόψει των συνεπειών του εμπορικού πολέμου που έχει κηρύξει η Ουάσιγκτον.
Η Νέα Δημοκρατία, όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, παρακολουθούν στενά τη νέα πολιτική των ΗΠΑ, που προβλέπει δασμούς έως και 20% σε προϊόντα της Ε.Ε. Αν και μένει να φανεί αν το μέτρο θα εφαρμοστεί οριζόντια ή κατόπιν διαπραγματεύσεων, οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για σημαντικές επιπτώσεις σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας.
Παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις του πρωθυπουργού ότι θα ληφθούν μέτρα προστασίας, είναι πασιφανές πως δεν είναι ακόμα σαφές το πλήρες εύρος των επιπτώσεων.
Αν και η Ελλάδα παρουσιάζει πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο με τις ΗΠΑ — με εξαγωγές ύψους 2,4 δισ. ευρώ το 2024 και εισαγωγές αρκετά χαμηλότερες — η πτώση της εξαγωγικής δραστηριότητας κατά πάσα πιθανότητα θεωρείται δεδομένη, με αναμενόμενη επίπτωση στο ΑΕΠ που εκτιμάται μεταξύ 0,4% και 0,8%.
Τα ελληνικά αγροδιατροφικά προϊόντα, όπως το ελαιόλαδο, οι επιτραπέζιες ελιές, τα γαλακτοκομικά (με τη φέτα να ξεχωρίζει) και το κρασί, αναμένεται να υποστούν το μεγαλύτερο πλήγμα από την επιβολή των νέων δασμών. Οι τιμές τους θα αυξηθούν στα ράφια των ΗΠΑ, καθώς είναι δύσκολο οι ενδιάμεσοι φορείς της αγοράς να απορροφήσουν το επιπλέον κόστος. Τα προϊόντα αυτής της κατηγορίας αποτελούν περίπου το 31% των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, με τις επιτραπέζιες ελιές να κατέχουν την κορυφαία θέση, αγγίζοντας τα 212 εκατ. ευρώ.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, από την Κοζάνη, χαρακτήρισε τον εμπορικό πόλεμο ως επιζήμιο για όλους, επισημαίνοντας ότι «κανείς δεν θα ωφεληθεί» και ότι «η ελληνική οικονομία θα αντεπεξέλθει με υπευθυνότητα και σχεδιασμό». Εξέφρασε, επίσης, την πρόθεση της Ελλάδας να έχει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής απάντησης απέναντι στη μονομερή απόφαση των ΗΠΑ.
Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, υπογράμμισε πως, αν και οι συνολικές επιπτώσεις δεν είναι ακόμη μετρήσιμες, είναι βέβαιο ότι θα είναι αρνητικές. Προειδοποίησε για πιθανή κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου, καθώς οι παγκόσμιες οικονομίες θα αντιδράσουν με διαφορετικούς τρόπους, και επιβεβαίωσε ότι η Ελλάδα θα συμβάλει ενεργά στη συλλογική ευρωπαϊκή αντίδραση.
Ανησυχία επικρατεί στο οικονομικό επιτελείο για την έκταση της ζημιάς που μπορεί να υποστεί η ευρωπαϊκή οικονομία και τις συνέπειες που αυτό θα έχει για την Ελλάδα. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, εκτιμά ότι οι νέοι δασμοί θα επιβραδύνουν την ανάπτυξη της ευρωζώνης, με μείωση του ΑΕΠ κατά 0,3% έως 0,4% τον πρώτο χρόνο. Ανέφερε, πάντως, ότι η Ελλάδα θα επηρεαστεί κυρίως έμμεσα, καθώς μόνο το 4,5% των ελληνικών εξαγωγών απευθύνεται στις ΗΠΑ.
Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων, Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, δήλωσε πως οι εξαγωγές προς τρίτες χώρες θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν εν μέρει τις απώλειες. Τόνισε ότι η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου είναι αυτή τη στιγμή πιο ευνοϊκή σε σχέση με το παρελθόν και υπενθύμισε ότι τα αγροδιατροφικά προϊόντα αποτελούν το 30% των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, ενώ το υπόλοιπο μοιράζεται ανάμεσα σε πετρελαιοειδή (23%) και βιομηχανικά προϊόντα (41%). Ιδιαίτερα το ελληνικό κρασί, οι ελιές και τα ροδάκινα έχουν χτίσει σταθερή παρουσία στην αμερικανική αγορά, ενισχύοντας το «προφίλ» των ελληνικών προϊόντων στον καταναλωτή.
Ο πρόεδρος του ΚΕΠΕ, Παναγιώτης Λιαργκόβας, επεσήμανε ότι ενώ χώρες με μεγάλες εξαγωγές στις ΗΠΑ θα δεχτούν σοβαρό πλήγμα –πιθανώς και ύφεση– για την Ελλάδα οι άμεσες επιπτώσεις θα είναι περιορισμένες, λόγω του μικρού μεριδίου εξαγωγών προς την αμερικανική αγορά. Παρ’ όλα αυτά, συγκεκριμένοι κλάδοι, όπως το κρασί, θα επηρεαστούν περισσότερο.
Ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ, Γιάννης Μπρατάκος, υπογράμμισε την ανάγκη να αναθεωρηθεί το παραγωγικό μοντέλο της χώρας, με στόχο την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της ανθεκτικότητας της οικονομίας. Έδωσε έμφαση στην ανάγκη επενδύσεων σε τομείς όπου η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως ο τουρισμός, η πρωτογενής παραγωγή, η βιοτεχνία, η βιομηχανία και η ενέργεια.
Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Σταύρος Καφούνης, τόνισε ότι για να μειωθούν οι επιπτώσεις από το σοκ των δασμών, απαιτείται συνεργασία κυβέρνησης και επιχειρηματικού κόσμου, με σκοπό τον σχεδιασμό στρατηγικής που θα ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες.
Παράλληλα, η αβεβαιότητα που δημιουργείται πλήττει το επενδυτικό κλίμα και ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση του κόστους δανεισμού για τις χώρες της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Όλα αυτά θα τεθούν επί τάπητος στη συνεδρίαση της Δευτέρας, όπου θα οριστεί η εθνική γραμμή για τις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις που έρχονται.
