Ο προϋπολογισμός του 2026, όπως παρουσιάζεται από την κυβέρνηση, φιλοδοξεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη νέα φάση της ελληνικής οικονομίας, καθώς δεν περιορίζεται στη λογιστική αποτύπωση εσόδων και δαπανών, αλλά ενσωματώνει ένα σαφές πολιτικό, κοινωνικό και αναπτυξιακό σχέδιο.
Πρόκειται για την έμπρακτη υλοποίηση των δεσμεύσεων που ανέλαβε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, τον περασμένο Σεπτέμβριο, με κεντρικό στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, τη θωράκιση της οικονομίας και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.
Θετικά μηνύματα
Από τη μέχρι τώρα συζήτηση στη Βουλή –και όχι μόνο– η δημοσιονομική εικόνα της χώρας αποκαλύπτει ένα νέο πακέτο παροχών που προωθείται για την άνοιξη, ύψους περίπου 1 δισ. ευρώ. Η αρχή έγινε όταν ανακοινώθηκαν τα στοιχεία για την πορεία εσόδων του Οκτωβρίου. Η πραγματικότητα ξεπέρασε ήδη τις προβλέψεις αφού τα έσοδα του συγκεκριμένου μήνα αποδείχθηκαν 67 εκατ. ευρώ υψηλότερα από τον στόχο. Αν και τα στοιχεία αφορούν το 2025, δείχνουν μια δυναμική που έως το τέλος του 2026 μπορεί να ανεβάσει τα επιπλέον έσοδα στο 1 δισ. ευρώ.
Με αυτά τα δεδομένα, μπορεί να αποδειχθούν λίγα και τα 1,76 δισ. στα οποία ανέρχεται το πακέτο μέτρων που ψηφίστηκε για το 2026, ενσωματώθηκε στον νέο προϋπολογισμό και τίθεται σε ισχύ από την Πρωτοχρονιά.
Ταυτόχρονα, για το 2026 έχει προβλεφθεί αύξηση των εξοπλιστικών δαπανών της τάξης του 0,5 δισ. ευρώ, η οποία αναμένεται να εξαιρεθεί από τους δημοσιονομικούς στόχους, σύμφωνα με τις προβλέψεις της εθνικής ρήτρας διαφυγής. Η Κομισιόν έχει ήδη επιβεβαιώσει ότι η απόκλιση είναι δικαιολογημένη και δεν απειλεί τη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Έτσι, μαζί με τα έσοδα από τη φοροδιαφυγή, ανοίγει παράθυρο για παροχές που μαζί με τα ήδη δρομολογημένα μέτρα της ΔΕΘ, ύψους 1,76 δισ. ευρώ, μπορούν να φτάσουν ή να ξεπεράσουν τα 2,5 δισ. ευρώ.
Δίκαιη αναδιανομή
Η υπεραπόδοση των εσόδων έρχεται όχι ως προϊόν υπερφορολόγησης, αλλά ως αποτέλεσμα της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και της χρήσης ψηφιακών εργαλείων, δημιουργώντας προϋποθέσεις για μια δίκαιη αναδιανομή. Αυτό θέλει να επιβεβαιώσει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν τα αποδεχθεί τα έσοδα ως μόνιμα και επαναλαμβανόμενα.
Με τα έως τώρα δεδομένα, κλειδώνει ήδη μια «προίκα» περίπου 1,2 δισ. ευρώ και για τη διετία 2027-2028. Το ποσό αυτό προκύπτει κυρίως από την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών (όφελος 700 εκατ. το 2027 και 300 εκατ. το 2028), χωρίς τυχόν νέες υπερβάσεις ή παρεμβάσεις.
Δεν σημαίνει βεβαίως ότι όλα θα πάνε για παροχές. Ωστόσο, αρκούν για να προχωρήσουν σοβαρά κοινωνικά μέτρα όπως η περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η οριστική κατάργηση του Τέλους Επιτηδεύματος και για τις επιχειρήσεις, νέα μείωση στον ΕΝΦΙΑ, ελαφρύνσεις στη φορολογία εισοδήματος από ακίνητα ή νέες μειώσεις στα τεκμήρια διαβίωσης.
Σε κάθε περίπτωση, βασικό χαρακτηριστικό του προϋπολογισμού είναι ο κοινωνικός προσανατολισμός του, με έμφαση στη στήριξη των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, διασφαλίζοντας ότι η ανάπτυξη αφορά το σύνολο της κοινωνίας. Οι πολιτικές κοινωνικής προστασίας αποκτούν μόνιμο χαρακτήρα, με στόχο τη σταθερότητα και την προβλεψιμότητα, μακριά από λογικές έκτακτων και αποσπασματικών παρεμβάσεων.
Η ενίσχυση των εισοδημάτων, η στήριξη των οικογενειών, των συνταξιούχων και των νέων εργαζομένων, καθώς και η προστασία της αγοραστικής δύναμης, αποτελούν κεντρικούς άξονες. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η κοινωνική πολιτική δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική χωρίς υγιή δημόσια οικονομικά, γι’ αυτό και ο προϋπολογισμός στηρίζεται σε στέρεες δημοσιονομικές βάσεις.
Αναπτυξιακός χαρακτήρας
Ο αναπτυξιακός χαρακτήρας του προϋπολογισμού αποτελεί τον δεύτερο μεγάλο πυλώνα. Η κυβέρνηση επενδύει σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που βασίζεται στις επενδύσεις, στην καινοτομία, την εξωστρέφεια και την αύξηση της παραγωγικότητας. Στόχος είναι η δημιουργία περισσότερων και καλύτερα αμειβόμενων θέσεων εργασίας, καθώς και η περαιτέρω μείωση της ανεργίας.
Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, στις υποδομές, στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, αλλά και στην ενίσχυση της έρευνας και της τεχνολογίας. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι η ανάπτυξη πρέπει να έχει ποιοτικά χαρακτηριστικά και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να μην εξαντλείται σε βραχυπρόθεσμα οφέλη.
Παράλληλα, συνεχίζεται η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων, οι οποίοι λειτουργούν ως καταλύτης για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και τη μείωση των αναπτυξιακών ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών.
Ο προϋπολογισμός προβλέπει επίσης ενισχυμένο ρόλο για το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, το οποίο θεωρείται βασικός μοχλός ανάπτυξης, με έργα υποδομών, μεταφορών, ενέργειας και ψηφιακού εκσυγχρονισμού.
Τέλος, συνεχίζεται η προσπάθεια για τη δημιουργία ενός σύγχρονου, αποτελεσματικού και ψηφιακού κράτους. Η απλοποίηση των διαδικασιών, η μείωση της γραφειοκρατίας και η βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων υπηρεσιών αποτελούν βασικά ζητούμενα. Το κράτος, σύμφωνα με το κυβερνητικό αφήγημα, οφείλει να λειτουργεί ως σύμμαχος του πολίτη και της επιχειρηματικότητας, όχι ως εμπόδιο.
Η Ελλάδα στην εποχή της οικονομικής κανονικότητας
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών και πρόεδρο του Eurogroup, Κυριάκο Πιερρακάκη, ο προϋπολογισμός του 2026 αποτυπώνει τη μετάβαση της Ελλάδας σε μια νέα εποχή οικονομικής κανονικότητας, καθώς «η χώρα έχει αφήσει οριστικά πίσω της τις παθογένειες του παρελθόντος και οικοδομεί μια οικονομία που στηρίζεται στη θεσμική αξιοπιστία, τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη συνεχή μεταρρύθμιση».
Επισημαίνει ακόμη ότι η δημοσιονομική σταθερότητα δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά προϋπόθεση για τη στήριξη της κοινωνίας και την άσκηση ουσιαστικής κοινωνικής πολιτικής. Η Ελλάδα, όπως υπογραμμίζει ο υπουργός, κερδίζει την εμπιστοσύνη των αγορών και των ευρωπαϊκών εταίρων, γεγονός που επιτρέπει μεγαλύτερη ευελιξία και περισσότερες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες.
