Σε σοβαρό κίνδυνο να χάσουν τη νόμιμη έκπτωση 5% επί του ενοικιασθέντος εισοδήματος βρίσκονται οι ιδιοκτήτες ακινήτων, αν οι ενοικιαστές τους δεν καταβάλλουν εμπρόθεσμα και αποκλειστικά μέσω τραπεζικού συστήματος τα μισθώματα. Αυτό προβλέπεται στο άρθρο 210 του νέου νομοσχεδίου του υπουργείου Οικονομικών, υπό τον τίτλο «Τελωνειακός Κώδικας και λοιπές διατάξεις», που εισάγει από 1/1/2026 την υποχρεωτική τραπεζική πληρωμή και για τις μισθώσεις κατοικιών.
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), με δημόσια παρέμβασή της, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις παρενέργειες αυτής της ρύθμισης. Όπως υπογραμμίζει, δεν διαφωνεί με την ενίσχυση της διαφάνειας μέσω του τραπεζικού συστήματος, αλλά εκφράζει έντονη αντίθεση στο ότι η ασυνέπεια των ενοικιαστών θα επισύρει ποινές για τους ιδιοκτήτες. Αν οι πληρωμές των ενοικίων δεν γίνονται στο ακέραιο, έγκαιρα και μέσω τραπέζης, οι ιδιοκτήτες χάνουν την προβλεπόμενη έκπτωση φόρου – κάτι που η ΠΟΜΙΔΑ χαρακτηρίζει ως άδικο και ανεφάρμοστο στην πράξη.
Η υποχρέωση της τραπεζικής πληρωμής στα επαγγελματικά μισθώματα έχει ως συνέπεια την απώλεια του δικαιώματος έκπτωσης για τις επιχειρήσεις, χωρίς να αγγίζει τον εκμισθωτή. Η νέα διάταξη όμως επιφέρει άμεση κύρωση στον ιδιοκτήτη, εφόσον ο ενοικιαστής δεν είναι συνεπής στις τραπεζικές πληρωμές, ακόμα κι αν το ποσό τελικά καταβληθεί.
Πρόκειται για μια διάταξη που παραβλέπει την πραγματικότητα: ότι η πλειονότητα των ενοικιαστών και ιδιοκτητών, ιδίως στην περιφέρεια και στις λαϊκές συνοικίες, είναι ηλικιωμένοι άνθρωποι που δυσκολεύονται ήδη να ανταποκριθούν στις τεχνολογικές απαιτήσεις. Εκατοντάδες χιλιάδες συναλλαγές κάθε μήνα κινδυνεύουν να μπλοκάρουν εξαιτίας της υποχρεωτικής τραπεζικής πληρωμής, που συχνά δεν είναι εφικτή ούτε εύκολη.
Ακόμη πιο προβληματική είναι η επιλογή του κράτους να τιμωρεί τον ιδιοκτήτη και όχι τον ενοικιαστή που φέρει την ευθύνη για την καθυστέρηση ή τη μη τραπεζική πληρωμή. Πρόκειται για μια εμμέσως τιμωρητική φορολογία – μια επιβάρυνση 5% που δεν ελέγχεται από τον ιδιοκτήτη, αλλά του επιβάλλεται.
Η ΠΟΜΙΔΑ παρουσιάζει τέσσερα χαρακτηριστικά σενάρια από την καθημερινότητα των συναλλαγών:
- Ενοικιαστής που αρνείται να πληρώνει μέσω τράπεζας, είτε επειδή δεν έχει φορολογικό όφελος είτε για να μην αποτυπώνονται οι κινήσεις του. Ο ιδιοκτήτης, εφόσον δεχθεί τα χρήματα «στο χέρι» για λόγους επιβίωσης, χάνει την έκπτωση.
- Πληρωμές με καθυστέρηση, π.χ. ενοίκιο Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου που καταβάλλονται Ιανουάριο και Φεβρουάριο του επόμενου έτους. Το σύστημα καταγράφει ελλιπή έσοδα για το έτος και ο ιδιοκτήτης τιμωρείται.
- Αποσπασματικές ή μικτές πληρωμές, π.χ. ενοίκιο κατατεθειμένο σε δόσεις και μαζί με κοινόχρηστα, κάτι που το σύστημα δεν αναγνωρίζει. Το αποτέλεσμα είναι και πάλι η απώλεια της έκπτωσης.
- Πληρωμές μέσω τρίτου προσώπου, π.χ. διαχειριστή ακινήτων ή δικηγόρου, ειδικά για ιδιοκτήτες εξωτερικού ή υπερήλικες. Αν η κατάθεση δεν γίνεται στον προσωπικό λογαριασμό του ιδιοκτήτη, η έκπτωση χάνεται.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ο ιδιοκτήτης καλείται να πληρώνει επιπλέον φόρο λόγω πράξεων ή παραλείψεων του ενοικιαστή, χωρίς να φέρει ευθύνη ούτε να έχει τη δυνατότητα εξαναγκασμού σε συμμόρφωση.
Η ΠΟΜΙΔΑ καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις προς την κυβέρνηση, με στόχο τη βελτίωση της διάταξης:
- Κατάργηση της απώλειας της έκπτωσης 5% ως ποινή στον ιδιοκτήτη, όταν η παρατυπία αφορά τον ενοικιαστή. Η όποια κύρωση πρέπει να στρέφεται στον υπαίτιο.
- Θεσμική δυνατότητα καταγγελίας της μίσθωσης αν ο ενοικιαστής αρνείται την τραπεζική πληρωμή, με πρόβλεψη στο άρθρο 210 πως η άρνηση εξομοιώνεται με μη καταβολή.
- Εξαίρεση υπερηλίκων και ατόμων με βαριά αναπηρία, όπως ήδη ισχύει στον φορολογικό κώδικα για τις ηλεκτρονικές δαπάνες.
- Αναστολή της εφαρμογής για μικρά ενοίκια έως 500 ευρώ, τουλάχιστον έως τα τέλη του 2028, ώστε να αντιμετωπιστούν πρακτικά προβλήματα.
- Καθιέρωση ακατάσχετου για τα ενοίκια, αντίστοιχου με αυτό που ισχύει για μισθούς και συντάξεις, ώστε να προστατεύονται οι ευάλωτοι ιδιοκτήτες.
- Νομιμοποίηση πληρωμών μέσω τρίτων, είτε φυσικών είτε νομικών προσώπων, εφόσον είναι εξουσιοδοτημένοι από τον ιδιοκτήτη.
- Ενσωμάτωση του IRIS στο web banking των τραπεζών, ώστε να διευκολύνονται δωρεάν και άμεσες πληρωμές χωρίς προμήθειες για ενοικιαστές και ιδιοκτήτες.
Η ΠΟΜΙΔΑ υπογραμμίζει ότι η επιβολή μιας τέτοιας ρύθμισης, χωρίς πρόνοια για την καθημερινότητα και τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς ακινήτων, δεν θα φέρει φορολογική διαφάνεια. Αντιθέτως, θα προκαλέσει χάος και νέες εντάσεις σε μια ήδη ευαίσθητη κοινωνική σχέση, αυτή μεταξύ ενοικιαστή και ιδιοκτήτη. Η πρόβλεψη για ποινή στον λάθος άνθρωπο –τον ιδιοκτήτη– απλώς θα επιβαρύνει περαιτέρω τη φορολογική αδικία στη χώρα.
