Ο Τζον Μαρτίνις, 67 ετών, διακεκριμένος Ελληνοαμερικανός επιστήμονας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα, είναι ένας από τους τρεις ερευνητές που τιμήθηκαν φέτος με το Νόμπελ Φυσικής 2025 για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής κβαντομηχανικής σήραγγας και της κβαντοποίησης της ενέργειας σε ηλεκτρικό κύκλωμα.
Η Επιτροπή Νόμπελ χαρακτήρισε το έργο του ως θεμέλιο για την κατανόηση και κατασκευή κβαντικών συστημάτων, με σημαντικό αντίκτυπο στον χώρο των κβαντικών υπολογιστών.
Ο Τζον Μαρτίνις γεννήθηκε το 1958 και σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, όπου ολοκλήρωσε και το διδακτορικό του, επικεντρωμένο στη μακροσκοπική κβαντομηχανική σήραγγα και κβάντωση ενεργειακών επιπέδων σε επαφές Josephson, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή John Clarke.
Η επιστημονική του πορεία χαρακτηρίζεται από πρωτοποριακή έρευνα και διεθνείς συνεργασίες. Το 2014 συνεργάστηκε με το Google Quantum AI Lab για την ανάπτυξη κβαντικών υπολογιστών με υπεραγώγιμα qubits, ενώ το 2019 η ομάδα του πέτυχε το ιστορικό ορόσημο της «κβαντικής υπεροχής», δημιουργώντας υπολογιστή που ολοκλήρωσε σε 200 δευτερόλεπτα εργασία που ένας κλασικός υπερυπολογιστής θα χρειαζόταν χιλιάδες χρόνια για να ολοκληρώσει.
Μετά την αποχώρησή του από την Google το 2020, εντάχθηκε στην Silicon Quantum Computing (SQC) στην Αυστραλία, συνεχίζοντας το όραμά του για τη δημιουργία εμπορικά αξιοποιήσιμων κβαντικών υπολογιστών, όπου υιοθέτησε μια μοναδική ατομική τεχνική κατασκευής qubits.
Η διεθνής αναγνώριση για τη συνεισφορά του στην επιστήμη είναι σημαντική: το 2014 τιμήθηκε με το Βραβείο Fritz London, το 2021 απέσπασε το Βραβείο John Stewart Bell, ενώ το 2025 η απονομή του Νόμπελ Φυσικής επισφράγισε το τεράστιο έργο του στον χώρο της κβαντικής μηχανικής.
Ο Τζον Μαρτίνις παραμένει ενεργός στην έρευνα και την ανάπτυξη κβαντικών τεχνολογιών, προσφέροντας την τεχνογνωσία του σε παγκόσμια κλίμακα και συμβάλλοντας καθοριστικά στην επόμενη γενιά τεχνολογίας.
