Παλιά τους τέχνη κόσκινο. Πιστόλια της παραδημοσιογραφίας μαζί με τα διαδικτυακά «σκουλήκια» στήνουν καραούλι σε όποιον δεν υιοθετεί τις θεωρίες συνωμοσίας που οι ίδιοι σπέρνουν. Ο Νίκος Πλακιάς –πατέρας και θείος τριών κοριτσιών που χάθηκαν στα Τέμπη– γίνεται στόχος επειδή επιμένει στα δεδομένα, όχι στα ευφάνταστα σενάρια. Το μοτίβο είναι γνωστό: επιθετικοί τίτλοι, πιασάρικες αναγνώσεις «ευρημάτων», μηδέν αποδείξεις, πολύς θόρυβος. Η δουλειά πρέπει να γίνει, όπως και στη σκευωρία Novartis: πρώτα η σπίλωση, μετά –άντε– η αλήθεια.
Ο Πλακιάς έβαλε σειρά στα πράγματα. Με δημόσιες αναρτήσεις του εξήγησε ότι τα «ίχνη ξυλολίου» δεν είναι «νέα δείγματα» ούτε «λαθραίο φορτίο», αλλά ελάχιστες ποσότητες παραγώγων καύσης, εγκλωβισμένες στην ανθρακόπισσα. Δηλαδή κατάλοιπα που αναμένονται όταν καίγονται υλικά και ρητίνες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία και στις ίδιες τις αμαξοστοιχίες. Οι τεχνικές εκθέσεις (Καρώνης, Τσακιρίδης), όπως και οι γνωμοδοτήσεις του ΓΧΚ, έχουν αποκλείσει την ύπαρξη «καθαρής ουσίας» που μεταφερόταν παράνομα. Και το πόρισμα της ΔΑΕΕ ήταν σαφές: στη δεύτερη ηλεκτράμαξα δεν υπάρχουν ίχνη καύσης στην καμπίνα· οι στρεβλώσεις είναι από τη σύγκρουση, όχι από έκρηξη. Τελεία.
Οπτικές αυταπάτες
Στο μεσοδιάστημα, χτίστηκε ένας μύθος πάνω σε «ειδικά λογισμικά» που τάχα αποκάλυπταν άλλον σειριακό αριθμό σε βίντεο σήραγγας (το 120-021 αντί του 120-012). Τα ελληνικά Hoaxes πήραν την μπάλα και την κάρφωσαν: αυτό που παρουσιάστηκε ως 021 δεν είναι παρά αχνές σκιάσεις· η δεύτερη ηλεκτρομηχανή στα τρία βίντεο ταυτίζεται εξωτερικά με την 120-012 (εκείνη του δυστυχήματος) και διαφέρει εμφανώς από την 120-021. Δηλαδή, τέλος στα σενάρια περί «σκηνοθετημένων» διαδρομών με άλλο τρένο. Όταν η εικόνα δεν λέει αυτό που θες, δεν της φοράς τον αριθμό που σε βολεύει.
Αντί να γίνει δεκτό το προφανές –ότι τα «ξυλόλια» δεν στέκουν– κάποιοι προτίμησαν να επιτεθούν στον Πλακιά προσωπικά. Έως και δημόσιες απειλές «χωρίς ασυλία» είδαμε, γιατί… δεν «σέβεται» όσους «αγωνίστηκαν για την αλήθεια». Η αντιστροφή των ρόλων σε όλο της το μεγαλείο: ο γονιός που ζητά καθαρές απαντήσεις γίνεται «ύποπτος» επειδή δεν στηρίζει την έτοιμη ιστορία. Όταν ο διάλογος μετατρέπεται σε σφαγή χαρακτήρων, δεν έχουμε δημοσιογραφία· έχουμε εργολαβία εντυπώσεων.
Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν έμειναν στο περιθώριο. Κόμματα της αντιπολίτευσης τις υιοθέτησαν σε κύματα – άλλοτε με βεβαιότητες, άλλοτε με «δεν αποκλείεται». Τώρα, με τα πορίσματα να κλείνουν ένα ένα τα μέτωπα της φαντασίας, ξεκινούν οι αποστάσεις, οι «καταφατικές δηλώσεις» που... παρεξηγήθηκαν, το χαμηλωμένο βλέμμα. Το κακό, όμως, έγινε: για δυόμισι χρόνια η χώρα βυθίστηκε σε συλλογική παραζάλη, θεσμοί λοιδορήθηκαν, ειδικοί κρεμάστηκαν στα μανταλάκια, και οι οικογένειες –που ήδη κουβαλούν ανείπωτο πένθος– έγιναν λάφυρο.
Μένει ένας λεκές. Όχι μόνο στη δημόσια σφαίρα, αλλά και στη συνείδηση όσων συνέπλευσαν με μισόλογα και «υποψίες» χωρίς τεκμήρια. Οφείλουμε τρία πράγματα:
Σεβασμό στους γονείς. Δεν θα τους κάνουμε «μαθήματα πένθους» ούτε θα τους βάζουμε σε στόχαστρο επειδή δεν κουμπώνουν στο δικό μας αφήγημα.
Πειθαρχία στα πορίσματα. Τα τεχνικά δεδομένα είναι πυξίδα, όχι διακοσμητικά στοιχεία.
Λογοδοσία για τη διασπορά ψευδών. Οι «βόμβες» που σκάνε στα timelines δεν είναι άκακες· τραυματίζουν θεσμούς και ανθρώπους.
Τα Τέμπη δεν ήταν θρίλερ με «σκοτεινά φορτία». Ήταν ένα έγκλημα αμέλειας, με ονόματα και ευθύνες, που απαιτεί Δικαιοσύνη – όχι μυθοπλασία. Όσοι επένδυσαν στη συνωμοσιολογία, σήμερα που η άμμος κυλά απ’ την χούφτα, επιλέγουν την παλιά μέθοδο: δολοφονία χαρακτήρα. Μόνο που εδώ δεν μιλάμε για «αντίπαλο». Μιλάμε για έναν άνθρωπο που θρηνεί. Κι αυτό, όσο κι αν μερικούς δεν τους «συγκινεί», είναι το όριο που χωρίζει την ενημέρωση από τη βαρβαρότητα. Τέρμα οι σκιές: ας μιλήσουν τα πορίσματα και ας απολογηθούν οι μύθοι. Στους γονείς, το ελάχιστο που χρωστάμε είναι σιωπή όταν δεν ξέρουμε και στήριξη όταν ξέρουμε. Στον Νίκο Πλακιά, όχι άλλη λάσπη – αρκετή κύλησε.
