Ο Γιάννης Μπουτάρης, εξέχουσα προσωπικότητα της Θεσσαλονίκης και της Ελλάδας, απεβίωσε στις 9 Νοεμβρίου 2024, σκορπίζοντας θλίψη στην πόλη και τη χώρα.
Πρωτοπόρος επιχειρηματίας και οραματιστής
Συνεχιστής της μακράς οικογενειακής παράδοσης στην οινοποιία, ο Γιάννης Μπουτάρης δεν περιορίστηκε μόνο στο συμφέρον της επιχείρησής του. Εμπνεύστηκε τους «Δρόμους του Κρασιού», συμβάλλοντας στην άνοδο του ελληνικού οινοπαραγωγικού κλάδου. Το 1996, αποχώρησε από την οικογενειακή επιχείρηση και ίδρυσε την «Κυρ-Γιάννη», με οινοποιεία σε ιδιόκτητους αμπελώνες στο Γιαννακοχώρι Νάουσας και στο Αμύνταιο, τα οποία σήμερα διευθύνουν οι δύο γιοι του.
Ενεργός πολίτης και κοινωνικός παράγοντας
Ο Γιάννης Μπουτάρης υπήρξε αρωγός στην ίδρυση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και βασικός χρηματοδότης της μπασκετικής ομάδας του Άρη κατά την εποχή του Γκάλη και του Γιαννάκη. Ήταν ιδρυτής της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Αρκτούρος» για την προστασία της καφέ αρκούδας, πιστεύοντας ότι «όταν σώζεις την κορυφή της τροφικής αλυσίδας, προστατεύεις ολόκληρο το οικοσύστημα».
Προσωπικός αγώνας και δημόσια παραδοχή
Πάντα ανθρώπινος, μιλούσε ανοιχτά για τον προσωπικό του αγώνα απεξάρτησης από το αλκοόλ, ζητώντας τη στήριξη της πολιτείας και την κατανόηση της κοινωνίας προς τους τοξικοεξαρτημένους.
Πολιτική σταδιοδρομία και δημαρχία Θεσσαλονίκης
Το 2002, εκλέχθηκε δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό του Αγάπιου Σαχίνη. Το 2006, ηγήθηκε της ανεξάρτητης παράταξης «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» και εξελέγη δήμαρχος το 2010 με διαφορά 329 ψήφων. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, εργάστηκε με πάθος για την εξωστρέφεια της πόλης, στηρίζοντας την τουριστική της ανάπτυξη. Δεν δίσταζε να τοποθετείται ξεκάθαρα σε ζητήματα που ξεπερνούσαν το πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ το 2015 και η Συμφωνία των Πρεσπών το 2018. Η θητεία του σημαδεύτηκε από την άγρια επίθεση που δέχθηκε έξω από τον Λευκό Πύργο σε εκδήλωση μνήμης για τη γενοκτονία των Ποντίων.
Προώθηση της μνήμης και των δικαιωμάτων
Ως δήμαρχος, συγκρούστηκε με στερεότυπα και προκαταλήψεις. Εργάστηκε με σθένος για τη διατήρηση της μνήμης των Εβραίων Θεσσαλονικέων που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα και επί των ημερών του πραγματοποιήθηκε το πρώτο Gay Pride στη Θεσσαλονίκη, με τον ίδιο επικεφαλής της πομπής.
Στις 19 Μαΐου 2018, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μνήμης για τη γενοκτονία των Ποντίων στη Θεσσαλονίκη, ο Γιάννης Μπουτάρης δέχθηκε βίαιη επίθεση από παρευρισκόμενους, οι οποίοι τον χτύπησαν με γροθιές, κλοτσιές και διάφορα αντικείμενα. Παρά το ότι κατάφερε να διαφύγει, οι επιτιθέμενοι τον κυνήγησαν μέχρι το αυτοκίνητό του, προκαλώντας ζημιές σε αυτό. Οι υπαίτιοι ταυτοποιήθηκαν και τρεις από αυτούς καταδικάστηκαν. Η επίθεση φαίνεται πως υποκινήθηκε από ψευδείς ειδήσεις που κυκλοφόρησαν σε ακροδεξιές ιστοσελίδες, οι οποίες υποστήριζαν λανθασμένα ότι ο Μπουτάρης ενέκρινε πορεία ομοφυλοφίλων για το Thessaloniki Pride, ενώ η συγκεκριμένη πορεία είχε οργανωθεί ανεξάρτητα, χωρίς άδεια από τον δήμο.
Το περιστατικό προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και καταδικάστηκε τόσο από τα ελληνικά όσο και από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, καθώς και από όλα σχεδόν τα πολιτικά κόμματα. Η τουρκική εφημερίδα «Χουριγιέτ» ανέδειξε την είδηση με τον τίτλο «ξύλο στη φιλία».
Σε μια άλλη υπόθεση, τον Νοέμβριο του 2018, ο Μπουτάρης και τα μέλη της διοίκησης του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης κατηγορήθηκαν για παράτυπες διπλές αμοιβές σε εργαζομένους κατά την περίοδο 2011-2014. Ωστόσο, το Δεκέμβριο του 2020, το Εφετείο τον αθώωσε.
Κατά τη διάρκεια της δημαρχίας του, ο Μπουτάρης αναγνωρίστηκε για τις προοδευτικές πολιτικές του, την υποστήριξή του στην εβραϊκή κοινότητα και τις φιλικές σχέσεις με γειτονικές χώρες. Ήταν ένθερμος υποστηρικτής της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και βοήθησε στην καθιέρωση του Thessaloniki Pride, ενώ υπήρξε υπέρμαχος του συμφώνου συμβίωσης και της υιοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια.
Στη δεύτερη θητεία του, υποστήριξε ενεργά την επίλυση του Μακεδονικού ζητήματος, προσκαλώντας στη Θεσσαλονίκη τον τότε πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας, Ζόραν Ζάεφ, το 2017. Μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών το 2018, δήλωσε σε συνέντευξή του στους Financial Times ότι η συμφωνία αυτή θα ωφελούσε τόσο την Ελλάδα όσο και τη Βόρεια Μακεδονία.
Στην προσωπική του ζωή, ο Μπουτάρης ήταν παντρεμένος με την Αθηνά Μιχαήλ, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά. Μετά το θάνατό της, εκπλήρωσε την επιθυμία της για αποτέφρωση στη Βουλγαρία, καθώς τότε δεν υπήρχε σχετική υποδομή στην Ελλάδα. Αργότερα, είχε 13χρονη σχέση με την Αυστριακή Γκαμπριέλα Σάινερ, και το 2018 υπέγραψε σύμφωνο συμβίωσης με τη Μαρία Ιωαννίδου, το οποίο έληξε το 2020.
Από τη δεκαετία του 1980, ο Μπουτάρης είχε παραδεχτεί ότι πάλευε με τον αλκοολισμό, αλλά από το 1991 ήταν πλήρως απεξαρτημένος. Ο αδελφός του, Κωνσταντίνος Μπουτάρης, ηγείται του Ομίλου Μπουτάρη ΑΕ, ενώ ο Γιάννης διατηρούσε συγγένεια με τον πρώην περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολο Τζιτζικώστα.
Ο Γιάννης Μπουτάρης τιμήθηκε διεθνώς ως «δήμαρχος του μήνα» το 2012 και το 2016 έλαβε βραβείο από τον σύλλογο Αμερικανών Φίλων του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδας για την προώθηση της θρησκευτικής ελευθερίας και συνύπαρξης. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους οινολόγους και οινοποιούς της χώρας.
