Η φράση «στη Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα» του Παύλου Μπακογιάννη αποδείχθηκε απόλυτα συναφής με τη Δημοκρατία που υπερασπίστηκε μέχρι το τέλος της σύντομης ζωής του. Ένα φέιγ βολάν που πέταξε η «17 Νοέμβρη» εννέα ημέρες πριν από τις εθνικές εκλογές (18 Ιουνίου) μάλλον ήταν ο προάγγελος του φονικού που στιγμάτισε τη… νεαρή μας μεταπολίτευση. «Άκυρο, 17Ν, λευκό, αποχή στις εκλογές του Ιούνη», έγραφαν οι τρομοκράτες. Η χώρα ζούσε το «βρόμικο ’89», ενώ υπήρχε η υποψία χτυπήματος της «17Ν» με αφορμή την υπόθεση Κοσκωτά και τις σχέσεις του με το ΠΑΣΟΚ.
Σε εκείνες τις εκλογές του 1989 εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία ο Παύλος Μπακογιάννης και η Αριστερά κατέβηκε ενωμένη στις κάλπες ως Συνασπισμός.
Τρεις μήνες μετά, στις 26 Σεπτεμβρίου του 1989, ο βουλευτής και δημοσιογράφος έπεφτε νεκρός από τη «17 Νοέμβρη» στην είσοδο του γραφείου του, στην οδό Ομήρου, στο Κολωνάκι. Ήταν το 39ο χτύπημα της τρομοκρατικής οργάνωσης. Ήταν η ημέρα που η Βουλή επρόκειτο ν’ αποφασίσει αν θα παρέπεμπε τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά. Και τον παρέπεμψε.
Τέσσερις σφαίρες τραυμάτισαν θανάσιμα τον Παύλο Μπακογιάννη. Δύο κι άλλες δύο όταν πια είχε πέσει κάτω, μπροστά στο ασανσέρ, για να τον αποτελειώσουν. Ήταν 54 ετών, πατέρας δύο παιδιών. Χτυπήθηκε πισώπλατα με το γνωστό 45άρι Κολτ, το ίδιο όπλο-σφραγίδα που είχε χρησιμοποιηθεί επίσης στις εκτελέσεις των Γουέλς, Σταμούλη, Πέτρου, Μομφεράτου και Αθανασιάδη.
Το βράδυ πριν τη δολοφονία του, όπως είπε η Ντόρα Μπακογιάννη στη μαρτυρία της στη δίκη της «17Ν», ο Παύλος Μπακογιάννης ήταν στα γραφεία του Συνασπισμού. Γι’ αυτό, εκείνο το μοιραίο για τη ζωή του πρωινό είπε στον φρουρό του να μην τον συνοδεύσει ως το γραφείο του.
Ο Δημήτρης Κουφοντίνας, ο «φαρμακοχέρης», όπως τον αποκαλούσαν στην ΕΛ.ΑΣ., ήταν αυτός που έδωσε τη χαριστική βολή, ενώ ο Ηρακλής Κωστάρης έριξε την πρώτη σφαίρα. Ο Σάββας Ξηρός ήταν ο τσιλιαδόρος απέναντι από την πολυκατοικία επί της οδού Σόλωνος και ο Τζωρτζάτος οδηγούσε το όχημα διαφυγής. Ηθικός αυτουργός, σύμφωνα με τη δικογραφία, ήταν ο Αλέξανδρος Γιωτόπουλος.
Αν ο Παύλος Μπακογιάννης είχε τη δυνατότητα να συναντήσει τους εκτελεστές του, μετά τη στυγερή δολοφονία ίσως μόνο μία φράση θα επέλεγε να τους πει: «Μόνον άνθρωποι ελεύθεροι μπορούν να οικοδομήσουν μια ελεύθερη ανοιχτή κοινωνία και μόνο μέσα σ’ αυτήν μπορούν να δημιουργήσουν».
Αποτροπιαστικά
Τα αποσπάσματα των όσων είπαν οι τρομοκράτες αποτροπιαστικά, 36 χρόνια μετά τη δολοφονία. «Σε συνάντηση που είχαμε στα μέσα Αυγούστου 1989 εγώ, ο “Λάμπρος”, ο “Λουκάς” και ο “Μιχάλης” (Σάββας Ξηρός) με πρόταση του “Λουκά” και του “Λάμπρου” αποφασίσαμε την εκτέλεση του βουλευτή Μπακογιάννη», ανέφεραν.
Όπως υποστηρίζει στο βιβλίο του ο Δημήτρης Κουφοντίνας, οι λόγοι που επέλεξαν τον Παύλο Μπακογιάννη ως στόχο ήταν ότι είχε σχεδιάσει τη στρατηγική της συγκυβέρνησης της ΝΔ και του Συνασπισμού, και είχε δουλέψει γι’ αυτή, ενώ θεωρούσαν ότι συνέβαλε στην ισχυροποίηση του Γιώργου Κοσκωτά.
Η φονική σκιά της τρομοκρατίας σκέπασε όλη τη χώρα. Ο Χαρίλαος Φλωράκης, επικεφαλής του Συνασπισμού, «έδειξε» για τη δολοφονία την εφημερίδα «Αυριανή». Η «Αυγή» έγραψε: «Η 17Ν ήξερε τι επιδίωκε: Να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη από τη διαδικασία της κάθαρσης». «Το ΠΑΣΟΚ πίσω απ’ τους φονιάδες», έγραψε η «Απογευματινή». «Χτύπησε η πασοκική 17 Νοέμβρη», έγραψε ο «Ελεύθερος Τύπος».
Την ημέρα που δολοφονήθηκε ο Παύλος Μπακογιάννης εγκρίθηκε από την ΕΕ η χρηματοδότηση του προγράμματος –που ο ίδιος είχε καταρτίσει– για την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ευρυτανία.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του υπηρέτησε με πάθος και αυταπάρνηση τη συναίνεση, την άμβλυνση των διαχωριστικών γραμμών των διχαστικών κομματικών τάσεων. Εισηγητής και εμπνευστής του νόμου για την απάλειψη των συνεπειών του Εμφυλίου, ήταν ταγμένος απόλυτα στην αξία της Εθνικής Συμφιλίωσης.
«Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη»: Ύβρις και ντροπή
«Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη» είναι ο τίτλος του βιβλίου του Δημήτρη Κουφουντίνα, που έγινε σύνθημα σε πανό. Το κρατούσαν διαδηλωτές τον Μάρτιο του 2021 στην κορυφή της συγκέντρωσης, με μέτωπο προς τη Βουλή, σε ένδειξη συμπαράστασης στον Δημήτρη Κουφοντίνα για την απεργία πείνας και το αίτημά του για μεταγωγή στις φυλακές Κορυδαλλού. Ύβρις και ντροπή, στα χείλη και στα μάτια των αριστεριστών, των αναρχικών και των μύχιων και χθόνιων εκφραστών της δήθεν λαϊκής επανάστασης.
Ο καταδικασμένος έντεκα φορές σε ισόβια τρομοκράτης της «17 Νοέμβρη» περιγράφει τη μύησή του στην Αριστερά, ποδοπατώντας τα… κόκκινα γαρύφαλλα της φοιτητικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου: «Εκεί στα δεκαπέντε μου, τον Νοέμβρη του 1973, γεννήθηκα πολιτικά. Μέσα στη φωτιά που άναβε γύρω από την εστία του Πολυτεχνείου».
«Σκέψου πόσο κακό έχουν κάνει τα δόγματα στην πρόοδο της ανθρωπότητας», θα έλεγε ίσως ο Παύλος Μπακογιάννης.
