Σήμερα επέτειος της 28ης Οκτωβρίου, η εγγονή του Ιωάννη Μεταξά, κ. Φωκά, θυμάται τις κρίσιμες στιγμές που οδήγησαν στο ιστορικό «Όχι» της Ελλάδας απέναντι στην Ιταλία. Σε συνέντευξή της στο ERTnews περιέγραψε λεπτομερώς τις συνθήκες εκείνου του ξημερώματος του 1940.
«Στις 02:50 της 28ης Οκτωβρίου –ήταν Δευτέρα– εκείνος κοιμόταν όταν χτύπησε η πόρτα», ανέφερε η κα Φωκά, εξηγώντας ότι η επίσκεψη του Ιταλού πρέσβη Εμανουέλλε Γκράτσι δεν τον αιφνιδίασε. Η άφιξή του ήταν αναμενόμενη, ιδίως μετά τη βύθιση της Έλλης στην Τήνο τον Δεκαπενταύγουστο. «Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Μεταξάς περίμενε ότι οι Ιταλοί θα επιτεθούν στην Ελλάδα», πρόσθεσε.
Ι. Φωκά (εγγονή Ιωάννη Μεταξά): «Στις 02:50 την 28η Οκτωβρίου -ήταν ημέρα Δευτέρα- εκείνος κοιμόταν, όταν χτύπησε η πόρτα. Όμως την επίσκεψη του Ιταλού πρέσβη Εμανουέλλε Γκράτσι, την περίμενε από καιρό. Είχε προηγηθεί η βύθιση της Έλλης στην Τήνο τον Δεκαπενταύγουστο. Αλλά δεν… pic.twitter.com/0tHXtUqawT
— tomanifesto.gr (@tomanifesto) October 28, 2025
Η εγγονή του σημείωσε ότι ήδη από την άνοιξη του 1939, όταν οι Ιταλοί εισέβαλαν και κατέκτησαν την Αλβανία, ο Μεταξάς είχε λάβει τις αποφάσεις του. «Τον Στρατό τον είχε ετοιμάσει από το 1936. Σε μεγάλο ναυτικό συμβούλιο τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, ως πρωθυπουργός, ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα, σε περίπτωση εμπλοκής στον επικείμενο ευρωπαϊκό πόλεμο, θα στήριζε τους συμμάχους, ιδιαίτερα τους Άγγλους», εξήγησε η κα Φωκά.
Όπως τόνισε, η στρατηγική του Μεταξά είχε και εδαφικό στόχο: την απελευθέρωση των Δωδεκανήσων, που βρίσκονταν υπό ιταλική κατοχή. «Οι Άγγλοι δεν θα άφηναν ποτέ τους Ιταλούς να παραμείνουν στα Δωδεκάνησα. Ο Μεταξάς ήξερε ότι έπρεπε να απελευθερωθούν», κατέληξε.
Ι. Φωκά (εγγονή Ιωάννη Μεταξά): «Ο Μεταξάς φεύγει αμέσως, καλεί το υπουργικό συμβούλιο αμέσως από το τηλέφωνό του, τον βασιλιά και τον Άγγλο πρέσβη. Το συμβούλιο γίνεται στις 04:00 στο υπουργείο Εξωτερικών - εκεί που είναι σήμερα το υπουργείο Εξωτερικών. Είναι όλοι οι υπουργοί,… pic.twitter.com/ZSUFJTwwhH
— tomanifesto.gr (@tomanifesto) October 28, 2025
Στη συνέχεια, όπως περιέγραψε η εγγονή του, «ο Μεταξάς φεύγει αμέσως, καλεί το υπουργικό συμβούλιο από το τηλέφωνό του, τον βασιλιά και τον Άγγλο πρέσβη. Το συμβούλιο γίνεται στις 04:00 στο υπουργείο Εξωτερικών – εκεί που είναι σήμερα το υπουργείο Εξωτερικών. Είναι όλοι οι υπουργοί, τα διατάγματα της επιστράτευσης είναι όλα έτοιμα. Ο Μεταξάς διηγείται τι ακριβώς συνέβη στο σπίτι του, μια ώρα νωρίτερα, και λέει: "Κύριοι, έχουμε πόλεμο. Εγώ απήντησα αυτά στον Γκράτσι, ότι προχωρούμε σε πόλεμο. Είσαστε ελεύθεροι αν θέλετε ή όχι, να υπογράψετε τα διατάγματα του πολέμου". Έκανε πρώτος τον σταυρό του, υπέγραψε και είπε: "Ο Θεός σώζοι την Ελλάδα"».
