Η τρίτη ημέρα του Σεπτεμβρίου είναι συνώνυμη με την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Μπορεί εκείνη την ημέρα η ιστορία να έχει κρατήσει λίγο χώρο για τον συνταγματάρχη Καλέργη, ο οποίος υποχρέωσε τον βασιλιά Όθωνα να παραχωρήσει Σύνταγμα, αλλά ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι εκείνος που έχει κατοχυρώσει ιστορικά τα «πνευματικά δικαιώματα» της 3ης Σεπτέμβρη.
Μετά από 46 χρόνια έχουν διέλθει από τους «μπαξέδες» κόσμος και κοσμάκης, το κέρασμα με τσικουδιά των παληκαριών στους καφενέδες έχει μειωθεί αισθητά, αλλά το ΠΑΣΟΚ ως τρόπος ζωής και ως αισθητική αντίληψη των πραγμάτων είναι εδώ. Μπορεί να μην είναι «ενωμένο», αλλά είναι «δυνατό» σε όλο το φάσμα του πολιτικού συστήματος.
Μέχρι και η Χρυσή Αυγή έκλεψε το σύνθημα «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» προκειμένου να αλιεύσει ψήφους από τον λεγόμενο πατριωτικό χώρο. Η μυρωδιά των μπαξέδων έφθασε και στην Κουμουνδούρου, όπου φαίνεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα αργήσει να… μάθει να γράφει ολόκληρο («Μόνο να γράφεις τ’ όνομά σου κι εκείνο το ‘μαθες μισό) το όνομα που άφησε ημιτελές το ΠΑΣΟΚ.
Δεν ξέρω αν είναι για γέλια, αλλά σίγουρα το να ντυθείς με το πράσινο κοστούμι του Τζόκερ για να μοιάσεις του Ανδρέα είναι πολύ σοβαρό ως σύμπτωμα. Κατά τα λοιπά όσο κυλάει ο χρόνος και αποφορτίζεται από τη συγκινησιακή φόρτιση των γεγονότων η προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου, τόσο φαίνεται το ηγετικό αποτύπωμα που άφησε στην μεταπολιτευτική περίοδο της ιστορίας.
Ο απρόβλεπτα προβλέψιμος Ερντογάν
Πριν από 18 χρόνια ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρόεδρος τότε του ΑΚΡ, έδινε την πρώτη του συνέντευξη στον ελληνικό Τύπο, στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Απόφαση» και στον υπογράφοντα. Θυμάμαι και μου είχε κάνει εντύπωση ότι ο Ερντογάν μέσα από τις απαντήσεις του επιθυμούσε να βρεί ένα κοινό σημείο σύγκλισης με την ελληνική κυβέρνηση.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν ο Ερντογάν πέρασε από πολλά στάδια μετάλλαξης, εγκατέλειψε την ευρωπαϊκή προοπτική που ο ίδιος είχε ανοίξει, και μετά το πραξικόπημα έκανε αναστροφή για να συναντήσει τον ισλαμιστή δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης Ερντογάν. Προφανώς δεν ήταν πλέον ο Ερντογάν που φίλοι και αντίπαλοι θεωρούσαν αναμορφωτή της Τουρκίας.
Ο Ερντογάν είχε πλέον αλλάξει και το δικό μας λάθος ήταν ότι συνομιλούσαμε με τον… προηγούμενο Ερντογάν. Τον Ερντογάν που παζάρευε για κάτι παραπάνω, τον Ερντογάν που μιλούσε με άλλη γλώσσα στο εσωτερικό και άλλη στο εξωτερικό, τον Ερντογάν τέλος πάντων που θεωρούσαμε απρόβλεπτα προβλέψιμο.
Αυτός ο Ερντογάν δεν υπάρχει, αν και τίποτα δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να… βρεθεί εφόσον αντιληφθεί το συμφέρον του. Όσο κι αν φαίνεται δύσκολο στην παρούσα φάση δεν είναι αδύνατον. Ακούγεται οξύμωρο, αλλά η στάση της Ελλάδας είναι η μόνη που μπορεί να τον βοηθήσει να ξαναβρεί τον εαυτό του.
Και όταν λέω να ξαναβρεί τον εαυτό του δεν έχω την ψευδαίσθηση να πιστεύω ότι ο τούρκος Πρόεδρος θα εγκαταλείψει την εθνολαϊκιστική μεγαλομανία που έχει αναγάγει σε ιδεολογία. Αλλά ότι τουλάχιστον θα ξαναγίνει απρόβλεπτα προβλέψιμος.
Δημοκρατία σημαίνει ψυχραιμία…
Στον απόηχο των κρουσμάτων λόγω κορωνοϊού και των κρουσμάτων λόγω υπερ-πατριωτισμού, θα πρέπει όταν βρεθεί χρόνος να σκεφθούμε ότι υπάρχει και η Δημοκρατία. Πέρα από τα κόμματα και τις ετικέτες Αριστερά- Δεξιά, πέρα από θεωρίες και δόγματα, ας θυμόμαστε που και που ότι υπάρχει και η Δημοκρατία.
Και σε τέτοιες συνθήκες η Δημοκρατία δεν αφορά την κομματική τοποθέτηση του καθενός και της καθεμιάς, αλλά τις αντοχές όσων πιστεύουν σ’ αυτή ότι θα διατηρήσουν έως το τέλος τη ψυχραιμία τους. Γιατί όταν όλα αυτά τελειώσουν, δημοκράτες θα είναι όσοι δεν έβγαλαν σε πλειστηριασμό την ψυχραιμία τους.
Όσοι αντιστάθηκαν στον εθνολαϊκισμό, όσοι απέφυγαν να ενταχθούν στη ρητορική του μίσους, όσοι αντιλαμβάνονται ότι με το πάθος και το πείσμα δεν μεγαλώνει η Ελλάδα, όσοι τέλος πάντων δεν συμμετείχαν στο παιχνίδι της δημοσιότητας, είτε γράφωντας είτε μιλώντας, κατηγοριοποιώντας το πατριωτικό συναίσθημα.
Προπαντός ψυχραιμία και εδώ θα είμαστε…
