Την καθοριστική συμβολή του νέου πρόεδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στη συμφωνία κατάπαυσης πυρός μεταξύ Ισραήλ-Χαμάς υπογραμμίζει στην αποκλειστική του συνέντευξη στο «Μανιφέστο» ο Νόαμ Κατς. Ο Ισραηλινός πρέσβης στην Αθήνα τονίζει την ανάγκη «εξάλειψης» της Χαμάς προκειμένου να υπάρξει ειρήνη, σχολιάζει τις πολιτικές εξελίξεις στον Λίβανο και το ενδεχόμενο παραμονής των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων στο νότιο τμήμα της αραβικής χώρας και μετά τη λήξη της εκεχειρίας ενώ επεξηγεί τον αποσταθεροποιητικό ρόλο του Ιράν στην περιοχή.
Παράλληλα, υποστηρίζει ότι η διεθνής κοινότητα οφείλει να είναι καχύποπτη με τους τζιχανιστές κρατούντες στη Συρία, ενώ σχετικά με την τουρκική εμπλοκή στη Δαμασκό σημειώνει ότι η Άγκυρα δεν έχει «εποικοδομητικό ρόλο» στην ευρύτερη περιοχή. Ακόμα, λέει ότι το Ισραήλ υποστηρίζει την προστασία των Κούρδων στη Συρία ενώ, τέλος, επισημαίνει τα περιθώρια για έτι περεταίρω ανάπτυξη των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων, προαναγγέλλοντας επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στη χώρα του.
Γιατί Ισραήλ-Χαμάς κατέληξαν τώρα σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός; Πόσο κρίσιμη ήταν η παρέμβαση του προέδρου Τραμπ και πόσο αισιόδοξος είστε για τη συνέχισή της;
Για να απαντήσουμε στα ερωτήματα πρέπει να πάμε στα γεγονότα. Στις 7 Οκτωβρίου 2023 υπήρξε μια μαζική επίθεση στο Ισραήλ από την τρομοκρατική Χαμάς, η οποία είναι μια γενοκτονική και ισλαμιστική οργάνωση που έχει στόχο να καταστρέψει το Ισραήλ. Ήταν μια ολομέτωπη επίθεση στο Ισραήλ, η οποία ξεκίνησε με την πιο βάναυση φρικτή σφαγή ισραηλινών, παιδιών στα κρεβάτια, μητέρων μπροστά στα παιδιά τους και παιδιών μπροστά στις μητέρες τους, με βιασμούς και βασανιστήρια ανθρώπων προτού εκτελεστούν. Ένας πόλεμος που σόκαρε το Ισραήλ και ολόκληρο τον κόσμο και στον οποίο η Χαμάς απήγαγε 251 ομήρους. Έτσι, βρεθήκαμε σε έναν πόλεμο χωρίς επιλογή, έναν πόλεμο χωρίς καμία ισραηλινή πρόκληση, προερχόμενο από τη Γάζα που ήταν de facto κράτος της Χαμάς. Η Χαμάς κατέλαβε τη Γάζα πριν από 16-17 χρόνια και την έκανε ανεξάρτητο κράτος με ουσιαστικό έλεγχο, ριζοσπαστικοποίησε τον λαό και δημιούργησε τεράστια στρατιωτική ικανότητα προκειμένου να επιτεθεί στο Ισραήλ.
Ο στόχος μας σε αυτόν τον πόλεμο ήταν πολύ απλός: Πρώτα να διαλύσουμε τη στρατιωτική και κυβερνητική ικανότητα της Χαμάς. Δεύτερον, να απελευθερώσουμε όλους τους ομήρους μας και σίγουρα να επιβεβαιώσουμε ότι δεν θα υπάρξει ποτέ ξανά απειλή κατά των Ισραηλινών πολιτών που θα προέρχεται από τη Γάζα. Σε αυτόν τον πόλεμο συμμετέχουν και πολλές άλλες δυνάμεις, διότι η Χαμάς είναι ένας ιρανικός πληρεξούσιος και όλες αυτές οι δυνάμεις που ανήκουν στο δίκτυο πληρεξουσίων του Ιράν συμμετέχουν στον πόλεμο. Η Χεζμπολάχ από τον Λίβανο, οι Χούθι από την Υεμένη, οι πολιτοφυλακές από Συρία και Ιράκ και επίσης η τρομοκρατική οργάνωση στη Δυτική Όχθη που είναι υπό τον έλεγχο της Παλαιστινιακής Αρχής αλλά η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ εκεί είναι πολύ ισχυρές.
Ύστερα από έναν χρόνο, καταφέραμε να διαλύσουμε τις στρατιωτικές δυνατότητες της Χαμάς, αλλά εξακολουθεί να διατηρεί τις κυβερνητικές της δυνατότητες στη Γάζα.
Για την απελευθέρωση των ομήρων, ζητήσαμε από άλλες χώρες να μας βοηθήσουν στην επίτευξη συμφωνίας που θα ήμασταν σε θέση να τους φέρουμε πίσω στην πατρίδα. Ο κύριος κινητήριος μοχλός ήταν οι ΗΠΑ. Και βλέπουμε ότι για αυτήν τη συμφωνία που υπογράφηκε τώρα υπήρξε ένας συνδυασμός δυνάμεων. Υπήρχε η απερχόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ με πολύ ισχυρή βούληση και ο συντονισμός της επερχόμενης κυβέρνησης του προέδρου Τραμπ. Αυτοί άσκησαν πίεση στους πραγματικούς διαμεσολαβητές, το Κατάρ και την Αίγυπτο, προκειμένου να πιέσουν τη Χαμάς για μια συμφωνία.
Το κύριο σημείο είναι ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο. Είμαστε έτοιμοι για μακρά περίοδο κατάπαυσης του πυρός, αλλά όσο η Χαμάς βρίσκεται στη Γάζα, δεν μπορούμε να σταματήσουμε τον πόλεμο. Η Χαμάς ήταν ένας τεράστιος κίνδυνος για το Ισραήλ αλλά και για τους Παλαιστίνιους. Όλη η καταστροφή που βλέπουμε στη Γάζα είναι το αποτέλεσμα του πολέμου που ξεκίνησε εναντίον του Ισραήλ. Και δεύτερον της στρατηγικής της Χαμάς που χρησιμοποιεί αμάχους ως ασπίδες με πολύ κυνικό τρόπο. Το καλύτερο για τη σταθερότητα και την ειρήνη στην περιοχή μας είναι η εξάλειψη της Χαμάς ως πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης.
Έχουμε τώρα τη συμφωνία, η οποία είναι πολύ εύθραυστη. Έχουμε 94 ομήρους που κρατούνται στη Γάζα. Κάποιοι από αυτούς είναι νεκροί, κάποιοι άλλοι ζωντανοί. Η Χαμάς δεν μας έδωσε πληροφορίες και δεν έδωσε πρόσβαση στον Ερυθρό Σταυρό. Οι όμηροι που απελευθερώθηκαν μας μίλησαν για το πώς τους συμπεριφέρθηκαν και ήταν φρικτό. Είμαστε προσηλωμένοι στο να φέρουμε πίσω σπίτι τους πολίτες και τους στρατιώτες μας που απήχθησαν από τη Χαμάς.
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία είχε αποτέλεσμα τη βαθύτερη εμπλοκή της Τουρκίας στη γειτονική σας χώρα. Μετά τις εντάσεις για τη Γάζα, υπάρχει σκληρή ρητορική αντιπαράθεση Τουρκίας-Ισραήλ και για τη Συρία. Πώς αντιλαμβάνεστε τον ρόλο της Άγκυρας στη Δαμασκό;
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ αποτελεί θετική εξέλιξη. Ήταν ένα πολύ σημαντικό δομικό στοιχείο του ιρανικού άξονα τρόμου που περιέβαλλε το Ισραήλ, που δεν ήταν μόνο η Χεζμπολάχ που αποδυναμώθηκε στον Λίβανο και η Χαμάς στη Γάζα· το καθεστώς Άσαντ ήταν βασικό στοιχείο του ιρανικού συνασπισμού. Από αυτήν την άποψη είναι θετικό. Η νέα de facto κυβέρνηση στη Συρία είναι κάτι που πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά. Υπάρχουν τζιχαντιστές και εξακολουθούν να είναι τζιχαντιστές: η ιδεολογία τους, η θεσμική οργάνωσή τους κ.λπ. Ως εκ τούτου, πρέπει να δούμε πώς αυτή η de facto κυβέρνηση θα χειριστεί το μέλλον της Συρίας. Το μέλλον που βλέπουμε για τη Συρία, και εννοώ όλες τις χώρες του διεθνούς συστήματος εκτός από το Ιράν, είναι ότι η κυριαρχία της πρέπει να γίνει σεβαστή, τα δικαιώματα των μειονοτήτων να προστατευθούν και ότι η χώρα δεν πρέπει να γίνει εστία τρομοκρατίας και αποσταθεροποίησης.
Ο κόσμος πρέπει να είναι καχύποπτος με τη νέα κυβέρνηση και αυτό σημαίνει ότι εάν θέλουν να σταθεροποιήσουν τη χώρα αποσύροντας τις κυρώσεις που της έχουν επιβληθεί θα πρέπει να υπάρχει μηχανισμός για να επιβληθούν εκ νέου επιδραστικές κυρώσεις εάν χρειαστεί. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς μοχλούς πίεσης προς τη νέα κυβέρνηση.
Η Τουρκία έγινε σημαντικός παίκτης στη Συρία και τώρα προσπαθεί να δημιουργήσει σφαίρα επιρροής σε αυτήν. Μια από τις δοκιμασίες θα είναι η προστασία των Κούρδων της Συρίας από τη νέα κυβέρνηση και τις τουρκικές φιλοδοξίες. Η Τουρκία ελέγχει το 15% της Συρίας, εφοδιάζει τις πολιτοφυλακές και δημιούργησε πολύ γρήγορα σχέσεις με το νέο καθεστώς. Πρέπει να δούμε πώς θα συμπεριφερθούν στη Συρία και ελπίζουμε ότι θα έχουν εποικοδομητική στάση.
Μέχρι τώρα, η Τουρκία δεν παίζει εποικοδομητικό ρόλο στην περιοχή μας, τουλάχιστον όχι μόνο από τη δική μας οπτική γωνία. Η Τουρκία είναι μέλος ενός άξονα που περιλαμβάνει το Κατάρ, τη Χαμάς και τώρα τη Συρία, τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και το πολιτικό Ισλάμ που αποτελεί πρόκληση για κάποιες χώρες. Πρέπει να δούμε ότι δεν θα γίνει ένας νέος αποσταθεροποιητής στην περιοχή. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις πολύ στενά. Η Τουρκία είναι πολύ εξέχουσα και σημαντική χώρα στην περιοχή. Το κλειδί θα είναι το τι θα κάνουν στο έδαφος.
Ο ισραηλινός ΥΠΕΞ μίλησε θερμά για τους Κούρδους και την ασυμφωνία του ότι είναι έθνος χωρίς εθνικό κράτος. Ο λαός της Ελλάδος τρέφει θετικά αισθήματα προς τους Κούρδους. Υποστηρίζει το Ισραήλ τη δημιουργία κουρδικού κράτους;
Έχουμε μακροχρόνιες σχέσεις με τους Κούρδους στη Μέση Ανατολή. Οι Κούρδοι που ζουν στη Συρία εξέφρασαν τη βούλησή τους να είναι μέρος της Συρίας, με την κυβέρνηση να προστατεύει και να σέβεται την αυτονομία τους. Πιστεύουμε ότι αυτή είναι η προτιμώμενη λύση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Κούρδοι αποτελούν κρίσιμο στοιχείο του συνασπισμού κατά του ISIS, το οποίο εξακολουθεί να υπάρχει. Η θέση των Κούρδων σε αυτόν τον συνασπισμό δεν μπορεί να αντικατασταθεί. Η διεθνής κοινότητα, περιλαμβανομένου του Ισραήλ, οφείλει να τους τιμήσει για τη δραστηριότητα και τον ρόλο τους. Σίγουρα υποστηρίζουμε την προστασία των Κούρδων στη Συρία.
Υπάρχει νέος εκλεγμένος πρόεδρος στον Λίβανο. Συνεχίζεται αλλά σε λίγες μέρες ολοκληρώνεται η εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου. Πώς αντιλαμβάνεστε τις εξελίξεις στον Λίβανο και κάτι για το Ιράν: Η Τεχεράνη είναι αρκετά «ήσυχη» το τελευταίο διάστημα. Πώς το εξηγείτε αυτό;
Θεωρώ ότι ο πόλεμος που είδαμε ήταν ένας πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. Το Ιράν πρώτα διαχειρίστηκε Σιίτες πληρεξούσιους και δευτερευόντως εξαπέλυσε απευθείας στρατηγικές επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Το σημείο που βρισκόμαστε τώρα είναι ότι το δίκτυο των πληρεξουσίων είναι σημαντικά υποβαθμισμένο. Το Ιράν από μόνο του χτύπησε πολίτες γνωρίζοντας τις αδυναμίες του. Και πρέπει να παραμείνουμε συγκεντρωμένοι: το Ιράν είναι η βασική απειλή για την περιφερειακή και παγκόσμια ειρήνη και σταθερότητα. Οι στρατιωτικές πυρηνικές φιλοδοξίες του είναι το βασικό πρόβλημα στην περιοχή μας. Και τώρα υπάρχει μια αξιόπιστη στρατιωτική επιλογή. Και από την άλλη μεριά, υπάρχει μια δυνατότητα διπλωματικής λύσης. Θεωρώ ότι έχουμε δημιουργήσει ένα παράθυρο ευκαιρίας και μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις στρατιωτικές, πυρηνικές και ηγεμονικές φιλοδοξίες αλλά και τις υπονομευτικές και αποσταθεροποιητικές προσπάθειες του Ιράν.
Στον Λίβανο, οι πολιτικές αλλαγές είναι θετικές. Είναι ένα σημάδι της πολιτικής αδυναμίας που ακολουθεί τη στρατιωτική αδυναμία της Χεζμπολάχ. Αλλά η Χεζμπολάχ είναι ακόμα ένας τρομερός (formidable) παίκτης μέσα στον Λίβανο.
Στις 27 Ιανουαρίου, οι 60 ήμερες της συμφωνίας κατάπαυσης πυρός που συμφωνήθηκε μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου ολοκληρώνονται. Ο λιβανέζικος στρατός υποτίθεται ότι θέλει να πάρει την ευθύνη για τον Νότιο Λίβανο και ότι οι δυνάμεις του Ισραήλ θα επανεγκατασταθούν εκτός του Νότιου Λιβάνου. Αυτά που έχουμε βρει στον Νότιο Λίβανο μέχρι και σήμερα δείχνουν πόσο βαθιά και τρομακτικά ήταν τα σχέδια της Χεζμπολάχ για να κατακτήσει τη Γαλιλαία. Βρήκαμε τεράστιες υποδομές στις οποίες προετοιμάζονταν για αυτές τις επιθέσεις, μεγάλες ποσότητες όπλων, εκρηκτικά, τοποθεσίες με πυραύλους που στόχευαν στο Ισραήλ. Είναι πέρα από κάθε φαντασία.
Δυστυχώς, δυστυχώς, είδαμε ότι η ικανότητα του λιβανέζικου στρατού, βάσει της συμφωνίας που υπογράψαμε, είναι πολύ μακριά από το να θεωρηθεί τέλεια ή ακόμα και αποδεκτή. Ο μηχανισμός που δημιουργήσαμε για να αντιμετωπίσουμε την παραβίαση της εκεχειρίας δουλεύει, αλλά είδαμε ότι η ικανότητα του λιβανέζικου στρατού να πάρει την πλήρη ευθύνη είναι περιορισμένη και για αυτό ενώ προετοιμαζόμαστε να φύγουμε από τον Λίβανο στις 27, ίσως παραμείνουμε σε κάποια σημεία εκεί.
Δεν θα επιτρέψουμε ποτέ ξανά την πραγματικότητα της 6ης και της 7ης Οκτωβρίου να επιστρέψουν. Εάν ο λιβανέζικος στρατός δεν μπορεί να πάρει την ευθύνη, το Ισραήλ θα κάνει ό,τι πρέπει να γίνει. Αυτό είναι το βασικό μάθημα για το Ισραήλ από την 7η Οκτωβρίου. Θα φροντίσουμε την ασφάλειά μας οπουδήποτε και οποτεδήποτε χρειαστεί.
Το Ιράν είναι ο κύριος αποσταθεροποιητής στην περιοχή. Αυτό πρέπει να το θυμόμαστε όλη την ώρα. Το Ιράν είναι πολύ ενεργό ακόμα και μετά τα σκληρά πλήγματα που υπέστη τόσο αυτό όσο και οι πληρεξούσιοί του.
Ελλάς και Ισραήλ έχτισαν στρατηγική σχέση. Εκ μέρους της Ελλάδος, ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης συνέχισε αυτήν την εθνική πολιτική. Μπορούν να βελτιωθούν περεταίρω οι διμερείς σχέσεις; Και αν ναι, σε ποιους τομείς;
Ο ουρανός είναι το όριο. Έχουμε ισχυρή εταιρική σχέση και έχουμε και στις δύο πλευρές ισχυρή βούληση να διευρύνουμε και να εμβαθύνουμε περαιτέρω αυτές τις σχέσεις σχεδόν σε όλους τους τομείς: από την οικονομία, την κοινωνία των πολιτών και φυσικά την άμυνα. Η εταιρική μας σχέση βασίζεται σε κοινές αξίες, σε κοινά συμφέροντα και σε κοινή οπτική όταν κοιτάζουμε τη γειτονιά μας: την Ανατολική Μεσόγειο. Θέλουμε τη σταθερότητα και την ειρήνη και πιστεύουμε ότι με την πραγματική εταιρική σχέση μεταξύ των δύο χωρών μας και με περιφερειακούς εταίρους μπορούμε να αναπτύξουμε την ευημερία των λαών μας.
Επίσης, βλέπουμε τη γεωγραφική θέση των κρατών μας, όχι μόνο ως γείτονες μέσω θαλάσσης, αλλά και μέσω της αναδυόμενης ιδέας των διαδρόμων που θα συνδέουν την Ευρώπη με τον Ειρηνικό, όπως ο IMEC.
Η υφυπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε προσφάτως το Ισραήλ και αναμένουμε επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών. Επίσης, μόλις ήρθε μια υψηλόβαθμη εμπορική αντιπροσωπεία από το Ισραήλ, η οποία αναζητούσε συνεργασίες με κυβερνητικούς φορείς και ιδιαίτερα με τον ιδιωτικό τομέα.
Η ισραηλινή οικονομία απέδειξε την ανθεκτικότητά της κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η ισραηλινή οικονομία μεγαλώνει και αναζητάμε επωφελείς ευκαιρίες σε B2B επίπεδο. Οπότε βλέπω λαμπρό μέλλον, γιατί έχουμε τόσο κοινά στοιχεία στην περιοχή.
