Η τελευταία δήλωση του Αμερικανού πρέσβη στην Αγκυρα, Τομ Μπάρακ, για τα F‑35 και τη Συρία, έχει εντείνει τις αντιδράσεις εναντίον του. Ο Μπάρακ κατηγορείται ότι έχει ξεφύγει από τον ρόλο που πρέπει να έχει ένας πρέσβης, ο οποίος υπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας του και έχει μετατραπεί στη «φωνή» του ισλαμοεθνικιστή προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η στάση του δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις των ΗΠΑ με σταθερούς, παραδοσιακούς και αξιόπιστους συμμάχους στην περιοχή, όπως η Ελλάδα και το Ισραήλ, ενισχύει την αστάθεια που προκαλεί η Αγκυρα στην περιοχή από τη νεοοθωμανική αναθεωρητική πολιτική της, ενώ προκαλεί και τριγμούς στην Ουάσιγκτον, καθώς οι ισχυρές ελληνικές και εβραϊκές ομογενειακές οργανώσεις αντιδρούν έντονα στην πρωτοφανή πολιτική που ασκεί ως πρέσβης.
Οι αντιδράσεις κορυφώθηκαν μετά τις ανοιχτές προειδοποιήσεις του πρώην συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, Τζον Μπόλτον, ο οποίος κάλεσε δημοσίως τον Μπάρακ να μην ταυτίζεται με την τουρκική αυταρχική ηγεσία και να θυμάται ότι ο ρόλος του είναι να υπηρετεί τα αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα και όχι να λειτουργεί ως λομπίστας της Αγκυρας.
Εκρηξη αντιδράσεων
Σε συνέντευξή του την Τετάρτη 30 Ιουλίου στο τουρκικό κανάλι Habertürk, ο Μπάρακ αναφέρθηκε στο «πάγωμα» της πώλησης των αμερικανικών μαχητικών F‑35 στην Αγκυρα, εμφανιζόμενος αισιόδοξος για την εξεύρεση λύσης.
Είχε πει χαρακτηριστικά: «Σίγουρα θα βρούμε μια λύση. Αλλά η Τουρκία δεν πρέπει να είναι απλώς ένας αμυντικός εταίρος. Οφείλει να είναι μια περιφερειακή συνιστώσα. Με τις αμυντικές και παραγωγικές δυνατότητές της, πρέπει να είμαστε –μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες– το κέντρο αυτού του μηχανισμού ασφαλείας, όχι μόνο για την περιοχή, αλλά για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή».
Η τοποθέτηση αυτή ερμηνεύεται ως ευθεία υποστήριξη στην τουρκική αναθεωρητική πολιτική, σε μια περίοδο που η Αγκυρα:
– Κατέχει παρανόμως το 38% της Κύπρου και δεν την αναγνωρίζει ως κρατική οντότητα.
– Υιοθετεί αναθεωρητική και επεκτατική πολιτική εις βάρος των γειτόνων της.
– Ασκεί πιέσεις στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
– Διατηρεί αυταρχικό ισλαμικό καθεστώς στο εσωτερικό παραβιάζοντας βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
– Απειλεί ευθέως το Ισραήλ, το προπύργιο της Δύσης στη Μέση Ανατολή.
Φιλοτουρκικές τοποθετήσεις
Η συνέντευξη για τα F‑35 ήρθε να προστεθεί σε μια σειρά από φιλοτουρκικές τοποθετήσεις του Μπάρακ. Σε πρόσφατες δηλώσεις του για τη Συρία:
Ασκησε κριτική στις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές εναντίον συριακών και φιλοϊρανικών στόχων, χαρακτηρίζοντάς τες «κακώς χρονισμένες» και «εμπόδιο για την ειρήνευση», όπως μετέδωσαν το Associated Press και οι Times of Israel.
Υποβάθμισε τις ανησυχίες για τις τουρκικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων και των Δρούζων, λέγοντας ότι «πολλά από τα οπτικά ντοκουμέντα μπορεί να είναι προϊόν χειραγώγησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης»! Υποστήριξε την ανάγκη ένταξης της Συρίας σε ένα «συνεκτικό κράτος» υπό το υπάρχον καθεστώς, θέση που ταυτίζεται πλήρως με την τουρκική ατζέντα για την επόμενη μέρα του συριακού εμφυλίου.
Οι δηλώσεις αυτές θεωρήθηκαν απαράδεκτες από αναλυτές, καθώς επιχειρούν τη «νομιμοποίηση» των προκλητικών και παράνομων τουρκικών διεκδικήσεων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, υπονομεύουν το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα, δίνουν έμμεση «πολιτική στήριξη» σε τζιχαντιστικές ομάδες που δρουν στη Συρία υπό τις ευλογίες της Τουρκίας και νομιμοποιούν την επιθετική πολιτική της Αγκυρας έναντι εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι αντιδράσεις ήταν σφοδρές. Η Αρμενική Εθνική Επιτροπή της Αμερικής (ANCA), το Hellenic American Leadership Council (HALC) και οι American Friends of Kurdistan (AFK) κατήγγειλαν ότι ο Μπάρακ «λειτουργεί ως προπαγανδιστής της Αγκυρας», αγνοώντας τα ιστορικά δίκαια και τις μειονότητες, που έχουν υποφέρει από την τουρκική πολιτική.
Ανώτερο στέλεχος του HALC δήλωσε χαρακτηριστικά: «Οταν ένας Αμερικανός πρέσβης παίρνει θέση υπέρ ενός αυταρχικού καθεστώτος, που κατέχει εδάφη συμμάχων μας, πλήττει όχι μόνο τις κοινότητές μας αλλά και το κύρος της αμερικανικής διπλωματίας. Ο κ. Μπάρακ δεν εκπροσωπεί τις αξίες μας».
Στο Ισραήλ, η ενόχληση είναι επίσης εμφανής. Σχολιαστές στους Times of Israel υπογράμμισαν ότι «η στάση του Μπάρακ υπονομεύει τις ισραηλινές επιχειρήσεις αυτοάμυνας στη Συρία» και δίνει θάρρος στις φιλοϊρανικές δυνάμεις.
Ο υπουργός Αμυνας του Ισραήλ, Ισραελ Κατζ, σχολίασε δηκτικά: «Οποιος επικρίνει τις επιδρομές μας, απλώς δεν γνωρίζει τα γεγονότα και δεν κατανοεί την απειλή που αντιμετωπίζουμε».
«Φωνή της Αγκυρας»
Η φιλοτουρκική ρητορική του Μπάρακ ξεπερνά, σύμφωνα με έμπειρους διπλωμάτες, τα όρια της θεμιτής διπλωματικής προσέγγισης. Ο ρόλος ενός πρέσβη είναι να εκπροσωπεί τα συμφέροντα της χώρας του – όχι να εμφανίζεται ως υπερασπιστής μιας αναθεωρητικής δύναμης, που κατέχει ξένα εδάφη, απειλεί τους συμμάχους της Δύσης και εργαλειοποιεί μειονότητες και μετανάστες.
Η υπόθεση αυτή καταδεικνύει τα ρήγματα στη στρατηγική των ΗΠΑ για την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Οσο η Ουάσιγκτον επιτρέπει στους εκπροσώπους της να εκφράζονται σαν λομπίστες της Αγκυρας, η αξιοπιστία της Δύσης στους παραδοσιακούς συμμάχους της φθίνει επικίνδυνα.
