Περισσότερα από τριάντα χρόνια μετά τη διάσημη θεωρία του περί «τέλους της Ιστορίας», ο Φράνσις Φουκουγιάμα επιστρέφει στη δημόσια συζήτηση με έντονους προβληματισμούς και αιχμηρές παρεμβάσεις για την πορεία του σύγχρονου κόσμου.
Μιλώντας στη La Repubblica, ο Αμερικανός διανοητής εκφράζει βαθιά ανησυχία για την πολιτική κατεύθυνση που επιχειρεί να επιβάλει ο Ντόναλντ Τραμπ. Δεν διστάζει, μάλιστα, να συγκρίνει τις τρέχουσες εξελίξεις με τις συνθήκες που οδήγησαν στην έκρηξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Ιδιαίτερα επικριτικός εμφανίστηκε για την πολιτική δασμών που εξήγγειλε ο Τραμπ, χαρακτηρίζοντάς την ως «την πιο ανόητη απόφαση που έχει λάβει ποτέ πρόεδρος των ΗΠΑ». Ο Φουκουγιάμα προειδοποιεί ότι μια τέτοια πολιτική μπορεί να προκαλέσει παγκόσμια οικονομική κρίση, πλήττοντας πρωτίστως τους ίδιους τους Αμερικανούς πολίτες.
Κατά τον ίδιο, οι δασμοί βασίζονται σε πλήρη παρεξήγηση των παγκόσμιων οικονομικών νόμων, ενώ η ρητορική περί «εκμετάλλευσης» των ΗΠΑ από άλλες χώρες αγνοεί το γεγονός ότι η αμερικανική ευημερία χτίστηκε πάνω στη φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη και την κυριαρχία του δολαρίου. «Το εμπορικό έλλειμμα δεν είναι αδυναμία, αλλά αντανάκλαση της διεθνούς θέσης του δολαρίου», σημειώνει.
Αναφερόμενος στις εξαγγελίες Τραμπ για την επαναφορά της βαριάς βιομηχανίας στις ΗΠΑ, ο Φουκουγιάμα τις θεωρεί ανεφάρμοστες: το υψηλό εργατικό κόστος, η πολυπλοκότητα των εφοδιαστικών αλυσίδων και η πολιτική αστάθεια καθιστούν το σχέδιο μη ρεαλιστικό.
Ακόμη πιο ανησυχητική, κατά τον ίδιο, είναι η γεωπολιτική στροφή Τραμπ προς έναν κόσμο χωρίς κανόνες και διεθνείς αρχές. Έναν κόσμο σφαιρών επιρροής, ισχύος και αυθαιρεσίας, που αγνοεί τις δημοκρατικές αξίες, τη συνεργασία και το διεθνές δίκαιο. «Αυτός δεν είναι ο κόσμος στον οποίο θέλουμε να ζήσουμε», υπογραμμίζει με έμφαση.
Ο Φουκουγιάμα δεν αποκλείει το ενδεχόμενο παγκόσμιας σύρραξης, αν η διεθνής κοινότητα συνεχίσει να παραμένει απαθής. Η αμερικανική αποδυνάμωση της Ουκρανίας, τονίζει, ενθαρρύνει την Κίνα να κινηθεί επιθετικά προς την Ταϊβάν και ανοίγει την πόρτα για νέες, επικίνδυνες διεκδικήσεις – ακόμη και σε περιοχές όπως η Γροιλανδία.
Σε ερώτηση για ενδεχόμενη τρίτη θητεία του Τραμπ, ο Φουκουγιάμα είναι απολύτως σαφής: «Όλες οι πολιτικές του πηγάζουν από αυταρχικές φιλοδοξίες». Η μόνη ελπίδα, καταλήγει, βρίσκεται στην ανθεκτικότητα των δημοκρατικών θεσμών, στο κράτος δικαίου και στις πολιτικές εξελίξεις που θα φέρουν οι επόμενες εκλογές.
Το τελικό του μήνυμα δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού: Η Ιστορία δεν τελείωσε – βρίσκεται σε κομβική καμπή. Και η πορεία της εξαρτάται από τη στάση που θα κρατήσουν οι δημοκρατίες απέναντι στην επιστροφή του αυταρχισμού.
