Τα μπλόκα των αγροτών αποτελούν διαχρονικά μια γνώριμη χειμερινή εικόνα στην Ελλάδα.
Επαναστατική γυμναστική, παράδοση ή δικαιολογημένες κινητοποιήσεις; «Τώρα που δεν έχουν δουλειές, βγαίνουν στους δρόμους για να μαζευτούν όταν θα πρέπει να γυρίσουν στο χωράφι. Και αν πάρουν κάτι, βγαίνουν κερδισμένοι», ήταν ανέκαθεν το επιχείρημα εκείνων που στέκονταν απέναντι σε αυτή τη μορφή κινητοποιήσεων. Οι φετινές κινητοποιήσεις, παρ’ όλα αυτά, διαφέρουν.
Αρχικά λόγω του γεγονότος πως ξεκίνησαν τέλος Νοεμβρίου. Μια γρήγορη ανασκόπηση αποκαλύπτει ότι οι αγρότες συνήθιζαν να βγαίνουν στους δρόμους μετά τα Χριστούγεννα και να αποσύρονται το αργότερο στα μέσα Μαρτίου περίπου. Οι κινητοποιήσεις ήταν συνήθως τοπικού χαρακτήρα, στα γνωστά σημεία, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως το 2016, οπότε και πραγματοποίησαν κάθοδο στην Αθήνα επί ΣΥΡΙΖΑ. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν απορρίπτεται σήμερα, αλλά οι αγρότες επιλέγουν να κρατούν τα χαρτιά τους κλειστά.
Από το μεγάλο μπλόκο του 1996 μέχρι σήμερα, έχουν περάσει σχεδόν δύο δεκαετίες. Υπάρχει, όμως, και μια ουσιώδης διαφορά. Τότε τα αιτήματα αφορούσαν την ΕΕ, η οποία είχε προχωρήσει σε αλλαγές που, σύμφωνα με τους αγρότες, έπλητταν τόσο τις τιμές όσο και τις επιδοτήσεις. Η χώρα κόπηκε στα δύο με τους αγρότες να μένουν στα μπλόκα περίπου δύο μήνες, ενωμένοι, δίχως κομματικές ταυτότητες.
Η επόμενη δεκαετία είχε άλλα χαρακτηριστικά. Αιτήματα κυρίως τοπικού χαρακτήρα επέτρεψαν να αποδυναμωθεί το αγροτικό κίνημα με τα μπλόκα να διαρκούν ελάχιστα. Εκείνο που έλειπε ήταν ένα κοινό αφήγημα που να καλύπτει τους αγρότες στο σύνολο της χώρας.
Η οικονομική κρίση που διέλυσε την Ελλάδα είχε άμεσες συνέπειες και στον αγροτικό τομέα με τα μέτρα λιτότητας και τους Θεσμούς να πρωταγωνιστούν στα αιτήματα των αγροτών που κατέβηκαν στα μπλόκα. Οι αυξήσεις των εισφορών στο ασφαλιστικό αλλά και οι αλλαγές στο φορολογικό άναψαν φωτιά. Οι αγρότες με πιο επιθετικό τρόπο και εξασφαλίζοντας τη στήριξη διαφορετικών κοινωνικών και επαγγελματικών ομάδων έφτασαν στην Αθήνα (2016), όπου σημειώθηκαν επεισόδια με τα ΜΑΤ. Στα αιτήματά τους έχει πλέον προστεθεί το κόστος παραγωγής.
Η δύση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ταυτίζεται με την αύξηση του κόστους παραγωγής, τις τιμές ενέργειας, τα προβλήματα στην πληρωμή ενισχύσεων, αλλά και τις πληρωμές του ΕΛΓΑ, ζητήματα που έκτοτε επαναλαμβάνονται, ενώ φέτος κυριαρχούν στα αιτήματα των αγροτών.
Θεσσαλία, Κρήτη και Ήπειρος πρωταγωνιστούν στις κινητοποιήσεις, η κυβέρνηση προσπαθεί παραμονές των εκλογών να ρίξει τους τόνους, καλεί σε συζήτηση και το ιστορικό πια πρόσωπο του αγροτοσυνδικαλισμού, Βαγγέλης Μπούτας, απαντά σκωπτικά στον τότε υπουργό: «Μα λες ότι δεν είσαι αρμόδιος, τι να πούμε;» ζητώντας συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου.
Τα τελευταία χρόνια ο χαρακτήρας των μπλόκων έχει αλλάξει: μεγάλης κλίμακας, με συντονισμένες πανελλαδικές συνελεύσεις και λίστες αιτημάτων που αποστέλλονται στην κυβέρνηση· σε ορισμένες περιπτώσεις υπήρξαν επεισόδια και συγκρούσεις. Η μορφή είναι πιο «πολιτικοποιημένη» και με σαφές διαπραγματευτικό πλαίσιο (λίστες αιτημάτων/συνθήκες διαλόγου).
Τα αιτήματα επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο, και πριν από το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ: καταβολή όλων των οφειλόμενων ενισχύσεων/αποζημιώσεων, μείωση κόστους παραγωγής (φθηνότερο ρεύμα, αφορολόγητο πετρέλαιο), εγγυημένες τιμές/κατώτατα όρια, διαφάνεια/διόρθωση στο σύστημα επιδοτήσεων (έλεγχοι στον ΟΠΕΚΕΠΕ), παραγραφή διώξεων αγροτών από προηγούμενες κινητοποιήσεις. Daniel και ζωονόσοι, με αποκορύφωμα την ευλογιά, προσθέτουν και νέα αιτήματα με τους αγρότες να υποστηρίζουν πως τα μέτρα δεν είναι επαρκή.
Τα αιτήματα των τελευταίων ετών συνδυάζουν οικονομικά και διαχειριστικά ζητήματα (φθηνότερη ενέργεια, καθαρές πληρωμές) με ευρύτερες πολιτικές διεκδικήσεις (διαφάνεια, λογοδοσία) – καθιστώντας τα πολυδιάστατα που απαιτούν πολύπλευρες πολιτικές λύσεις. Και επιπλέον η δράση των αγροτών αποκαλύπτει υψηλό βαθμό συντονισμού!
Στο τιμόνι, εν πολλοίς, των αγροτικών κινητοποιήσεων συναντά κανείς κυρίως στελέχη του ΚΚΕ. Τόσο ο Βαγγέλης Μπούτας τότε όσο και ο Ρίζος Μαρούδας σήμερα ανήκουν στον Περισσό, αλλά φαίνεται να εκπροσωπούν αγρότες απ’ όλο το πολιτικό φάσμα. Από κοντά, ο βετεράνος των μπλόκων, Κώστας Τζέλας. Διάδοχοι του «στρατηγού του κάμπου», Θανάση Κοκκινούλη («γαλάζιος» αγροτοσυνδικαλιστής), και του Γιάννη Πατάκη.
Όλοι τους –ανεξαρτήτως κόμματος– θρυλικές μορφές του αγροτοσυνδικαλισμού. Και πανταχού παρών, ο «γαλάζιος» Χρήστος Σιδηρόπουλος, σταθερά τα τελευταία 20 χρόνια περίπου, ξεκινώντας δίπλα στον Κοκκινούλη, ο οποίος σχολίασε πριν από λίγους μήνες: «Εγώ είμαι σταθερά πάντα μαζί με αυτούς που είναι στους δρόμους και διεκδικούν.
Δεν έχει σημασία αν είναι ένα αίτημα λιγότερο ή περισσότερο, αν είναι πέντε άνθρωποι περισσότεροι ή λιγότεροι. Μαζί με αυτούς πάντα στον δρόμο, γιατί ο αγώνας στον δρόμο είναι αυτός που φέρνει τη λύση των προβλημάτων και φωνάζει για τα ζητήματα που απασχολούν τη γεωργία. Μην ξεχνάμε ότι, αν σβήσει η περιφέρεια, θα σβήσει η Ελλάδα».
