Οι δαπάνες της ΕΕ θα βρεθούν στο επίκεντρο των συζητήσεων τα επόμενα χρόνια. Επιβάλλεται να βρεθούν λύσεις με όραμα και προοπτική. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ), το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες του προϋπολογισμού της ΕΕ, αν και μειωμένο, παραμένει ανησυχητικό.
Στην ετήσια έκθεση που δημοσίευσε, το ΕΕΣ επισημαίνει τους κινδύνους από την αυξανόμενη επιβάρυνση δανειακών υποχρεώσεων και τις επιπτώσεις στους μελλοντικούς προϋπολογισμούς της ΕΕ και την ενωσιακή δράση.
Εν μέσω των συζητήσεων για τη νέα δημοσιονομική περίοδο (2028 και μετά), το ΕΕΣ τονίζει την ανάγκη για μεγαλύτερη έμφαση στη μέτρηση επιδόσεων, διαφάνεια και λογοδοσία.
Το ΕΕΣ καταλήγει ότι οι λογαριασμοί της ΕΕ για το 2024 απεικονίζουν εύλογα την οικονομική της κατάσταση και ότι οι πράξεις εσόδων δεν περιείχαν σφάλμα.
Ωστόσο, επισημαίνει προβλήματα με τους δασμούς, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος λανθασμένων ή μη δηλώσεων από εισαγωγείς. Το επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες μειώθηκε σε 3,6% (από 5,6% το 2023).
Το ΕΕΣ εντόπισε επίσης παρατυπίες στο ποσό των 59,9 δισ. ευρώ που δαπανήθηκε στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), του κύριου πυλώνα της NextGenerationEU (NGEU). Οι χρηματοοικονομικές επιπτώσεις των παρατυπιών αυξάνονται συνεχώς.
«Η μείωση του επιπέδου σφάλματος αποτελεί βήμα προόδου, όμως οι παρατυπίες παραμένουν υπερβολικά πολλές», δήλωσε ο Tony Murphy, Πρόεδρος του ΕΕΣ. «Οι αδυναμίες στα συστήματα εποπτείας και λογοδοσίας παραμένουν. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αντλήσουν διδάγματα ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η διαφάνεια των μελλοντικών προϋπολογισμών».
Το ΕΕΣ εκτιμά ότι το σφάλμα ήταν σημαντικό και διάχυτο, διατυπώνοντας αρνητική γνώμη για τις δαπάνες της ΕΕ για έκτο συνεχές έτος.
Το εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος έφτασε το 5,7% το 2024 (έναντι 9,3% το 2023), κυρίως λόγω παράτυπων πληρωμών στην πολιτική συνοχής της ΕΕ. Τα συνηθέστερα σφάλματα αφορούν μη επιλέξιμα έργα, ανεπιλέξιμες δαπάνες και μη συμμόρφωση με κανόνες δημόσιων συμβάσεων.
Για πρώτη φορά από το 2016, το ΕΕΣ εκτίμησε το επίπεδο σφάλματος στα κονδύλια προς περιφέρειες και χώρες εκτός ΕΕ.
Το 2024 ήταν το τέταρτο έτος υλοποίησης του ΜΑΑ, με 28 πληρωμές συνολικής αξίας 59,9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 6 δεν πληρούσαν τους κανόνες. Επιπλέον, το ΕΕΣ δεν κατέληξε σε συμπέρασμα για δύο ορόσημα δικαστικών μεταρρυθμίσεων σε ένα κράτος-μέλος, τα οποία αποτελούσαν προϋπόθεση πληρωμής.
Εντοπίστηκαν επίσης αδυναμίες στον σχεδιασμό των ορόσημων και των τιμών-στόχου, καθώς και προβλήματα αξιοπιστίας στις διαχειριστικές δηλώσεις των κρατών-μελών.
Ως εκ τούτου, το ΕΕΣ διατύπωσε γνώμη με επιφύλαξη για τις δαπάνες του ΜΑΑ, τονίζοντας ότι τέτοιο μοντέλο εκτέλεσης πρέπει να εφαρμόζεται μόνο όταν υπάρχει σαφής κατανομή αρμοδιοτήτων, μετρήσιμα αποτελέσματα και ιχνηλάσιμες πληρωμές.
Το ΕΕΣ προειδοποιεί ότι ο δανεισμός ενδέχεται να εντείνει τους κινδύνους για τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς. Το 2027, οι εκκρεμείς δανειοληπτικές πράξεις θα μπορούσαν να υπερβούν τα 900 δισ. ευρώ, σχεδόν δέκα φορές περισσότερα από το 2020.
Οι πληρωμές τόκων σε σχέση με το NGEU ενδέχεται να ξεπεράσουν τα 30 δισ. ευρώ (από 14,9 δισ. που προέβλεπε αρχικά η Επιτροπή), ενώ την περίοδο 2028-2034 μπορεί να φτάσουν τα 74 δισ. ευρώ.
Το ΕΕΣ τονίζει ότι για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των προϋπολογισμών, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι δανειακές υποχρεώσεις, να υπάρχουν αξιόπιστες εγγυήσεις και επαρκείς πόροι για τα ευρωπαϊκά προγράμματα.
Κάθε χρόνο, το ΕΕΣ ελέγχει τα έσοδα και τις δαπάνες της ΕΕ, εξετάζοντας την αξιοπιστία των λογαριασμών και τη συμμόρφωση με τους κανόνες. Το όριο σημαντικότητας σφάλματος έχει οριστεί στο 2%.
Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος δεν αφορά απάτη ή σπατάλη, αλλά ποσά που δεν χρησιμοποιήθηκαν σύμφωνα με τη νομοθεσία. Παρ’ όλα αυτά, το ΕΕΣ εντόπισε 19 περιπτώσεις εικαζόμενης απάτης, τις οποίες διαβίβασε στις αρμόδιες αρχές.
Η ΕΕ καλείται να διαμορφώνει προϋπολογισμούς με διαφάνεια, που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών.
