Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη όχι μόνο με τις γεωπολιτικές πιέσεις της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και με μια νέα μορφή πολέμου: εκείνη που διεξάγεται με εικόνες, λέξεις και αφηγήματα. Και τις τελευταίες ημέρες ένα περιστατικό, στο ίδιο το διπλωματικό σώμα της, ήρθε να αναδείξει πόσο ευάλωτη μπορεί να γίνει, ακόμη και εκ των έσω.

Στις 10 Αυγούστου, η επίσημη σελίδα της ελληνικής πρεσβείας στο Λουξεμβούργο ανάρτησε στο Facebook ανακοίνωση που προωθούσε τις αντικυβερνητικές –και κυρίως αντιισραηλινές– εκδηλώσεις της ΜΚΟ BDS σε όλη την Ελλάδα. Το BDS (Boycott, Divestment, Sanctions) είναι μια διεθνής καμπάνια μποϊκοτάζ και απονομιμοποίησης του Ισραήλ, με αμφιλεγόμενες πρακτικές και συνδέσεις με ακραίες ομάδες.

Η ανάρτηση –που κατέβηκε λίγες ώρες αργότερα– προκάλεσε άμεση κινητοποίηση. Το υπουργείο Εξωτερικών ξεκαθάρισε ότι «δεν αντανακλά την επίσημη θέση της Ελλάδας» και ανακοίνωσε πειθαρχική έρευνα. Η εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ, Λάνα Ζωχιού, επιβεβαίωσε ότι έχουν κινηθεί διαδικασίες για τον εντοπισμό του υπεύθυνου, υπογραμμίζοντας ότι κάθε ανάρτηση των κοινωνικών μέσων μιας πρεσβείας οφείλει να εγκρίνεται από τον επικεφαλής της.

Πηγές του ΥΠΕΞ μιλούν για «μονομερή πρωτοβουλία» υπαλλήλου, χωρίς έγκριση, χαρακτηρίζοντας το περιστατικό «ατυχές» και «ανεύθυνο». Ωστόσο το γεγονός παραμένει: Σε επίσημο λογαριασμό ελληνικής διπλωματικής αποστολής αναπαρήχθη προπαγανδιστικό υλικό που στρεφόταν κατά ενός στρατηγικού συμμάχου της χώρας.
Σε άλλη χώρα μια τέτοια κίνηση θα οδηγούσε άμεσα σε παραιτήσεις ή απομακρύνσεις. Οχι μόνο για το περιεχόμενο, αλλά και για την κατάφωρη παραβίαση της βασικής αρχής της διπλωματίας: Η εκπροσώπηση και η προβολή των θέσεων μιας χώρας δεν είναι προσωπική υπόθεση κανενός υπαλλήλου της! Αντ’ αυτού, η υπόθεση φαίνεται να αντιμετωπίζεται με χαμηλούς τόνους, σαν να πρόκειται για μικροατόπημα και όχι για πλήγμα στη λειτουργία της και τη διεθνή εικόνα της χώρας. Στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για ένα περιστατικό το οποίο συνδέεται άμεσα με τον ευρύτερο επικοινωνιακό πόλεμο που διεξάγεται στην περιοχή μας.

Επικοινωνιακός πόλεμος

Η Τουρκία, που δεν έχει αναγνωρίσει τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση, παρέχει στήριξη σε επίπεδο ηγεσίας, προπαγάνδας και διεθνούς «ξεπλύματος» του αφηγήματός της. Μέσω τουρκικών κρατικών ΜΜΕ, όπως το TRT και το Anadolu, προωθούνται σκηνοθετημένες εικόνες που παρουσιάζουν το Ισραήλ ως θύτη και τη Χαμάς ως «αντιστασιακό κίνημα». Χαρακτηριστική ήταν η αποκάλυψη γερμανικών μέσων («Bild», «Süddeutsche Zeitung») για φωτογράφο συνεργάτη του Anadolu, ο οποίος σκηνοθέτησε εικόνα παιδιού με άδειο τηγάνι στη Γάζα, για να ενισχύσει το αφήγημα του λιμού και της ανθρωπιστικής καταστροφής.

Η τουρκική στρατηγική δεν περιορίζεται στη Γάζα. Στη Συρία, τη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο, η Αγκυρα επενδύει στην εικόνα και την προπαγάνδα, επιδιώκοντας να μετατρέψει τη διεθνή κοινή γνώμη σε εργαλείο πίεσης προς όφελος των γεωπολιτικών στόχων της.

Η Ελλάδα, ως σταθερός σύμμαχος του Ισραήλ και χώρα-κλειδί στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει γίνει πεδίο δράσης αυτής της επικοινωνιακής στρατηγικής. Ομάδες και ΜΚΟ –συχνά με αδιαφανή χρηματοδότηση– προωθούν αφηγήματα που ευθυγραμμίζονται με τις θέσεις της Χαμάς και της Αγκυρας. Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις του BDS σε τουριστικά σημεία, όπως η Ρόδος και η Σύρος, δεν είναι απλώς «διαμαρτυρίες». Είναι στοχευμένες ενέργειες οι οποίες πλήττουν την τουριστική εικόνα της χώρας και καλλιεργούν κλίμα ανασφάλειας.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι διαδηλώσεις αυτές οργανώθηκαν σε συντονισμό με διεθνή καμπάνια «Day of Rage», η οποία έχει στοχοποιήσει Ισραηλινούς τουρίστες σε ευρωπαϊκές χώρες. Το περιστατικό με την ανάρτηση της πρεσβείας στο Λουξεμβούργο εντάσσεται ακριβώς στο ίδιο πλαίσιο: τη διείσδυση του αφηγήματος της Χαμάς ακόμη και μέσα σε θεσμικές δομές του ελληνικού κράτους.

Η ελευθερία έκφρασης είναι θεμέλιο της ελληνικής δημοκρατίας. Ομως άλλο η ελευθερία της διαμαρτυρίας και άλλο η χρησιμοποίησή της ως οχήματος για την υπονόμευση στρατηγικών συμμαχιών της χώρας και την –επί της ουσίας– εξυπηρέτηση συμφερόντων άλλων δυνάμεων της περιοχής όπως, για παράδειγμα, της Τουρκίας! Οταν επίσημοι λογαριασμοί του ελληνικού κράτους γίνονται φορείς τέτοιας προπαγάνδας, το πρόβλημα δεν είναι απλώς επικοινωνιακό. Είναι βαθιά δομικό και πολιτικό και αγγίζει την εθνική ασφάλεια.

Η στοχοποίηση του Ισραήλ με προσχηματική «ανθρωπιστική» ρητορική, η σκηνοθεσία εικόνων, η διολίσθηση στον αντισημιτισμό συνιστούν στοιχεία μιας ευρύτερης στρατηγικής ψυχολογικών επιχειρήσεων. Και η Τουρκία, με την πατερναλιστική στάση της απέναντι στη Χαμάς, είναι στο κέντρο αυτού του σχεδίου.

Η υπόθεση της πρεσβείας δεν έπληξε μόνο την εικόνα της Ελλάδας διεθνώς. Εδωσε και ένα όπλο στα χέρια εκείνων που θέλουν να παρουσιάσουν την ελληνική διπλωματία ως «διχασμένη» ή «αναξιόπιστη». Το αφήγημα της ασυνέπειας, ιδιαίτερα όταν αφορά τη στάση απέναντι σε συμμάχους, είναι εξίσου επικίνδυνο με την ίδια την παραπληροφόρηση.

Και εδώ μπαίνει το ερώτημα: πόσο προετοιμασμένο είναι το ελληνικό κράτος να αντιμετωπίσει αυτόν τον υβριδικό πόλεμο; Ενα λάθος σε ανάρτηση μπορεί να φαίνεται μικρό. Ομως, στην πραγματικότητα, είναι η κορυφή ενός παγόβουνου όπου η εικόνα και η πληροφορία είναι το νέο πεδίο μάχης.

Συνειδητά ασυνείδητοι

Συμπερασματικά, η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι όπου οι αποφάσεις δεν θα κρίνονται μόνο από τις κινήσεις στο διπλωματικό και στρατιωτικό πεδίο, αλλά και από την ικανότητά της να υπερασπιστεί το αφήγημά της. Η πρεσβεία στο Λουξεμβούργο μας υπενθύμισε με τον πιο ηχηρό τρόπο, ότι αυτός ο «πόλεμος» δεν διεξάγεται «κάπου αλλού». Είναι εδώ. Και αφορά όλους! Από την κορυφή της πολιτικής ηγεσίας έως τον τελευταίο υπάλληλο που έχει στα χέρια του τα κλειδιά της δημόσιας εικόνας της χώρας. Οσοι –εντός ή εκτός συνόρων– λειτουργούν ως αναμεταδότες της τουρκικής ή της χαμασίτικης προπαγάνδας, συνειδητά ή ασυνείδητα, δεν πλήττουν μόνο το Ισραήλ. Πλήττουν την ίδια την Ελλάδα!