«Πρόθεση της κυβέρνησης, όπως και όλων των Ελλήνων πολιτών, είναι να διερευνηθεί και να φωτιστεί πλήρως κάθε πτυχή της υπόθεσης», επισημαίνει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Μανιφέστο» ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας, ο οποίος θέτει τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων για το κρίσιμο χαρτοφυλάκιο που υπηρετεί.
Ποια είναι η φιλοσοφία των αλλαγών που ετοιμάζει η κυβέρνηση στους ποινικούς κώδικες;
Η φιλοσοφία του νέου Ποινικού Κώδικα, που ψηφίστηκε προσφάτως από την εθνική αντιπροσωπεία στη Βουλή, κινείται σε δύο άξονες: αφενός στην επιτάχυνση της ποινικής διαδικασίας, ως μέρος του γενικότερου σχεδίου του υπουργείου για αμεσότερη και αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης στη χώρα μας και αφετέρου στον περιορισμό της κυρίαρχης «μικρομεσαίας» εγκληματικότητας διά της αποτροπής που επιτυγχάνεται με τη βεβαιότητα έκτισης της ποινής. Εχει εμπεδωθεί η αντίληψη στην κοινωνία μας ότι αυτός που διαπράττει πλημμέλημα, ακόμη και σοβαρό πλημμέλημα, δεν θα εκτίσει την ποινή του, ούτε μικρό μέρος της ποινής. Με τις νέες διατάξεις, λοιπόν, ο κανόνας είναι ότι οι ποινές για σοβαρά πλημμελήματα, που τιμωρούνται με φυλάκιση άνω των 2 ετών, θα εκτίονται ενώ ταυτόχρονα αυστηροποιούνται οι προϋποθέσεις αναστολής τους. Οι σημαντικές αυτές αλλαγές θα καταστήσουν το σύστημα πιο αποτελεσματικό και δίκαιο για τους πολίτες, ενισχύοντας το αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης.
Πώς ακούτε τις αιτιάσεις νομικών ότι θα γεμίσουν οι φυλακές και πως με το παραμικρό αδίκημα θα υπάρχει πλέον εγκλεισμός;
Είναι, νομίζω, εσφαλμένη και αβάσιμη η άποψη ότι και για το παραμικρό αδίκημα θα υπάρχει εγκλεισμός. Σας ανέπτυξα ήδη τη φιλοσοφία του νέου πλαισίου στον Ποινικό Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας – πρωταρχικός στόχος μας είναι οι ποινές να λειτουργήσουν αποτρεπτικά. Σε περίπτωση όμως επιβολής ποινής, υπάρχει διαβάθμιση αναλόγως με την αξιόποινη πράξη που έχει τελεστεί. Συγκεκριμένα, για τα αδικήματα έως ένα έτος υπάρχει η δυνατότητα αναστολής της ποινής, ενώ έως 2 έτη προβλέπεται η δυνατότητα μετατροπής της ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας ή χρηματική ποινή. Τώρα πλέον για τα αδικήματα για τα οποία επιβάλλεται ποινή φυλάκισης έως τρία έτη προβλέπεται έκτιση μέρους της σε σωφρονιστικό κατάστημα από 30 ημέρες έως 6 μήνες, ενώ για ποινή από τρία έτη και άνω διατάσσεται η πραγματική έκτιση ποινής σε σωφρονιστικό κατάστημα, όπως προβλέπει ο νόμος. Πρόκειται για σοβαρά εγκλήματα, όπως ανθρωποκτονία από αμέλεια, εμπρησμοί, πρόκληση σοβαρής σωματικής βλάβης, ρύπανση του περιβάλλοντος, οικονομικά εγκλήματα κ.λπ.
Θα προκύψει ανάγκη για νέα σωφρονιστικά καταστήματα;
Η χώρα μας, αναφορικά με τον αριθμό κρατουμένων στα σωφρονιστικά καταστήματα ανά 100.000 κατοίκους, βρίσκεται πιο κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και λίγο πιο πάνω από τις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης. Επαναλαμβάνω ότι στόχος είναι οι ποινές να λειτουργήσουν αποτρεπτικά στους εν δυνάμει δράστες, όπως συμβαίνει άλλωστε και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπου δεν παρατηρείται αύξηση των κρατουμένων, παρότι ποινές άνω των δύο ετών δεν αναστέλλονται. Αν, όμως, προκύψει ανάγκη, η πολιτεία θα ανταποκριθεί. Ηδη έχουν αποπερατωθεί οι εργασίες κατασκευής για το νέο σωφρονιστικό κατάστημα στη Δράμα, χωρητικότητας 600 θέσεων, όπου οδηγήθηκαν ήδη οι πρώτοι κρατούμενοι. Ακόμη, αναμένεται το σωφρονιστικό κατάστημα στην Κρήτη, ενώ μελετάται η περαιτέρω αξιοποίηση των αγροτικών φυλακών της χώρας. Τέλος, με την ψήφιση του νέου Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, υπάρχει πλέον θεσμικό πλαίσιο, με το οποίο διευρύνεται η ηλεκτρονική επιτήρηση, με την πρόβλεψη δυνατότητας κατ’ οίκον έκτισης της ποινής αλλά και με την πρόβλεψη περιοριστικού όρου ηλεκτρονικής επιτήρησης με τη χρήση τεχνολογίας εντοπισμού θέσης και κίνησης.
Το μείζον ζήτημα της ταχύτερης απονομής της δικαιοσύνης, που μοιάζει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας, πώς θα το αντιμετωπίσετε;
Η καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης είναι μία πραγματικότητα που έχουμε αποφασίσει να αλλάξουμε. Γνωρίζετε ότι η Ελλάδα κατατάσσεται στην 146η θέση διεθνώς με βάση τον δείκτη ταχύτητας απονομής της δικαιοσύνης. Σήμερα, ως μέσος όρος έκδοσης τελεσίδικης απόφασης στη χώρα μας υπολογίζονται περίπου 1.400 μέρες. Για την αντιμετώπιση του ακανθώδους αυτού προβλήματος απαιτείται σχεδιασμός και υλοποίηση ενός πλέγματος δράσεων. Η αρχή έγινε με την ψήφιση των ποινικών κωδίκων, ενώ έπεται συνέχεια με τις παρεμβάσεις στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων, στην Πολιτική Δικονομία και στη διαδικασία ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Σαφώς, το Σχέδιο Νόμου για τον Δικαστικό Χάρτη της Χώρας αποτελεί εμβληματική μεταρρύθμιση που αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην αναβάθμιση της ποιότητας και ταχύτητας απονομής δικαιοσύνης. Παράλληλα, βασικό άξονα των μεταρρυθμίσεων αποτελεί η ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης, δεδομένου ότι στο εξής θα παρέχεται η δυνατότητα στους πολίτες και στους δικηγόρους να έχουν πρόσβαση σε αυτήν άμεσα, με τη χρήση ψηφιακών μέσων. Με το σύνολο των προωθούμενων αλλαγών, η Ελλάδα θα είναι σε θέση να πλησιάσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην έκδοση τελεσίδικης απόφασης, δηλαδή εντός περίπου 2 ετών από την έναρξη της δίκης.
Θα υπάρξει κάποιος τρόπος αξιολόγησης των δικαστών; Θα δούμε δηλαδή μια πλατφόρμα όπου θα καταγράφονται οι πρωτόδικες αποφάσεις και θα συγκρίνονται με τις αντίστοιχες του Εφετείου;
Οι δικαστές αξιολογούνται βάσει ενός συστήματος επιθεώρησης, όπως αυτό προβλέπεται στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών. Συγκεκριμένα, για κάθε δικαστικό λειτουργό τηρείται ατομικός φάκελος, στον οποίο περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία και έγγραφα που αναφέρονται στον διορισμό και στην προσωπική και υπηρεσιακή του κατάσταση, οι εκθέσεις των επιθεωρητών, οι πειθαρχικές και ποινικές διώξεις, αλλά και οι αποφάσεις που εκδόθηκαν επ’ αυτών. Η ηλεκτρονική καταχώριση των αποφάσεων, καθώς και η δυνατότητα παρακολούθησης της πορείας των αποφάσεων μετά την άσκηση ενδίκου μέσου, προϋποθέτει την ολοκλήρωση του πληροφοριακού συστήματος, η οποία αναμένεται στις αρχές του 2026.
Κατά τη γνώμη σας πώς αντιμετωπίζεται η παραβατικότητα των ανηλίκων; Είναι μόνο θέμα αυστηροποίησης των ποινών;
Η παραβατικότητα των ανηλίκων αποτελεί ένα σύνθετο πολυπαραγοντικό φαινόμενο, συνεπώς αντιλαμβάνεστε ότι η αυστηροποίηση των ποινών δεν είναι πάντα η ενδεδειγμένη λύση. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα και τις υπάρχουσες συνθήκες, το υπουργείο Δικαιοσύνης ήδη εφαρμόζει ένα πλέγμα νομοθετικών πρωτοβουλιών, με το οποίο επιτυγχάνεται η ανάπτυξη ενός ασφαλούς και συγχρόνως αποτελεσματικού συστήματος «Φιλικής προς τα Παιδιά Δικαιοσύνης». Οταν αναφερόμαστε στη «Φιλική προς τα Παιδιά Δικαιοσύνη», εννοούμε την ύπαρξη δικαστικού συστήματος που διασφαλίζει τον σεβασμό και την ουσιαστική εφαρμογή όλων των δικονομικών δικαιωμάτων των ανηλίκων που είτε είναι ύποπτοι, μάρτυρες είτε κατηγορούμενοι σε ποινικές διαδικασίες. Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο σχεδιάζει και υλοποιεί διάφορες δράσεις, που στόχο έχουν να καταστεί η Δικαιοσύνη προσβάσιμη, γρήγορη, προσαρμοσμένη και επικεντρωμένη στις ανάγκες και τα δικαιώματα των παιδιών. Μάλιστα, στις 26 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο σχετική εκδήλωση, όπου μεταξύ άλλων είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε τις εμπειρίες κάποιων παιδιών, ενηλίκων πλέον, που είχαν εμπλοκή με τη Δικαιοσύνη λόγω παραβατικής συμπεριφοράς τους στο παρελθόν. Ακόμη, μέσω των παρεμβάσεων στους ποινικούς κώδικες, εισήχθησαν επιπλέον προστατευτικές για τα παιδιά διατάξεις, ενώ προβλέφθηκαν ενδεικτικώς τα αναμορφωτικά μέτρα της παρακολούθησης ειδικών εκπαιδευτικών, καλλιτεχνικών, αθλητικών ή πολιτιστικών προγραμμάτων.
Πώς σχολιάζετε τις αιτιάσεις της αντιπολίτευσης περί «κουκουλώματος» των ευθυνών σε ό,τι αφορά το πόρισμα της πολύνεκρης τραγωδίας των Τεμπών;
Η έρευνα για την ανείπωτη αυτήν τραγωδία διεξάγεται σε διοικητικό, κοινοβουλευτικό αλλά και δικαστικό επίπεδο. Διερευνώνται τα πάντα διεξοδικά. Οι δικαστικές και εισαγγελικές αρχές θα κρίνουν τι μπορεί να συνδέεται αιτιωδώς με το τραγικό δυστύχημα που οδήγησε στον θάνατο 57 συνανθρώπων μας, ώστε οι υπαίτιοι να οδηγηθούν στο ακροατήριο και να κριθούν σύμφωνα με τον νόμο. Δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να γίνεται λόγος για «κουκούλωμα», όταν πρόκειται για μία τόσο δυσχερή έρευνα, η οποία παρακολουθείται στενά και μέσω τεχνικών συμβούλων των οικογενειών των θυμάτων, και με την οποία ασχολείται το σύνολο του ελληνικού και μεγάλο μέρος του διεθνούς Τύπου. Ηδη, διαβιβάστηκε η ποινική δικογραφία στη Βουλή. Οπότε, σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, οι εργασίες της σχετικής εξεταστικής επιτροπής γίνονται δημόσια, ενώ σε δικαστικό επίπεδο, η ανάκριση διεξάγεται ενδελεχώς από την εισαγγελέα Εφετών. Πρόθεση της κυβέρνησης, όπως και όλων των Ελλήνων πολιτών, είναι να διερευνηθεί και να φωτιστεί πλήρως κάθε πτυχή της υπόθεσης. Μόνο η απόδοση δικαιοσύνης θα απαλύνει τον πόνο των οικείων των θυμάτων αλλά και σύσσωμης της ελληνικής κοινωνίας.
