Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, μετά την πρόσφατη συνάντηση με ουκρανική και ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία στο Παρίσι, επανέφερε το ενδεχόμενο μιας απόσυρσης της Ουάσιγκτον από την ειρηνευτική προσπάθεια στην Ουκρανία, εκτοξεύοντας παράλληλα τη διεθνή ένταση. Το μήνυμα ήταν σαφές: αν δεν υπάρξει πρόοδος, οι ΗΠΑ φεύγουν.
Πίσω από αυτήν τη στάση κρύβεται μια ολοένα και πιο εμφανής δυσφορία του Τραμπ για τη στασιμότητα που επικρατεί, η οποία πλήττει την εικόνα του αναφορικά με την υπόσχεση για γρήγορη επίλυση του πολέμου. Η καταληκτική ημερομηνία που ο ίδιος έθεσε —η 30ή Απριλίου— πλησιάζει, όμως το έδαφος είναι ακόμη ναρκοθετημένο, γεμάτο αστάθμητους παράγοντες.
Η αμερικανική στάση ερμηνεύεται μέσα από δύο βασικά σενάρια
Σενάριο 1: Πίεση στη Ρωσία και αναστροφή προς το Κίεβο
Οι τελευταίοι τρεις μήνες ήταν καταιγιστικοί για την Ουκρανία, η οποία δέχτηκε ασυνήθιστα σκληρή πίεση από τις ΗΠΑ. Η στήριξη προς το Κίεβο «πάγωσε» προσωρινά, ενώ η ρητορική του Τραμπ εναντίον του Ζελένσκι ήταν σε πολλά σημεία υποτιμητική και αποσταθεροποιητική. Ταυτόχρονα, η Μόσχα για πρώτη φορά μετά από χρόνια, είχε την ευκαιρία να «αναπνεύσει» διπλωματικά.
Ο Τραμπ προχώρησε σε τηλεφωνική επαφή με τον Πούτιν, ακολουθώντας μια πιο ήπια ρητορική, ενώ απεσταλμένοι του επισκέφθηκαν τη Μόσχα αρκετές φορές για διαβουλεύσεις. Ωστόσο, διατηρεί στο τραπέζι την πιθανότητα επιστροφής σε σκληρή στάση, εφόσον δεν υπάρξει ανταπόκριση από τη ρωσική πλευρά. Νέες κυρώσεις, κυρίως στο πετρέλαιο, βρίσκονται σε εφεδρεία — μέτρο που θα χτυπούσε καίρια όχι μόνο τη Ρωσία αλλά και την Κίνα, εν μέσω του συνεχιζόμενου οικονομικού «πολέμου».
Παρότι αυτό το σενάριο είναι δραστικό και θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλλαγή ισορροπιών, συνοδεύεται από μεγάλο ρίσκο: κλιμάκωση της ρωσικής επιθετικότητας και ανάγκη νέας μαζικής υποστήριξης προς την Ουκρανία, κάτι που αντιβαίνει στη ρητορική απεμπλοκής του Τραμπ.
Σενάριο 2: Ευρωπαϊκή ανάληψη του ουκρανικού προβλήματος
Το πιθανότερο σενάριο, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, είναι η πλήρης μετακύλιση της ευθύνης στην Ευρώπη. Ο Τραμπ έχει διαμηνύσει επανειλημμένα ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ευρωπαϊκό ζήτημα και όχι αμερικανικό.
Σε περίπτωση που αυτή η στρατηγική υλοποιηθεί, οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από την πρωτοβουλία επίλυσης, μετατρέποντας την Ευρώπη σε βασικό διαχειριστή της κρίσης. Η κίνηση αυτή θα φέρει τη Ρωσία σε αντιπαράθεση κυρίως με το Παρίσι, το Βερολίνο και το Λονδίνο — και λιγότερο με την Ουάσιγκτον. Η Μόσχα, που επιμένει στην «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας και αποχή ξένων δυνάμεων, πιθανόν να βρεθεί σε νέο αδιέξοδο.
Η Ευρώπη θα πρέπει να αναλάβει τεράστιο βάρος: στρατιωτική και οικονομική ενίσχυση του Κιέβου, συντονισμένες διπλωματικές πρωτοβουλίες και, ίσως, απόπειρα να επιβάλει ένα νέο ειρηνευτικό σχέδιο. Αν τα καταφέρει, η «γηραιά ήπειρος» θα αναδειχθεί ως δύναμη πρωτοβουλίας. Αν όχι, η απουσία των ΗΠΑ θα φανεί δυσαναπλήρωτη.
Ο πρόεδρος Τραμπ φαίνεται να διατηρεί το πολεμικό ζήτημα ως «πολιτικό χαρτί» εντός και εκτός ΗΠΑ. Αλλά με το ρολόι να μετρά αντίστροφα και τα δεδομένα να μη συγκλίνουν με τις υποσχέσεις του, η απόφαση για την επόμενη μέρα παραμένει αβέβαιη.
