Στα… χωράφια των Ελλήνων αγροτών-παραγωγών, βιομηχανιών τροφίμων και συνεταιρισμών μπαίνουν οι νέες τεχνολογίες με τη βοήθεια του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στόχος του ιδρύματος είναι η στήριξη της γεωργικής παραγωγής της χώρας σε μια δύσκολη περίοδο, ώστε να αυξήσουν την παραγωγή, τα κέρδη και να προστατέψουν το ίδιο το περιβάλλον. Το ίδρυμα θα στηρίξει τους αγρότες ώστε να αποκτήσουν νέες γνώσεις και εργαλεία, ξεφεύγοντας από τους συμβατικούς τρόπους παραγωγής, που χρησιμοποιούν μέχρι τώρα και να γίνουν ανταγωνιστικοί. Οι επιστήμονες του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών με την τεχνογνωσία, την οποία θα τους παρέχουν θα βοηθήσουν στην αύξηση της παραγωγής, με ταυτόχρονη μείωση των εξόδων, για λιπάσματα, φάρμακα, νερό, ενέργεια κλπ. και η πρώτη περιφέρεια που θα ωφεληθεί από την «έξυπνη γεωργία», θα είναι αυτή της Στερεάς Ελλάδας.
Σήμερα περισσότερο ίσως από κάθε άλλη φορά η ελληνική αγροτική παραγωγή χρειάζεται την ενίσχυση των επιστημόνων, καθώς υφίσταται-ως συνέπεια και της γενικότερης οικονομικής κρίσης- τη μείωση της ζήτησης και τον περιορισμό των διαθέσιμων πόρων για τη στήριξη και την ανάπτυξή της. Παράλληλα, υφίσταται εντονότερα τις συνέπειες από την αστάθεια των αγορών, αλλά και τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή, που επιτείνει τη συχνότητα και τη σφοδρότητα ακραίων καιρικών συνθηκών, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της απόδοσης των καλλιεργειών, την απώλεια παραγωγής και την περαιτέρω πτώση του αγροτικού εισοδήματος.
Για τους παραπάνω λόγους το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, δημιούργησε τον Κόμβο καινοτομίας στην Ευφυή Γεωργία και Κυκλική Βιοοικονομία σε εγκαταστάσεις του στην Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας. Στο πλαίσιο σχετικής προκήρυξης στη Δράση «Ενίσχυση των Υποδομών Έρευνας και Καινοτομίας» που χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών υπέβαλε σχετική πρόταση η οποία αξιολογήθηκε με άριστα και η υλοποίηση της θα ξεκινήσει από το Δεκέμβριο του 2020.
Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, ο πρωτογενής τομέας (γεωργία-κτηνοτροφία) διατηρεί ένα πολύ σημαντικό μέγεθος της οικονομικής ζωής, αποτελεί βασική πηγή εισοδήματος και απασχόλησης για μεγάλο μέρος του πληθυσμού της και καθοριστικό παράγοντα για τη διατήρηση της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής των κατοίκων της. Σήμερα, ο αγροτικός τομέας τόσο στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας όσο και σε εθνικό επίπεδο, διέρχεται μια κρίσιμη φάση, η οποία έχει επηρεαστεί πολύ σοβαρά από το διεθνές και το ευρωπαϊκό περιβάλλον.
Επιπρόσθετα, η ελληνική αγροτική παραγωγή υφίσταται, ως συνέπεια και της γενικότερης οικονομικής κρίσης, τη μείωση της ζήτησης και τον περιορισμό των διαθέσιμων πόρων για τη στήριξη και την ανάπτυξή της. Παράλληλα, υφίσταται εντονότερα τις συνέπειες από την αστάθεια των αγορών, αλλά και τις επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή, που επιτείνει τη συχνότητα και τη σφοδρότητα ακραίων καιρικών συνθηκών, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της απόδοσης των καλλιεργειών, την απώλεια παραγωγής και την περαιτέρω πτώση του αγροτικού εισοδήματος. Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων της Ελλάδας και ειδικότερα της Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας προϋποθέτει βελτίωση των μεθόδων παραγωγής για παραγωγή ασφαλών, υγιεινών, υψηλής ποιότητας προϊόντων, που παράγονται κάτω από συνθήκες προστασίας του περιβάλλοντος.
Αναφερόμενος στην προσπάθεια του ιδρύματος, ο Πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Σπύρος Κίντζιος, υπογραμμίζει ότι «η ίδρυση του πολυδύναμου κόμβου καινοτομίας για την αγροδιατροφή η οποία θα υπηρετεί ολόκληρη την παραγωγική κοινότητα της Στερεάς Ελλάδας με επιμέρους μονάδες στην Αλίαρτο, τη Θήβα και την Άμφισσα είναι ένα μεγαλόπνοο έργο, με επιπτώσεις εθνικής εμβέλειας όσον αφορά στα νέα πρότυπα της αγροτικής παραγωγής. Με τον τρόπο αυτό το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών θέτει το νέο τεχνικό πλαίσιο για την ομαλή μετάβαση της ελληνικής γεωργίας στην μετά covid, πιο πράσινη εποχή. Στον κόμβο καινοτομίας θα εφαρμοστούν για πρώτη φορά σε ελληνικό έδαφος οι πλέον σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις στην ευφυή γεωργία, στους βιοαισθητήρες και τα συστήματα ιχνηλασιμότητας στην κομποστοποίηση και τους βιοδιεγέρτες».
Όπως τονίζει και ο Θωμάς Μπαρτζάνας, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής «η οικονομική κρίση οδήγησε πολλούς νέους ανθρώπους να στραφούν στον αγροτικό τομέα. Παρά το γεγονός ότι η νέα γενιά έχει κάποιες γνώσεις στις νέες τεχνολογίες και αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται βοήθεια και συμβουλές για την χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους. Γενικά υπάρχει αδυναμία σύνδεσης της επιστήμης με την παραγωγή και λείπει αυτός ο σύνδεσμος, ο οποίος θα μεταφέρει την τεχνολογία στο χωράφι, στο εργοστάσιο κλπ .Έτσι λοιπόν, εμείς θα πάμε στην καρδιά της παραγωγής και θα τους εκπαιδεύσουμε δίνοντας τους τα εργαλεία να κάνουν όλα αυτά, που πρέπει. Θέλουμε να έχουμε παραγωγή χωρίς σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και οι αγρότες να αποκτήσουν νέες γνώσεις. Ήδη ξεκινήσαμε στην Αλίαρτο, στη Θήβα και στην Άμφισσα και βλέπουμε ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από παραγωγούς , συνεταιρισμούς και βιομηχανίες».
Η αργή προσαρμογή σε σύγχρονους τρόπους άσκησης της γεωργίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην μη ικανοποιητική ενσωμάτωση νέων τεχνικών και τεχνολογιών στην παραγωγική διαδικασία. Το μοντέλο αγροτικής παραγωγής δεν επιτάσσει, πλέον, μεγιστοποίηση της παραγωγής αλλά μεγιστοποίηση του περιθωρίου κέρδους δηλαδή ορθολογική διαχείριση όλων των εισροών και εκροών του συστήματος. Καθίσταται, λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη συντονισμένης προσπάθειας για τη διαμόρφωση μιας πιο ρεαλιστικής και εφικτής πρότασης στο πλαίσιο ενός νέου μοντέλου ολοκληρωμένης αγροτικής παραγωγής και διασφάλισης ποιότητας αγροτικών προϊόντων, προσανατολισμένου προς την αειφόρο ανάπτυξη και την προστασία του καταναλωτή.
Για το σκοπό αυτό έχει αναπτυχθεί και έχει βρει σημαντική ανταπόκριση σε παγκόσμιο επίπεδο η έννοια της Γεωργίας Ακριβείας με βάση την οποία γίνεται χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) για τον ακριβή έλεγχο όλων των εισροών στο σύστημα καλλιέργειας αλλά και τον ακριβή προγραμματισμό των εκροών. Παράλληλα, διεθνείς οργανισμοί και φορείς που συμβάλλουν στη διαμόρφωση, υλοποίηση και προώθηση των προτεραιοτήτων της οικονομικής πολιτικής, αναγνωρίζοντας πλέον την ανάγκη για οικονομική ανάπτυξη πλήρως εναρμονισμένη με την εκλογικευμένη χρήση των φυσικών πόρων, έχουν θέσει την κυκλική βιοοικονομία. Η κυκλική βιοοικονομία αναφέρεται στη βιώσιμη και κυκλική διαχείριση φυσικών πόρων και αφορά τομείς όπως αγροτοβιομηχανία, βιοενέργεια και διαχείριση αποβλήτων. Στο πλαίσιο της δράσης Περιφερειακή Αριστεία το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών προχωράει στη δημιουργία μιας σύγχρονης ερευνητικής υποδομής στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας με εστίαση στις τεχνολογίες και συστήματα ευφυούς αγροτικής παραγωγής και κυκλικής βιοοικονομίας. Η προτεινόμενη ερευνητική υποδομή θα επεκτείνει, θα συνδυάζει και θα δικτυώνει τη βασική ερευνητική υποδομή που έχει το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στην Κωπαΐδα (Αλίαρτο) και με νέες υποδομές στα νέα τμήματα σε Θήβα και Άμφισσα.
Η προτεινόμενη ερευνητική υποδομή θα επικεντρωθεί στους παρακάτω άξονες:
-Ανάπτυξη υποδομών και τεχνογνωσίας ψηφιακής γεωργίας και γεωργίας ακριβείας στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας
-Ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος ιχνηλασιμότητας παραγόμενων προϊόντων στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας
-Ανάπτυξη ολοκληρωμένων παρεμβάσεων κυκλικής οικονομίας και αξιοποίησης των υποπροϊόντων των γεωργικού και αγρο-βιομηχανικού τομέα
-Αειφόρες εφοδιαστικές αλυσίδες & Καινοτομικές Επιχειρηματικές Πρακτικές/Λύσεις στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας
-Δράσεις διάχυσης – μεταφοράς τεχνογνωσίας – εκπαίδευση τελικών χρηστών
Οι νέες ερευνητικές υποδομές που αναφέρονται πιο πάνω θα εγκατασταθούν στις παρακάτω πόλεις της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, όπου το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, έχει τα αντίστοιχα Τμήματα και υπάρχει το Πανεπιστημιακό αγρόκτημα.
Αλίαρτος: Μονάδα ελέγχου διασποράς ψεκαστικού νέφους. Μονάδα παρακολούθησης καλλιεργειών με συστήματα ευφυούς γεωργίας. Μονάδα κομποστοποίησης, αξιοποίησης για παραγωγή εδαφοβελτιωτικών και βιοδιεγερτών.Αυτοματοποίηση πρότυπου θερμοκηπίου με συμμόρφωση στην κλιματική αλλαγή.
Θήβα: Μονάδα έρευνας για την ολοκληρωμένη διαχείριση αειφόρων εφοδιαστικών αλυσίδων και την ανάπτυξη καινοτομικών επιχειρηματικών Πρακτικών/Λύσεων
Άμφισσα: Μονάδα σχεδιασμού & ανάπτυξης συσκευασίας προϊόντων αγροδιατροφής με τεχνολογίες τρισδιάστατης εκτύπωσης
Οι κυριότεροι στόχοι της ερευνητικής υποδομής είναι:
Η παροχή πρόσβασης σε ερευνητές και ενδιαφερόμενους στον αγροδιατροφικό κλάδο σε ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών και δικτύων μέσω υποδομών διασποράς σε περιφερειακό επίπεδο που ενσωματώνουν φυσικό και ψηφιακό περιεχόμενο οποιουδήποτε τύπου μέσων, προκειμένου να προωθηθεί η Έξυπνη Γεωργία σε ολόκληρο το οικολογικό γεωργικό προϊόν,η κάλυψη των κενών διασύνδεσης μεταξύ έρευνας και αγοράς στον αγροδιατροφικό κλάδο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, προκειμένου να επιτευχθεί η ομαλή αφομοίωση της Έξυπνης Γεωργίας και της κυκλικής βιοοικονομίας στην πράξη από τους αγρότες της Περιφέρειας. Η προώθηση της διεπιστημονικής έρευνας και καινοτομίας στους σχετικούς επιστημονικούς τομείς, καθώς η διατροφική αλυσίδα απαιτεί το συνδυασμό όλων των γεωργικών κλάδων (παραγωγή φυτών, ζώων, διαχείριση αγροτικών αποβλήτων, ιχνηλασιμότητα, εφοδιαστική αλυσίδα και κυκλική οικονομία).Η ενθάρρυνση της συνεργασίας με τη βιομηχανία αγροδιατροφικών προϊόντων και τις σχετικές εθνικές και ευρωπαϊκές υποδομές.
