Ανοιχτή συζήτηση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με τίτλο «Ηγεσία υπέρ της Ειρήνης» πραγματοποιήθηκε στην έδρα του Οργανισμού, έπειτα από πρωτοβουλία της Σλοβενίας.
Η συζήτηση επικεντρώθηκε στον ρόλο της ηγεσίας του ΟΗΕ σε μια περίοδο έντονων γεωπολιτικών αναταράξεων και αυξημένων προσδοκιών από τη διεθνή κοινότητα.
Κατά τις παρεμβάσεις τους, πολλές αντιπροσωπείες στάθηκαν ιδιαίτερα στον ρόλο του Γενικού Γραμματέα, τονίζοντας ότι ο/η επικεφαλής του ΟΗΕ καλείται να λειτουργεί ως «ο πρώτος διπλωμάτης» του Οργανισμού. Υπογραμμίστηκε η ανάγκη αξιοποίησης ενός ευρέος φάσματος εργαλείων, όπως οι καλές υπηρεσίες, η διαμεσολάβηση, η διευκόλυνση και η προληπτική διπλωματία, καθώς και η επίκληση του Άρθρου 99 του Χάρτη, όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν.
Η συζήτηση συνδέθηκε άμεσα με τη διαδικασία επιλογής του νέου Γενικού Γραμματέα, που αναμένεται να ξεκινήσει το επόμενο έτος. Αρκετά μέλη του Συμβουλίου επισήμαναν ότι απαιτείται ισχυρή και αποφασιστική ηγεσία σε ένα περιβάλλον δημοσιονομικής στενότητας, πολυεπίπεδης διεθνούς αστάθειας και αυξανόμενων απαιτήσεων για καλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών στην ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών.
Η ελληνική παρέμβαση
Η Ελλάδα, δια του Αναπληρωτή Μόνιμου Αντιπροσώπου στον ΟΗΕ, Ιωάννη Σταματέκου, ανέδειξε ότι η συγκεκριμένη συζήτηση εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια ενίσχυσης της ηγεσίας του Οργανισμού. Υπενθύμισε τη θέση του Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, ότι «ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών πρέπει να παραμείνει η πυξίδα μας», υπογραμμίζοντας πως η ανανεωμένη ηγεσία είναι καθοριστική για τη διασφάλιση της ειρηνικής επίλυσης διαφορών.
Η ελληνική αντιπροσωπεία σημείωσε ότι ο Χάρτης προσφέρει στέρεη βάση για έναν ενεργητικό και δεσμευμένο Γενικό Γραμματέα, ενώ η ουσιαστική αξιοποίηση των εργαλείων πρόληψης ενισχύει τις δυνατότητες του ΟΗΕ να αποτρέπει συγκρούσεις πριν αυτές κλιμακωθούν.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην πρόσφατη επίκληση του Άρθρου 99 για την κρίση στη Γάζα, την πρώτη από το 1989, την οποία η Ελλάδα χαρακτήρισε «ιστορικό παράδειγμα αρχών και ηγεσίας, θεμελιωμένης στον Χάρτη, σε μια στιγμή βαθιάς ανάγκης».
Μεταρρυθμίσεις και προσδοκίες για το μέλλον
Σε ό,τι αφορά το μέλλον του Οργανισμού, η Ελλάδα τόνισε ότι ο επόμενος Γενικός Γραμματέας οφείλει να προωθήσει με συνέπεια τη μεταρρύθμιση UN80, ώστε ο ΟΗΕ να καταστεί πιο αποτελεσματικός, πιο αποδοτικός και πιο βιώσιμος, επισημαίνοντας ότι δύσκολες επιλογές και προσεκτική ιεράρχηση προτεραιοτήτων θα είναι αναπόφευκτες υπό τις παρούσες παγκόσμιες συνθήκες.
Η ελληνική αντιπροσωπεία διατύπωσε τρεις καίριες προσδοκίες:
- Υλοποίηση της UN80 με έμφαση στην οικονομική βιωσιμότητα και τη συνοχή του Οργανισμού
- Σθεναρή υπεράσπιση του Χάρτη και του διεθνούς δικαίου
- Ανάδειξη της πρόληψης συγκρούσεων ως θεμελιώδους πυλώνα δράσης του ΟΗΕ, μέσω έγκαιρης εμπλοκής, αξιοποίησης δεδομένων και στενότερης συνεργασίας με περιφερειακούς φορείς και την κοινωνία των πολιτών
Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία επιλογής του νέου Γενικού Γραμματέα, η Ελλάδα επανέλαβε ότι αυτή πρέπει να παραμείνει «ανοικτή, χωρίς αποκλεισμούς, διαφανής και βασισμένη στην αξία», σημειώνοντας παράλληλα ότι «ήρθε η ώρα να εξεταστεί σοβαρά η επιλογή γυναίκας» για την κορυφαία αυτή διεθνή θέση, με ταυτόχρονη μέριμνα για δίκαιη γεωγραφική εκπροσώπηση.
Κλείνοντας, ο κ. Σταματέκος υπογράμμισε ότι «η ηγεσία υπέρ της ειρήνης είναι συλλογική ευθύνη», επισημαίνοντας πως κανένας Γενικός Γραμματέας δεν μπορεί να επιτύχει χωρίς ένα Συμβούλιο Ασφαλείας ενωμένο στην υπεράσπιση του Χάρτη.
Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, ο επόμενος επικεφαλής του ΟΗΕ θα κληθεί «να καθοδηγήσει τη διεθνή κοινότητα μέσα από ταραγμένες θάλασσες», ωστόσο είναι το ίδιο το Συμβούλιο που «πρέπει να δώσει τον άνεμο», γιατί «ο Χάρτης μάς καθοδηγεί – η ειρήνη μάς ενώνει».
