«Η κυβέρνηση θα κάνει πρόσθετες εξαγγελίες» για τη λειψυδρία, δήλωσε ενώπιον της Προέδρου της Δημοκρατίας ο Κυριάκος Μητσοτάκης, σημειώνοντας πως αντιμετωπίζονται ήδη οι έκτακτες καταστάσεις. Η δήλωση του πρωθυπουργού μόνο τυχαία δεν ήταν. Στο Μέγαρο Μαξίμου παρακολουθούν στενά τα τελευταία χρόνια τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης σχεδιάζοντας βήμα προς βήμα την επόμενη μέρα.
Η φετινή ανομβρία ήρθε ως συνέχεια των περιορισμένων βροχών τα προηγούμενα έτη. Μια ερώτηση που κατατέθηκε στη Βουλή στις 7 Μαρτίου με πρωτοβουλία του «γαλάζιου» βουλευτή Κυκλάδων Φίλιππου Φόρτωμα και την οποία υπέγραψαν και άλλοι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, αποκάλυψε το σχέδιο της κυβέρνησης το οποίο είχε ήδη τεθεί σε εφαρμογή.
«Το θέμα της λειψυδρίας απαιτεί εθνικό σχεδιασμό ο οποίος βρίσκεται σε εξέλιξη. Φέτος η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη στα νησιά με δεδομένο πως δεν αυξήθηκε ο τουρισμός. Εγκαίρως ενισχύθηκαν με αφαλάτωση γιατί οι γεωτρήσεις έχουν εξαντληθεί», εξήγησε ο βουλευτής μιλώντας στο «Μανιφέστο».
Με την ερώτηση που συνυπέγραψαν και οι βουλευτές Εμμανουήλ Κόνσολας (Δωδεκανήσων), Μακάριος Λαζαρίδης (Καβάλας), Αλέξανδρος Μαρκογιαννάκης (Χανίων), Παναγιώτης (Νότης) Μηταράκης (Χίου), Χρήστος Μπουκώρος (Μαγνησίας), Χριστόδουλος Στεφανάδης (Σάμου) και Βασίλειος-Νικόλαος Υψηλάντης (Δωδεκανήσων) αναδείχθηκε το μείζον ζήτημα της λειψυδρίας στις νησιωτικές περιοχές, το οποίο αναμένεται να επιταθεί εν όψει της τουριστικής περιόδου.
Ειδικότερα επεσήμαναν ότι πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που οφείλεται σε πλήθος αιτιών, όπως οι λιγότερες βροχοπτώσεις των τελευταίων ετών μετά το 2019, οι ακραίες μετεωρολογικές μεταβολές, η έλλειψη διαχειριστικού σχεδίου για κάθε νησί, η ραγδαία αύξηση του τουρισμού και η διαχρονική έλλειψη απαραίτητων υποδομών.
Οι βουλευτές στην ερώτησή τους τόνισαν ότι απαιτείται ένα ολιστικό στρατηγικό, διαχειριστικό σχέδιο αντιμετώπισης των συνεπειών της λειψυδρίας με ορίζοντα και βλέμμα στο μέλλον δεδομένου ότι τα νησιά αποτελούν πηγή πολιτιστικού, οικονομικού αλλά και περιβαλλοντικού πλούτου.
Οι υπογράφοντες την ερώτηση βουλευτές ζήτησαν από τους αρμόδιους υπουργούς, στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, να τους παρέχουν τη σχετική ενημέρωση, μεταξύ άλλων ως προς το τι προτίθενται να πράξουν για την αντιμετώπιση του προβλήματος, σε ποιες ενέργειες και πρωτοβουλίες προτίθενται να προβούν για τη δημιουργία ενός πλαισίου διαχείρισης και ανάπτυξης του υδατικού δυναμικού (υπόγειων, πηγαίων και επιφανειακών νερών), ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη και χωρίς αρνητικές συνέπειες εκμετάλλευση των υδατικών πόρων καθώς και ποιες πολιτικές έχουν ληφθεί ή θα ληφθούν για την απόκτηση περιβαλλοντικής συνείδησης και «υδρο-ηθικής».
Έργα πενταετούς δράσης
Στην απάντησή του ένα από τα ερωτώμενα υπουργεία παρέθεσε (στις 12 Ιουνίου 2024) αναλυτικούς πίνακες με τις δράσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη εδώ και περίπου πέντε χρόνια και ανέρχονται σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Μόνο στο πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» έχουν ενταχθεί 36 προτάσεις που αφορούν σε έργα ύδρευσης συνολικού προϋπολογισμού 110.326.299,09 ευρώ, ενώ έχουν μεταφερθεί και υλοποιούνται από το πρόγραμμα «Φιλόδημος Ι» ακόμη 37 έργα που αφορούν ύδρευση σε νησιωτικούς δήμους συνολικού προϋπολογισμού 68.937.441,46 ευρώ.
Στο πλαίσιο του Τομεακού Προγράμματος Ανάπτυξης του υπουργείου Εσωτερικών Προγραμματικής Περιόδου 2021-2025, στον άξονα Προτεραιότητας 2.6 «Παροχή πόσιμου νερού και διαχείριση υδάτων», εκδόθηκε πρόσκληση με τίτλο «Εκτέλεση εργασιών από τους ΟΤΑ της χώρας για την αντιμετώπιση του φαινομένου της λειψυδρίας», από την οποία έχουν αξιολογηθεί και ενταχθεί μέχρι σήμερα έξι έργα συνολικού προϋπολογισμού 540.000 ευρώ ενώ στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του υπουργείου Εσωτερικών είναι ενταγμένο έργο με τίτλο «Εκτέλεση εργασιών από τους ΟΤΑ της χώρας για την αντιμετώπιση του φαινομένου της λειψυδρίας» στο οποίο έχουν ενταχθεί 22 νησιωτικοί δήμοι με χρηματοδοτήσεις έως 400.000 ευρώ, όπως π.χ. η Αστυπάλαια.
Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη η 2η Αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στα οποία προβλέπονται βασικά μέτρα που πρέπει να πληρούνται για την προστασία και διαχείριση των υδάτων.
Στο Πρόγραμμα Μέτρων περιλαμβάνονται δράσεις που σχετίζονται τόσο με την προστασία του φυσικού πόρου όσο και με την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και την εξοικονόμηση ύδατος. Μεταξύ αυτών υφίσταται το μέτρο της υλοποίησης στρατηγικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Φαινομένων Λειψυδρίας και Ξηρασίας, με κύριο φορέα υλοποίησης την οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση, η οποία και το ενεργοποιεί όποτε κριθεί αναγκαίο.
Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Προστασίας και Διαχείρισης Υδάτινου Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, σε ό,τι αφορά τις νησιωτικές περιοχές της χώρας, έχουν αναθεωρηθεί τα Στρατηγικά Σχέδια Διαχείρισης Αντιμετώπισης Φαινομένων Λειψυδρίας και Ξηρασίας της Περιφέρειας Κρήτης από την αρμόδια Δ/νση Υδάτων Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.
Επιπλέον, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει αναλάβει πρωτοβουλία για την εκπόνηση Σχεδίου Δράσης για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στα νησιά του Αιγαίου.
Βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη
Δράσεις εξελίσσονται και στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης με το Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2021-2025 να εστιάζει στη βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη και ειδικότερα να παραχωρεί το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών πόρων του (23 εκατ. ευρώ από τα 28 εκατ. ευρώ του συνολικού προϋπολογισμού) στις υποδομές διαχείρισης του αρδευτικού νερού. Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της κατασκευής 2 μεγάλων φραγμάτων στο Β. Αιγαίο (Χίος, Λέσβος).
Σε ό,τι αφορά τους ενωσιακούς πόρους, ενεργοποιήθηκε για δεύτερη φορά η δράση 4.3.1. «Υποδομές εγγείων βελτιώσεων» του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 με προϋπολογισμό 124 εκατ. ευρώ, που αφορούσε και σε έργα αντιμετώπισης της λειψυδρίας (έργα ταμίευσης χειμερινών απορροών, χρήση ανακυκλώσιμων υδάτων, μείωση απωλειών σε υφιστάμενα αρδευτικά δίκτυα κ.ά.) και αξιολογούνται ήδη οι σχετικές Αιτήσεις Στήριξης για χρηματοδότηση.
Ταυτόχρονα, εντός του έτους αναμένεται να δημοσιευτεί η πρόσκληση της παρέμβασης Π3-73-1.1 «Έργα υποδομών εγγείων βελτιώσεων» του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΣΣΚΑΠ) 2023-2027, η οποία επίσης δύναται να χρηματοδοτήσει σχετικά έργα.
Σημαντική δράση αποτελεί, επίσης, το ΥΔΩΡ 2.0, που έχει ενεργοποιηθεί από το ΥΠΑΑΤ και πραγματοποιεί με ενιαίο και συνεκτικό τρόπο τον προγραμματισμό της υλοποίησης συνολικά των αρδευτικών έργων στην Ελλάδα. Μέρος της χρηματοδότησής του καλύπτεται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).
Επιπρόσθετα, στη στρατηγική του ΥΠΑΑΤ περιλαμβάνεται και η προώθηση των επενδύσεων άρδευσης με χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στο πλαίσιο της μετάβασης της ελληνικής γεωργίας στη νέα ψηφιακή εποχή. Ειδικότερα, προωθούνται ήδη τεχνολογίες παρακολούθησης και διαχείρισης υδατικών πόρων (γεωργία ακριβείας) μέσω του ΠΑΑ 2014-2020 ενώ προγραμματίζονται και νέες μέσω του ΣΣΚΑΠ 2023-2027.
Στήριξη της Αυτοδιοίκησης
Μόλις την περασμένη Τρίτη το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε πως ενισχύει με πόρους ύψους 11.250.000 ευρώ τους δήμους, τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης - Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και τους Συνδέσμους Ύδρευσης - Αποχέτευσης της χώρας, με στόχο την άμεση υλοποίηση δράσεων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.
Στην πρόσκληση, την οποία υπέγραψε ο υπουργός Εσωτερικών, Θοδωρής Λιβάνιος, στο πλαίσιο του Τομεακού Προγράμματος Ανάπτυξης του υπουργείου Εσωτερικών, με τίτλο «Εκτέλεση εργασιών από τους ΟΤΑ της χώρας για την αντιμετώπιση του φαινομένου της λειψυδρίας ΙΙ» καλούνται οι δήμοι, Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης - Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και οι Σύνδεσμοι ύδρευσης αποχέτευσης να προχωρήσουν στην υποβολή προτάσεων, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας 2.6 «Παροχή πόσιμου νερού και διαχείριση υδάτων».
Με την πρόσκληση χρηματοδοτούνται αποκλειστικά:
-Ανόρυξη νέων ή αναβάθμιση υφιστάμενων υδρευτικών γεωτρήσεων.
-Υπηρεσία παροχής αφαλατωμένου νερού μέσω ενοικίασης συστημάτων αφαλάτωσης.
Ακόμη 10 εκατομμύρια ευρώ θα δοθούν από το υπουργείο Ναυτιλίας στα νησιά που βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση, λόγω και των αναγκών που δημιουργούνται από τον τουρισμό.
Χθες, ο υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Στέφανος Γκίκας, υπέγραψε τις εγκρίσεις αδειών προσωρινής εγκατάστασης και λειτουργίας μονάδων αφαλάτωσης στις νήσους Νάξο και Σέριφο, προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα της λειψυδρίας. Ήδη το πρώτο επτάμηνο του 2024 έχουν εκδοθεί 16 άδειες προσωρινής λειτουργίας μονάδων αφαλάτωσης, όταν στην περίοδο 2018-2023 είχαν εκδοθεί συνολικά 25.
Αντιπολιτευτικές κραυγές
Η μάχη κατά της λειψυδρίας συνοδεύεται από τις κραυγές κομμάτων της αντιπολίτευσης από τον Κυριάκο Βελόπουλο μέχρι το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ. Μόλις χθες η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Ευαγγελία Λιακούλη κατέθεσε ερώτηση στην οποία δεν λυπήθηκε τις υπερβολές επενδύοντας στη δεδομένα άσχημη κατάσταση της Θεσσαλίας και σημειώνοντας «την ανάγκη διαμόρφωσης ενός εθνικού σχεδιασμού για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων» που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη!
Επενδύει δε στο αφήγημα περί ιδιωτικοποίησης του νερού σημειώνοντας πως «η κυβέρνηση είναι απούσα και το μόνο για το οποίο έσπευσε ήταν να δημιουργήσει τον ΟΔΥΘ ΑΕ, μια εταιρεία που με όρους ιδιωτικής οικονομίας θα διαχειρίζεται τα ύδατα της Θεσσαλίας».
Το ίδιο θέμα επιχείρησε να αξιοποιήσει επικοινωνιακά και ο πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ Σταύρος Αραχωβίτης, σε τηλεοπτική συνέντευξή του χθες, εστιάζοντας κυρίως στον πρωτογενή τομέα. Κατηγόρησε δε την κυβέρνηση ότι ενώ εκείνος είχε υπογράψει 31 αρδευτικά έργα το 2019 αυτά έχουν καθυστερήσει και δεν έχει γίνει η δημοπράτηση. Σε κανένα βέβαια σημείο δεν εξήγησε γιατί επί τέσσερα χρόνια ως κυβέρνηση δεν προχώρησαν σε δράσεις όταν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ κατέθεταν σχετικές ερωτήσεις ήδη από το 2008, ίσως και νωρίτερα.
