Η προσπάθεια της ΕΕ για εξεύρεση εμπορικής συμφωνίας σταθερότητας με τις ΗΠΑ κατέληξε στην προχθεσινή συνάντηση στο Turnberry της Σκωτίας μεταξύ Φον ντερ Λάιεν και Ντόναλντ Τραμπ. Τα αποτελέσματά της μοιάζουν περισσότερο με επιβολή της θέλησης του ισχυρού στον αδύναμο παρά με τελική συμφωνία μετά από διαπραγμάτευση ίσων μερών. Η ηγέτης της ΕΕ, αντί να εξασφαλίσει οφέλη για την Ενωση, φάνηκε να μην μπορεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, αφήνοντας την Ευρώπη σε μειονεκτική θέση. Η εικόνα άλλωστε, κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου, μιλάει από μόνη της.
Ο Τραμπ, γνωστός για τη σκληρή του στάση, πίεσε την ΕΕ με απειλές για δασμούς 30% από την 1η Αυγούστου. Οι διαπραγματεύσεις, που έγιναν κυρίως σε τεχνικό επίπεδο, δεν κατέληξαν σε κάτι χειροπιαστό για την Ευρώπη. Η συμφωνία φαίνεται να βολεύει κυρίως τις ΗΠΑ, προσφέροντάς τους πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά, χωρίς να δίνουν αντίστοιχα ανταλλάγματα, όπως χαμηλότερους δασμούς ή καλύτερους όρους για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές. Αυτό δηλαδή που ζητούσε η Ευρώπη «μηδενικούς δασμούς» δεν επετεύχθη, ενώ επιπλέον η Ευρώπη συμφώνησε στην αγορά πολλών δισ. ακριβού αμερικανικού αερίου (αυτό ανοίγει πόρτα ευκαιρίας για την Ελλάδα).
Η ΕΕ βρίσκεται σε δύσκολη θέση, με πτωτική πορεία και αδύναμη ηγεσία. Η Ευρώπη ήλπιζε σε μια συμφωνία που θα ενίσχυε την οικονομία της, αλλά αντί γι’ αυτό βλέπει τις ΗΠΑ να βγαίνουν όχι απλά κερδισμένες αλλά κυρίαρχες. Η αλήθεια είναι πως οι καιροί έχουν αλλάξει και η ΕΕ έχει μείνει πίσω σε πολλούς τομείς και κυρίως σε νοοτροπία. Αντί να νοιάζεται για την ανταγωνιστικότητά της, ταλανίζεται από υπαρκτά προβλήματα, όπως το μεταναστευτικό, ή/και δημιουργεί η ίδια προβλήματα στις κοινωνίες της με την επιβολή συμπερίληψης.
Η Ενωση έχει ανάγκη μια νοοτροπία που θα την κάνει εξωστρεφή και ηγέτιδα στην περιοχή. Πολλοί θα πρέπει να καταλάβουν ότι η ΕΕ δεν είναι ο ΟΗΕ, αλλά γεωπολιτικός παίκτης. Και θα πρέπει να συμπεριφέρεται ως τέτοιος, εάν θέλει να την παίρνουν στα σοβαρά. Η αλλαγή νοοτροπίας θα φέρει και την αλλαγή ηγεσίας. Εάν συνεχίσουμε ως είμαστε, θα καταλήξουμε πολιτισμικό μουσείο, στην καλύτερη των περιπτώσεων.
