Μια πραγματική πανδημία παραπληροφόρησης, που εκπορεύεται από την Ακρα Δεξιά, κάνει θραύση στο Facebook ταυτόχρονα με την πανδημία. Η ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης βρίθει παράδοξων αναρτήσεων για την COVID-19, χωρίς ωστόσο να είναι προφανείς οι ιδεολογίες και τα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από τα μυθεύματα και τις θεωρίες συνωμοσίας. Ερευνα του BBC και του Ινστιτούτου Στρατηγικού Διαλόγου, που μάχεται εναντίον του εξτρεμισμού, απέδειξε ότι πολιτικοί εξτρεμιστές και περιθωριακές ιατρικές κοινότητες προσπάθησαν να εκμεταλλευθούν διαδικτυακά την πανδημία.
Οι ερευνητές συγκέντρωσαν 150.000 δημόσιες αναρτήσεις στο Facebook, μετά τον Ιανουάριο, από 38 ακροδεξιές ομάδες και σελίδες. Χρησιμοποίησαν λέξεις-κλειδιά προκειμένου να αναγνωρίσουν το κεντρικό θέμα κάθε ανάρτησης και αλγορίθμουs για να χαρτογραφήσουν ποια θέματα συνήθιζε να συζητάει κάθε ομάδα, γενικά. Ετσι κατέληξαν σε πέντε ομάδες, αναλόγως του κυρίαρχου θέματος συζήτησης (μετανάστευση, Ισλάμ, ιουδαϊσμός, ΛΟΑΤΚΙ, ελίτ κ.λπ.).
Στις τέσσερις πρώτες, τα επίπεδα δραστηριότητας παρέμειναν σταθερά μετά την επιβολή lockdown, αλλά οι συζητήσεις επικεντρώνονταν στη διασύνδεση κάθε βασικού θέματος με την πανδημία. Στην ομάδα που συζητούσε το θέμα του Ισλάμ, π.χ., οι περισσότερες αναρτήσεις συνέδεαν τους μουσουλμάνους με τον κορωνοϊό, υποστηρίζοντας ότι για αυτούς δεν ίσχυαν τα περιοριστικά μέτρα, κατηγορώντας τους για τη διασπορά του κορωνοϊού και εκφράζοντας ελπίδες ότι θα κολλήσουν. Η πέμπτη ομάδα, ωστόσο, όπου το κυρίαρχο θέμα συζήτησης ήταν οι ελίτ, εμφάνισε αξιοσημείωτη αύξηση της δραστηριότητάς της και οι συζητήσεις εστιάζονταν στη σχέση τους -Τζεφ Μπέζοε, Μπιλ Γκέιτε, Ρότσιλντς και Τζόρτζ Σόρος-με το λεγόμενο «βαθύ κράτος» και τη διασπορά της πανδημίας. Τα μέλη της ομάδας πίστευαν, επίσης, ότι ο ιός ήταν κατασκευασμένος, ο κίνδυνός του υπερτονισμένος ή ότι υπήρχε ήδη θεραπεία. «Οι συζητήσεις εναντίον των ελίτ αυξήθηκαν δραματικά, όπως και η θεωρία ότι τα περιοριστικά μέτρα είναι μέθοδος κοινωνικού ελέγχου», λέει η Χλόη Κόλιβερ, που συντόνισε τη μελέτη.
Η περαιτέρω έρευνα των αναρτήσεων αποκάλυψε τη στενή σύνδεσή τουε με ιστοσελίδες του πολιτικού και ιατρικού περιθωρίου, που συστηματικά κοινοποιούσαν ψευδείς πληροφορίες. Η επισκεψιμότητά τους, ωστόσο, ήταν εντυπωσιακή. Την περίοδο που η ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δέχθηκε 6,2 εκατ. επισκέψεις και του Κέντρου Πρόληψης Νοσημάτων και Ελέγχου (CDC) των ΗΠΑ 6,4 εκατ., οι 34 σχετικές ιστοσελίδες δέχθηκαν περισσότερα από 80 εκατομμύρια επισκέψεις. Ανάμεσά τους, 1.500.000 επισκέψεις είχε η ιστοσελίδα HumamAreFree.com, που ισχυρίζεται ότι η πανδημία είχε προετοιμαστεί από χρόνια, και 1,7 εκατ. η RealFarmacy.com, που υποστηρίζει ψευδώς ότι οι υπεριώδεις λάμπες θεραπεύουν τον κορωνοϊό.
Αυτό που ο ΠΟΥ αποκάλεσε «πανδημία παραπληροφόρησης» (Infodemic) μοιάζει περισσότερο σαν ένα παράλληλο σύμπαν, με κοινωνική οργάνωση, ακτιβισμό και, φυσικά, πωλήσεις προϊόντων. Εκεί αναμειγνύονται η ακραία πολιτική θεώρηση και η περιθωριακή ιατρική. Αμφότερες πιστεύουν ότι τα περιοριστικά μέτρα (lockdown) στοχεύουν στον κοινωνικό έλεγχο, και όχι στην πρόληψη της διασποράς της COVID-19, και υπόσχονται στους «ακολούθους» τους ότι θα τους απελευθερώσουν. Αυτό το παράλληλο σύμπαν συνιστά μια πραγματικά αυξανόμενη απειλή για την τήρηση των περιοριστικών μέτρων, αλλά και την επιστημονική και πολιτική συναίνεση πάνω στην οποία βασίζονται.
Από την Καθημερινή της Κυριακής
