Η πρόσφατη τριμερής σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη ανάμεσα σε Τουρκία, Ιταλία και Λιβύη, με τη συμμετοχή των Ταγίπ Ερντογάν, Τζόρτζια Μελόνι και Αμπντουλχαμίτ Ντμπέιμπα επιβεβαίωσε ότι η Αγκυρα κινείται μεθοδικά για να προσπαθήσει να πετύχει την επικυριαρχία της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι αποφάσεις της συνόδου, που περιλαμβάνουν τεχνικές επιτροπές για ενέργεια, μετανάστευση και ασφάλεια, δεν είναι απλές διπλωματικές κινήσεις. Αποτελούν ακόμη ένα βήμα στη στρατηγική της Τουρκίας να ελέγξει θαλάσσιες και ενεργειακές οδούς και να παρακάμψει τις χώρες που αντιτίθενται στα σχέδιά της: την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ.
Ο πυρήνας της τουρκικής στρατηγικής παραμένει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», βάσει του οποίου διεκδικεί εκτεταμένες θαλάσσιες ζώνες εις βάρος των ελληνικών και κυπριακών δικαιωμάτων. Το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, του 2019, που υπεγράφη με την κυβέρνηση Ντμπέιμπα, επιχειρεί να «σβήσει» από τον χάρτη την Κρήτη και τα Δωδεκάνησα, αγνοώντας το Δίκαιο της Θάλασσας.
Στην τριμερή αυτή, η Αγκυρα πέτυχε δύο σημαντικά κέρδη:
- Διείσδυση σε νέα ενεργειακά και αμυντικά πρότζεκτ, μέσω της Ιταλίας.
- Νομιμοποίηση των τουρκικών θέσεων, καθώς προωθείται η συνεργασία με κράτη-συμμάχους της, όπως το Κατάρ, το οποίο, αν και εκτός Μεσογείου, αναλαμβάνει καίριο ρόλο, όπως αυτόν της χρηματοδότησης των έργων. Η μη συμμετοχή στην τριμερή, τουλάχιστον, Ελλάδας και Αιγύπτου (αν η Τουρκία δεν ήταν ένα κράτος-ταραχοποιός στην περιοχή κανονικά στη σύνοδο θα έπρεπε επιπλέον να μετέχουν και η Κύπρος και το Ισραήλ) είναι εκκωφαντική.
Ηδη, ως πρώτη αντίδραση στην προσπάθεια να αποκλειστούν χώρες-κλειδιά στην περιοχή από την ιταλο-τουρκική κίνηση, οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδος και Αιγύπτου θα συναντηθούν μεθαύριο Τετάρτη, στην Αθήνα, όπου αναμένεται να συζητηθεί και το θέμα αυτό.
Η Τουρκία έχει μετατρέψει τη Λιβύη σε προκεχωρημένο φυλάκιο της πολιτικής της. Πώς;
- Διατηρεί στρατιωτικές βάσεις στην Τρίπολη και στη Μισράτα.
- Στέλνει drones Bayraktar TB2 και Akinci για την προστασία της κυβέρνησης Ντμπέιμπα.
- Εχει ανοίξει δίαυλο με τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, επιδιώκοντας να έχει λόγο και στις δύο πλευρές της διχοτομημένης Λιβύης.
Με αυτόν τον τρόπο, η Αγκυρα εξασφαλίζει μόνιμη επιρροή σε λιμάνια και αεροδρόμια, που ελέγχουν τις θαλάσσιες και ενεργειακές αρτηρίες προς την Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα διαθέτει έναν κρίσιμο μοχλό πίεσης προς την ΕΕ.
Η τριμερής έδωσε έμφαση στη «διαχείριση» των μεταναστευτικών ροών. Στην πράξη, η Αγκυρα χρησιμοποιεί τη Λιβύη ως βαλβίδα πίεσης προς την Ευρώπη. Πώς;
- Μέσω του λιβυκού λιμενικού και των σχέσεων με τοπικές ένοπλες ομάδες, μπορεί να αυξομειώνει τις ροές προς Ιταλία και Ελλάδα.
- Η Ιταλία, αναζητώντας άμεση ανακούφιση στο Μεταναστευτικό, καθίσταται άθελά της κερκόπορτα για την τουρκική διείσδυση στα ευρωπαϊκά αμυντικά και ενεργειακά projects.
Συμπερασματικά, η τριμερής Τουρκίας-Ιταλίας-Λιβύης δεν είναι μια απλή διπλωματική πρωτοβουλία. Είναι μέρος της αναθεωρητικής αλυσίδας του Ερντογάν, που περιλαμβάνει:
- Τη «Γαλάζια Πατρίδα» ως πυξίδα.
- Τη στρατιωτικοποίηση της Λιβύης ως proxy.
- Την εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού ως όπλου,
- Και τη χρήση της Ιταλίας και του Κατάρ ως πολλαπλασιαστών ισχύος.
Ο τελικός στόχος παραμένει ο ίδιος: Να καταστεί η Τουρκία επικυρίαρχη δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο, αφήνοντας Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο εκτός παιχνιδιού!
