Η ετήσια τακτική έκθεσης της Κομισιόν για την Τουρκία «αποτυπώνει ορθά την κατάσταση», υπογράμμιζαν χθες διπλωματικές πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, τονίζοντας ότι εισακούστηκαν «πολλές από τις θέσεις μας». Η Αθήνα διατείνεται ότι παραμένει «ακόμα» υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής της Aγκυρας, την ίδια στιγμή που η έκθεση προκάλεσε ενοχλήσεις και αντιδράσεις στην ηγεσία της γειτονικής χώρας.
Χάγη, εάν χρειαστεί
Όσον αφορά τα ζητήματα που άπτονται Ελλάδας και Κύπρου, στην έκθεση σημειώνεται ότι η Τουρκία πρέπει να αναλάβει «σαφή δέσμευση για σχέσεις καλής γειτονίας, διεθνείς συμφωνίες και την ειρηνική επίλυση των διαφορών, προσφεύγοντας, εάν χρειαστεί, στο Διεθνές Δικαστήριο».
Ειδικότερα, αναφέρεται ότι η Άγκυρα οφείλει να αποφεύγει απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας, να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σέβεται την κυριαρχία όλων των κρατών-μελών της ΕΕ επί των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου τους, καθώς και όλα τα κυριαρχικά δικαιώματά τους, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος εξερεύνησης και εκμετάλλευσης φυσικών πόρων, σύμφωνα με το ενωσιακό και διεθνές δίκαιο, ιδίως την UNCLOS (σ.σ.: Δίκαιο της Θάλασσας).
Ακόμα, επαναλαμβάνει το λεκτικό δεσμευτικών συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το τουρκολιβυκό μνημόνιο, κάνοντας λόγο ότι παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων χωρών, αντίκειται στο Δίκαιο της Θάλασσας και «δεν μπορεί να παραγάγει έννομες συνέπειες για τρίτα κράτη».
Στα αμιγώς Ελληνοτουρκικά, η έκθεση αναφέρει τη Διακήρυξη των Αθηνών του 2023 και την επαναπροσέγγιση που ξεκίνησε τότε. Επίσης, σημειώνονται η εξαφάνιση των τουρκικών υπερπτήσεων και η μείωση των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου από τουρκικά μαχητικά.
Ωστόσο, τονίζεται η διατήρηση της τουρκικής απειλής πολέμου (casus belli) σε περίπτωση που η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο, ενώ περιγράφεται με έμφαση ότι η Άγκυρα απέρριψε τόσο τον ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό όσο και τα τρία ελληνικά θαλάσσια πάρκα που βρίσκονται εξ ολοκλήρου εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων.
Επιπλέον, επισημαίνεται ότι η γειτονική χώρα εκδίδει συστηματικά NAVTEX «δήθεν για αεροναυτικές ασκήσεις», προβάλλοντας «ισχυρισμούς αποστρατιωτικοποίησης» σχετικά με νησιά του Ανατολικού Αιγαίου «που έχουν ανατεθεί στην Ελλάδα βάσει διεθνών συνθηκών – αμφισβητώντας έτσι έμμεσα την ελληνική κυριαρχία, τα κυριαρχικά δικαιώματα και τη δικαιοδοσία της». Τέλος, χαρακτηρίζεται ως αιτία ανησυχίας η συμπερίληψη του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» στα τουρκικά σχολικά βιβλία.
Περί Κυπριακού, η έκθεση καυτηριάζει την επιλογή της Τουρκίας να επιμένει να μην αναγνωρίζει την Κύπρο, αλλά και να συνεχίζει να προκρίνει τη λύση δύο κρατών στο νησί, «που αντίκειται στις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ», στις οποίες η Κομισιόν δηλώνει απολύτως προσηλωμένη.
Τουρκικές αντιδράσεις
Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε την έκθεση «μεροληπτική και αβάσιμη», κατηγορώντας τις Βρυξέλλες ότι «υιοθετούν τις μαξιμαλιστικές θέσεις» Ελλάδας και Κύπρου. «Εμείς δεν έχουμε ποτέ –σε καμία περίπτωση– βλέψεις για τα εδάφη, την κυριαρχία, τους υπόγειους ή επιφανειακούς πόρους άλλων χωρών. Σεβόμαστε τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των φιλικών χωρών, κυρίως των γειτόνων μας», υποστήριξε ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επιχειρώντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις.
Από την πλευρά της Αθήνας, κυβερνητικές πηγές σημείωναν ότι η έκθεση επιβεβαιώνει τα επιχειρήματα της Ελλάδας ως προς την ανάγκη να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις προτού εγκριθεί η ένταξη τρίτων χωρών στο χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE και στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας.
Κατά τα λοιπά, στα γενικότερου ενδιαφέροντος ζητήματα, η έκθεση περιλαμβάνει τις «ιδιαίτερες ανησυχίες» των Βρυξελλών για την τήρηση δημοκρατικών αρχών, την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, τον σεβασμό του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Τουρκία. Αναφέρεται επίσης ότι η Άγκυρα «επιδεικνύει περιορισμένη πολιτική βούληση» να βελτιώσει την ευθυγράμμισή της με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) των κρατών-μελών, γεγονός που «αντιβαίνει στον δηλωθέντα στρατηγικό στόχο της Τουρκίας να ενταχθεί στην ΕΕ». Τέλος, σημειώνεται πως η γειτονική χώρα αποφεύγει την εφαρμογή μέτρων εναντίον της Ρωσίας.
