«Καυτό» προμηνύεται το γεωπολιτικό φθινόπωρο στην Ανατολική Μεσόγειο για τα ελληνικά συμφέροντα με επίκεντρο τις έρευνες για υδρογονάνθρακες αλλά και τα έργα διασυνδέσεων. Η αμφισβήτηση από τη λιβυκή κυβέρνηση των διαγωνισμών που προκήρυξε η Αθήνα για τα θαλάσσια οικόπεδα νοτίως της Κρήτης (με έντονο τουρκικό… άρωμα), καθώς και οι ευθείες ενέργειες της Αγκυρας που «πάγωσαν» την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου και φέρονται να μπλόκαραν ακόμη μία διασύνδεση από τη Μέση Ανατολή προς την Κύπρο και την Ευρώπη, καταδεικνύουν τον (αποσταθεροποιητικό) ρόλο που επιδιώκει η Τουρκίασε κάθε περιφερειακή ενεργειακή πρωτοβουλία.
Ιδιαίτερη σημασία έχει ποιες ενεργειακές εταιρείες θα υποβάλουν αίτημα στον διεθνή διαγωνισμό για τη χορήγηση και χρήση αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων που προκήρυξε η ελληνική κυβέρνηση για τα θαλάσσια οικόπεδα νοτίως της Κρήτης («Νότια Κρήτη 1», «Νότια Κρήτη 2») και νοτίως της Πελοποννήσου («Α2», «Νότια Πελοπόννησος»). Ο εν λόγω διαγωνισμός ολοκληρώνεται στις 10 Σεπτεμβρίου.
Τους παρελθόντες Ιανουάριο και Μάρτιο, η αμερικανική Chevron (η δεύτερη μεγαλύτερη ενεργειακή εταιρεία στον κόσμο) εξέφρασε το ενδιαφέρον της για τις τρεις θαλάσσιες περιοχές. Το ενδιαφέρον για τις περιοχές νοτίως της Κρήτης έγινε αποδεκτό με μεγάλη ικανοποίηση από την κυβέρνηση, καθώς τα θαλασσοτεμάχια εμπίπτουν στην ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, η οποία διεμβολίζει το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ως εκ τούτου, η εξέλιξη αυτή επικοινωνήθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, ως μια έμπρακτη αναγνώριση της ελληνικής ΑΟΖ στην περιοχή από πλευράς της αμερικανικής πολυεθνικής.
Επιπλέον, ενδιαφέρον φαίνεται πως έχουν εκφράσει και άλλες εταιρείες και δη ευρωπαϊκές. Ειδικότερα, σύμφωνα με την «Καθημερινή», η βρετανική BP και η ιταλική ENI βρίσκονται σε προχωρημένες συζητήσεις με την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) για τις περιοχές στην Κρήτη (αλλά και στο Ιόνιο). Υπό αυτό το πρίσμα, μόνο τυχαία δεν πρέπει να θεωρείται η προ ημερών συνάντηση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου, με τον νέο επιτετραμμένο της αμερικανικής πρεσβείας, Τζος Χακ, κατά τη διάρκεια της οποίας συζητήθηκε όλο το πλέγμα της διμερούς ενεργειακής συνεργασίας.
Οπωσδήποτε, οι ανυπόστατες και καθοδηγούμενες λιβυκές αιτιάσεις δεν φέρεται να επηρεάζουν τις διεθνείς εταιρείες. Ωστόσο, σε διπλωματικούς κύκλους υπήρξαν σχόλια για κάποιες από τις αναφορές της ελληνικής ρηματικής διακοίνωσης της 5ης Αυγούστου στον ΟΗΕ, που απαντούσε στις ανεδαφικές λιβυκές αιτιάσεις της 20ής Ιουνίου για τα θαλάσσια οικόπεδα.
Ενώ ορθά και αδιαμφισβήτητα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών καταρρίπτει τα δήθεν επιχειρήματα της Τρίπολης για τα οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, στην επιστολή αναφέρεται ότι η λιβυκή πλευρά δεν είχε αντιδράσει στις άδειες έρευνας που είχαν χορηγηθεί προ ετών για τις θαλάσσιες περιοχές νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης.
Παρότι οι εν λόγω περιοχές βρίσκονται πασίδηλα και αποκλειστικά εντός ελληνικής δικαιοδοσίας, η λιβυκή πλευρά φέρεται ότι είχε και τότε εκφράσει τις αβάσιμες αντιρρήσεις της.
«Εξαγωγέας» αστάθειας
Εν τω μεταξύ, η Αγκυρα συνεχίζει να λειτουργεί ως εξαγωγέας αστάθειας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Πιο συγκεκριμένα, η Τουρκία προ ημερών παρενόχλησε τις έρευνες που γίνονταν εντός κυπριακής ΑΟΖ (νοτίως της Κυπριακής Δημοκρατίας), στο πλαίσιο του έργου «Διάδρομος Ανατολής-Μεσογείου» (East to Med Corridor-EMC).
Το συγκεκριμένο project αφορά την πόντιση δύο καλωδίων οπτικών ινών, τα οποία θα συνδέουν τη Σαουδική Αραβία (που είναι ο κεντρικός χρηματοδότης του) με την Ευρώπη, διαμέσου της Ελλάδος (μέτοχος του έργου είναι και η ΔΕΗ).
Η Τουρκία, όχι μόνο παρενόχλησε τις έρευνες του υπό σημαία Γιβραλτάρ πλοίου «Fugro Gauss», αλλά ανέδειξε το ζήτημα και μέσω του υπουργείου Αμυνάς της, πηγές του οποίου, με αφορμή τις εργασίες για τον EMC, αναφέρθηκαν και στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου (GSI), υπογραμμίζοντας ότι «διεξάγουμε πάντα την απαραίτητη παρακολούθηση, αποτρέποντας οποιαδήποτε μη εξουσιοδοτημένη δραστηριότητα στην υφαλοκρηπίδα μας και δεν επιτρέπουμε δραστηριότητες ή έργα (όπως το GSI) που αγνοούν τη χώρα μας».
Η νέα τουρκική ενέργεια δημιουργεί προβληματισμό, όμως, όπως διαβεβαίωσε και ο πρωθυπουργός στον ΣΚΑΪ, στόχος είναι να λυθεί το ζήτημα επιμερισμού κόστους μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας και το καλώδιο (το οποίο συνεχίζει να κατασκευάζεται) θα προχωρήσει «την κατάλληλη στιγμή».
Ταυτόχρονα με τα παραπάνω, η Τουρκία σπεύδει να ολοκληρώσει την ηλεκτρική διασύνδεσή της με τα Κατεχόμενα. Ορισμένοι θεώρησαν ότι αυτό ενδέχεται να είναι ένα «χαρτί» που θα επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει η Αγκυρα ως αντίβαρο στον GSI. «Το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου θα γίνει. Δεν τίθεται θέμα συμψηφισμού», ξεκαθάριζαν ανώτεροι διπλωματικοί αξιωματούχοι, κόβοντας κάθε διάθεση της γειτονικής χώρας για ένα ακόμα ανατολίτικο παζάρι.
