Υπάρχουν στιγμές στη ζωή που η αγάπη δεν σημαίνει να κρατάς το χέρι κάποιου για να τον σώσεις, αλλά να το κρατάς για να τον αφήσεις να φύγει με αξιοπρέπεια. Οι τελευταίες μέρες μιας γυναίκας που υπέφερε από το τελικό στάδιο καρκίνου και ο σύζυγός της, που της χάρισε το τέλος που του ζητούσε, έφεραν –με οδυνηρό αλλά αναγκαίο κατά πολλούς τρόπο– ξανά στο προσκήνιο τη συζήτηση για την ευθανασία. Μια «δολοφονία» που, για όσους βλέπουν πίσω από την επιφάνεια, ήταν ίσως η πιο σπαρακτική πράξη αγάπης, αποδοχής και θυσίας.
Ο άντρας αυτός δεν σήκωσε απλώς την καραμπίνα. Σήκωσε στις πλάτες του όλο το βάρος της ανείπωτης αγωνίας, της παρακολούθησης της φθοράς του ανθρώπου που αγάπησε όσο τίποτα στον κόσμο και πιθανά της παράκλησής της να τη λυτρώσει. Κι έπειτα, αυτοκτόνησε! Γιατί αυτό κάνουν όσοι δεν έχουν το δικαίωμα της νόμιμης, αξιοπρεπούς και ανθρώπινης επιλογής. Όσοι δεν έχουν την οικονομική ευμάρεια να ταξιδέψουν σε χώρες όπως η Ελβετία, όπου ο θάνατος μπορεί να είναι επιλογή, αλήθεια τι επιλογές έχουν; Να αυτοκτονήσουν ή να υπομείνουν τη μαρτυρική διαδρομή του τέλους;
Γιατί ας μην κοροϊδευόμαστε... η ευθανασία, εκεί που είναι νόμιμη, είναι προνόμιο των λίγων. Για να πάει ένας ασθενής στην Ελβετία χρειάζεται χιλιάδες ευρώ. Μόνο η διαδικασία με τους γιατρούς και τη γραφειοκρατία στοιχίζει από 8.000 έως 15.000 ευρώ, χωρίς να συνυπολογίσουμε τα αεροπορικά εισιτήρια, τα ξενοδοχεία, τις μεταφράσεις των ιατρικών φακέλων και την παρουσία συνοδών. Και όλα αυτά για να έχεις απλώς το δικαίωμα να επιλέξεις ένα τέλος χωρίς αγωνία και βασανιστήρια σαν μια μικρή «αποχαιρετιστήρια γιορτή».
Και μιλάμε για διαδικασίες χρονοβόρες, αυστηρά ελεγχόμενες. Η κλινική λαμβάνει και εξετάζει τον πλήρη φάκελο του ασθενούς, την ψυχολογική αξιολόγηση, δύο ιατρικές γνωματεύσεις, απόδειξη ότι ο ασθενής πάσχει από ανίατη νόσο ή βρίσκεται σε μη αναστρέψιμη κατάσταση, και επαναλαμβανόμενες συνεντεύξεις για να επιβεβαιωθεί η σταθερότητα της απόφασης. Συνεπώς δεν πρόκειται για απερίσκεπτη πράξη, αλλά για δομημένη, μεθοδική και υπεύθυνη διαδικασία που σέβεται τον άνθρωπο.
Γιατί λοιπόν να μην μπορούμε να έχουμε κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα;
Τι ζητάμε;
Δεν ζητάμε να χαθεί ο σεβασμός στη ζωή. Ζητάμε να σταματήσει η υποκρισία. Πολλοί άνθρωποι στο τελικό στάδιο μιας ανίατης ασθένειας παρακαλούν τους δικούς τους να τους λυτρώσουν. Και κάποιοι, με συντριβή ψυχής, αλλά αγάπη στην καρδιά το κάνουν έμμεσα χωρίς ούτε καν να τολμούν να το πουν. Σταματούν θεραπείες, αποφεύγουν την εισαγωγή σε νοσοκομείο, διακόπτουν τη φαρμακευτική αγωγή, γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή. Είναι πασιφανές δηλαδή πως πρόκειται για μια σιωπηλή, απελπισμένη αντίσταση στο μαρτύριο του δικού τους ανθρώπου.
Το κράτος οφείλει να ανοίξει θεσμικά τον διάλογο για την ευθανασία
Χρειαζόμαστε:
- Νομοθετικό πλαίσιο για την ευθανασία, σε αυστηρό πλαίσιο και με πλήρη έλεγχο από διατμηματικές ιατρικές επιτροπές, ψυχιάτρους και κοινωνικούς λειτουργούς.
- Συναίνεση του πάσχοντος, γραπτή και επαναλαμβανόμενη, όπως ακριβώς γίνεται με τη δωρεά οργάνων ή σώματος.
- Ενημέρωση και συμμετοχή της οικογένειας, όπου είναι δυνατό, ώστε να μη γίνεται η απόφαση μοναχικά ή εν κρυπτώ.
- Δημιουργία ειδικών κέντρων μέσα στο ΕΣΥ, με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, που θα αντιμετωπίζει την ευθανασία με σεβασμό και ανθρωπιά.
- Εκπαίδευση της ιατρικής κοινότητας ώστε να μη φοβάται τη συζήτηση για το τέλος, αλλά να μάθει να τη χειρίζεται υπεύθυνα και ανθρώπινα.
- Δημόσιο διάλογο με την Εκκλησία, με στόχο την κατανόηση και τη συνύπαρξη πίστης και ελευθερίας βούλησης.
Η ευθανασία δεν είναι πράξη βίας ή εκμετάλλευσης. Είναι πράξη αγάπης. Πράξη σεβασμού στο πρόσωπο που σου λέει ακόμη και με τα μάτια «δεν αντέχω άλλο» και σε εμπιστεύεται τόσο, που σου ζητεί να τον αφήσεις να φύγει με αξιοπρέπεια. Αυτό είναι ίσως το πιο μεγάλο δώρο που μπορείς να του κάνεις, όπως κάνεις σε ένα ζωάκι που λατρεύεις, σέβεσαι και τιμάς και θέλεις να το βοηθήσεις και θεωρείται αποδεκτό και χωρίς νομικές συνέπειες.
Χρειαζόμαστε νομική αναγνώριση αυτής της δυνατότητας για να μη φεύγουν οι άνθρωποί μας στην Ελβετία στα κρυφά. Για να μη φεύγουν μόνοι έχοντας υποστεί οικονομική αφαίμαξη και ψυχική ταλαιπωρία.
Αυτό δεν είναι απλώς θέμα πολιτικής, είναι θέμα ανθρωπιάς και πρέπει η πολιτεία να ενσκήψει στο ζήτημα με δημόσιο διάλογο και ίσως και κάποιο νομοσχέδιο-τομή στη Βουλή, διασφαλίζοντας όλες τις δικλίδες ώστε η διαδικασία να γίνεται με απόλυτη διαφάνεια, χωρίς τον αφορισμό της Εκκλησίας ή κάποιων συντηρητικών συνανθρώπων μας. Η ζωή είναι αγάπη – και ο θάνατος επίσης. Εγώ θα επιθυμούσα να έχω το δικαίωμα της επιλογής και έχοντας ζήσει τον τραγικό θάνατο των δικών μου και τις δύσκολες στιγμές τους που κλήθηκα να διαχειριστώ εντελώς μόνη νιώθω πως θα έπραττα το σωστό αν και οι ίδιοι το επιθυμούσαν και είχαν το δικαίωμα να επιλέξουν...
