Η τζιχαντιστική τρομοκρατία εμφανίζεται στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1990, ωστόσο φτάνει στο απόγειό της την περίοδο 2010-2016, με καταλυτικό ρόλο την άνοδο και τη δράση του Ισλαμικού Κράτους.
Αν και δεν έχουν σημειωθεί ισλαμιστικές επιθέσεις σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, η απειλή παραμένει διαρκής και υπερεθνική, λειτουργώντας ως «Δαμόκλειος Σπάθη» πάνω από την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Οι επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους οδήγησαν σε ριζικές αλλαγές στη δομή και τη φιλοσοφία της ευρωπαϊκής ασφάλειας, επιβάλλοντας στενότερη συνεργασία μεταξύ των κρατών, ενισχυμένη ανταλλαγή πληροφοριών και τη δημιουργία κοινών νομικών εργαλείων για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Europol, οι τζιχαντιστές διέπραξαν 98 τρομοκρατικές επιθέσεις την τελευταία δεκαετία, με το 94% αυτών να σημειώνεται μετά το 2015. Η απότομη αυτή αύξηση καταδεικνύει την ικανότητα του Ισλαμικού Κράτους να οργανώνει πυρήνες και να πραγματοποιεί χτυπήματα με μεγαλύτερη συχνότητα και φονικότητα.
Παρότι αριθμητικά λιγότερες σε σχέση με άλλες μορφές τρομοκρατίας, οι ισλαμιστικές επιθέσεις είναι οι πιο αιματοβαμμένες, καθώς στοχεύουν συνειδητά πολυσύχναστους χώρους όπως στάδια, αγορές, καφετέριες και κεντρικούς δρόμους, επιδιώκοντας μαζικά θύματα και έντονο ψυχολογικό αντίκτυπο στις κοινωνίες.
Μέχρι το 2015, οι νεκροί από τρομοκρατικά χτυπήματα στην Ευρώπη παρέμεναν σχετικά περιορισμένοι. Η εικόνα αυτή αλλάζει δραματικά το 2015 και το 2016, όταν οργανωμένοι πυρήνες του Ισλαμικού Κράτους εξαπολύουν επιθέσεις μεγάλης κλίμακας, προκαλώντας εκατοντάδες θύματα σε χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο και η Γερμανία.
Εμβληματικές επιθέσεις, όπως εκείνες στο Παρίσι το 2015 και στις Βρυξέλλες, τη Νίκαια και το Βερολίνο το 2016, επιβεβαίωσαν ότι η τζιχαντιστική τρομοκρατία μπορεί να πλήξει τον πυρήνα των ευρωπαϊκών μητροπόλεων και να ανατρέψει το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.
Από το 2017 και μετά, καθώς το Ισλαμικό Κράτος χάνει εδάφη και επιχειρησιακή ισχύ στη Μέση Ανατολή, μειώνονται και οι δυνατότητές του να οργανώνει επιθέσεις μεγάλης κλίμακας στην Ευρώπη. Παρ’ όλα αυτά, η απειλή δεν εξαφανίζεται, αλλά μετασχηματίζεται, με έμφαση σε μικρότερες, πιο απρόβλεπτες επιθέσεις.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η μεταβλητή των συλλήψεων, η οποία αποκαλύπτει το βάρος που δίνουν τα ευρωπαϊκά κράτη στην ισλαμιστική τρομοκρατία. Την τελευταία δεκαετία πραγματοποιήθηκαν 3.692 συλλήψεις ατόμων που συνδέονται με τον τζιχαντισμό, όχι μόνο για άμεση συμμετοχή σε επιθέσεις, αλλά και για στρατολόγηση, προπαγάνδα και διαδικασίες ριζοσπαστικοποίησης.
Καθοριστικό ρόλο στη διάδοση της ισλαμιστικής ιδεολογίας διαδραμάτισε η προπαγάνδα του Ισλαμικού Κράτους, η οποία αξιοποίησε μεθοδικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα ψηφιακά εργαλεία και την υψηλής ποιότητας οπτικοακουστική παραγωγή, δημιουργώντας ένα διεθνές δίκτυο υποστηρικτών.
Η αποτελεσματικότητα αυτής της προπαγανδιστικής στρατηγικής αποτυπώνεται και στον αριθμό των ξένων μαχητών, καθώς περισσότεροι από 17.000 άνθρωποι στρατολογήθηκαν από διάφορες χώρες, με σημαντική παρουσία Ευρωπαίων, κυρίως από τη Γαλλία.
Η Γαλλία αποτέλεσε το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα χώρας που επλήγη καίρια από ισλαμιστικές επιθέσεις και αντέδρασε με την υιοθέτηση καθεστώτος κατάστασης έκτακτης ανάγκης και αυστηρότερων αντιτρομοκρατικών νόμων, με έμφαση τόσο στην καταστολή όσο και στην πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης.
Συνολικά, η ευρωπαϊκή αντιτρομοκρατική πολιτική απέναντι στην ισλαμιστική τρομοκρατία βασίζεται στη λογική της μηδενικής ανοχής. Πρόκειται για μια μορφή βίας με διεθνή χαρακτήρα, αδιακρίτως θυμάτων και ξεκάθαρη επιδίωξη μαζικής καταστροφής, γεγονός που εξηγεί γιατί τα κράτη επενδύουν δυσανάλογα περισσότερους πόρους στην αντιμετώπισή της.
Οι εκθέσεις της Europol ειναι σοκαριστικές
Η τρομοκρατία στην Ευρώπη δεν ανήκει στο παρελθόν ούτε εκδηλώνεται πια με μία μόνο μορφή. Η ετήσια έκθεση της Europol για το 2025 αποτυπώνει ένα ρευστό και σύνθετο τοπίο απειλών, όπου η βία τροφοδοτείται από γεωπολιτικές κρίσεις, μεταφέρεται στο διαδίκτυο και βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε ολοένα και νεότερες ηλικίες.
Πίσω από τους αριθμούς, αναδύεται μια ανησυχητική πραγματικότητα: η ριζοσπαστικοποίηση αλλάζει πρόσωπο, μέσα και ταχύτητα.
Η Europol ο οργανισμός της ΕΕ για τη συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου δημοσιεύει κάθε χρόνο έκθεση σχετικά με την κατάσταση και τις τάσεις της τρομοκρατίας στην ΕΕ.
Η έκθεση παρέχει αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τις τρομοκρατικές επιθέσεις και τις συλλήψεις που σχετίζονται με την τρομοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και βασίζεται σε πληροφορίες που παρέχουν τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Βασικά συμπεράσματα της έκθεσης για το 2025
- Η τρομοκρατική απειλή στην Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει διαρκής και πολυεπίπεδη, με δεκάδες επιθέσεις, αποτυχημένες απόπειρες και αποτροπές να καταγράφονται μέσα στο 2024.
- Η τζιχαντιστική τρομοκρατία εξακολουθεί να είναι η πιο φονική μορφή, παρά το γεγονός ότι δεν είναι η συχνότερη, επιβεβαιώνοντας ότι οι επιθέσεις μικρής κλίμακας μπορούν να έχουν δυσανάλογα βαρύ ανθρώπινο κόστος.
- Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η εμπλοκή ανηλίκων και πολύ νέων ανθρώπων, με ένα σημαντικό ποσοστό των συλληφθέντων να βρίσκεται κάτω των 20 ετών, ακόμη και σε υποθέσεις σχεδιασμού επιθέσεων.
- Το διαδίκτυο έχει μετατραπεί σε βασικό χώρο ριζοσπαστικοποίησης, με κλειστές κοινότητες, πλατφόρμες gaming και εφαρμογές κρυπτογραφημένης επικοινωνίας να λειτουργούν ως πεδία στρατολόγησης και εκπαίδευσης.
- Η τεχνητή νοημοσύνη και οι νέες τεχνολογίες ενισχύουν τη δυνατότητα παραγωγής και διάδοσης προπαγάνδας, δυσκολεύοντας τον έγκαιρο εντοπισμό εξτρεμιστικών δικτύων και μοναχικών δραστών.
- Οι γεωπολιτικές εξελίξεις εκτός Ευρώπης επηρεάζουν άμεσα την εσωτερική ασφάλεια, με τον πόλεμο στη Γάζα και τη σύγκρουση στην Ουκρανία να τροφοδοτούν αφηγήσεις μίσους, πόλωσης και βίαιης κινητοποίησης.
- Παρατηρείται σύγκλιση και υβριδοποίηση ιδεολογιών, με στοιχεία τζιχαντισμού, ακροδεξιού εξτρεμισμού και διαδικτυακών «cult» κοινοτήτων να αλληλεπιδρούν, θολώνοντας τα παραδοσιακά όρια της τρομοκρατίας.
- Η Ευρώπη αντιμετωπίζει πλέον λιγότερες οργανωμένες επιθέσεις μεγάλης κλίμακας, αλλά περισσότερους μοναχικούς, απρόβλεπτους δράστες, συχνά νεαρής ηλικίας, που ριζοσπαστικοποιούνται γρήγορα και δρουν αυτόνομα.
Τρομοκρατικές επιθέσεις στην ΕΕ ανά είδος (2012-2021)
Το διάγραμμα αυτό παρουσιάζει τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην ΕΕ μεταξύ 2010 και 2021. Τα αριθμητικά στοιχεία περιλαμβάνουν τις ολοκληρωμένες, αποτυχημένες και αποσοβηθείσες επιθέσεις και αναλύονται ανά έτος και ανά είδος: τζιχαντιστικής/θρησκευτικής έμπνευσης, δεξιά, αριστερά και αναρχικός χώρος, εθνοτική/εθνικιστική/αυτονομιστική προέλευση, άλλη και αδιευκρίνιστη προέλευση. Τα στοιχεία για την περίοδο 2010–2019 περιλαμβάνουν το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το 2021 σημειώθηκαν 15 τρομοκρατικά συμβάντα στα κράτη μέλη της ΕΕ. Ο συνολικός αριθμός επιθέσεων το 2021 ήταν πολύ χαμηλότερος από ό,τι τα προηγούμενα έτη, λόγω της σημαντικής μείωσης του αριθμού των επιθέσεων που αναφέρονται ως αριστερή τρομοκρατία.
Μεταξύ 2019 και 2021, αποσοβήθηκαν 29 τζιχαντιστικές ή ακροδεξιές επιθέσεις σε ολόκληρη την ΕΕ.
Συλλήψεις σχετιζόμενες με την τρομοκρατία στην ΕΕ (2010-2021)
Ο πίνακας αυτός παρουσιάζει τις συλλήψεις που σχετίζονται με την τρομοκρατία στην ΕΕ μεταξύ 2010 και 2020, ανά έτος και ανά είδος: τζιχαντιστικής/θρησκευτικής έμπνευσης, δεξιά, αριστερά και αναρχικός χώρος, εθνοτική/εθνικιστική/αυτονομιστική προέλευση, άλλη και αδιευκρίνιστη προέλευση. Τα στοιχεία για την περίοδο 2010–2019 περιλαμβάνουν το Ηνωμένο Βασίλειο.
Μεταξύ του 2019 και του 2021, 1.560 άτομα συνελήφθησαν σε κράτη μέλη της ΕΕ λόγω υπονοιών για αδικήματα που σχετίζονται με την τρομοκρατία.
Το 2021 η συνηθέστερη αξιόποινη πράξη που κατέληξε στη σύλληψη -μεταξύ των καταγγελλόμενων- ήταν η συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, ακολουθούμενη από τον σχεδιασμό ή την προετοιμασία επίθεσης. Άλλοι ύποπτοι κατηγορήθηκαν για χρηματοδότηση, στρατολόγηση και υποκίνηση της τρομοκρατίας.
Τα μεγαλύτερα χτυπήματα και ο κίνδυνος του ριζοσπαστικού Ισλάμ
Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, η δυσωδία του αίματος, της στάχτης και των άψυχων σωμάτων έχει τραυματίσει πολλούς, σωματικά και ψυχικά, πολύ περισσότερους από τα άμεσα θύματα. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει σε αυτά τα άλλοτε «φωτεινά» μέρη είναι πιο απτός από ποτέ. Εξάγοντας από ενδείξεις του υπουργείου Εσωτερικών των ΗΠΑ για τις ευρωπαϊκές χώρες υψηλότερου κινδύνου, καθώς και από το ιστορικό τέτοιων περιστατικών, θα ανατρέξουμε στις πλέον επικίνδυνες χώρες της γηραιάς ηπείρου.
Σκανδιναβία και Βέλγιο
«Αυξημένη προσοχή στη Σουηδία λόγω της τρομοκρατίας... Οι τρομοκρατικές ομάδες συνεχίζουν να σχεδιάζουν πιθανές επιθέσεις στη Σουηδία. Οι τρομοκράτες ενδέχεται να επιτεθούν με ελάχιστη ή καθόλου προειδοποίηση, στοχεύοντας τουριστικές τοποθεσίες, κόμβους μεταφοράς, αγορές/εμπορικά κέντρα, εγκαταστάσεις τοπικής αυτοδιοίκησης, ξενοδοχεία, κλαμπ, εστιατόρια, χώρους λατρείας, πάρκα, μεγάλες αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα, αεροδρόμια και άλλους κοινόχρηστους χώρους».
Αυτή είναι η προειδοποίηση του υπουργείου για τη σκανδιναβική χώρα. Η Σουηδία είναι το κράτος του μπλοκ με τις μεγαλύτερες εισροές μεταναστών, τις πιο αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ εθνοτικών ομάδων και την πιο αυξανόμενη βία, προερχόμενη τόσο από δεξιούς εξτρεμιστές τόσο και από ισλαμιστικούς πυρήνες.
Αν και δεν έχουν σημειωθεί αιματηρά χτυπήματα εντός της χώρας, η Σουηδία βρισκόταν στο επίκεντρο της θανάσιμης επίθεσης στις Βρυξέλλες στις 16 Οκτωβρίου του 2023, όταν ένας Τυνήσιος άνδρας άνοιξε πυρ κατά Σουηδών που είχαν ταξιδέψει για να δουν ποδοσφαιρικό ματς μεταξύ της Σουηδίας και του Βελγίου, σκοτώνοντας δύο, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, επικαλούμενος ως κίνητρο την «εκδίκηση για τους μουσουλμάνους», με τις αρχές να εκτιμούν την κίνηση ως τρομοκρατική.
Βομβιστικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες
Στις 22 Μαρτίου 2016, δύο συντονισμένες τρομοκρατικές επιθέσεις εντός και κοντά στις Βρυξέλλες, στο Βέλγιο, πραγματοποιήθηκαν από το Ισλαμικό Κράτος. Δύο βομβιστές αυτοκτονίας πυροδότησαν βόμβες στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών στο Zaventem και ένας τρίτος πυροδότησε βόμβα σε τρένο που αναχωρούσε από τον σταθμό του μετρό Maelbeek. Τελικά 32 άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 300 τραυματίστηκαν, με τρεις από τους δράστες να πεθαίνουν και έναν να διαφεύγει.
Γαλλία
Το 2018, η χριστουγεννιάτικη αγορά του Στρασβούργου έγινε δυστυχώς γνωστή για ένα τρομοκρατικό χτύπημα στις 11 Δεκεμβρίου, όταν ένας ένοπλος επιτέθηκε στο πλήθος, σκοτώνοντας πέντε άτομα και τραυματίζοντας πολλούς, προκαλώντας πανικό και εθνική αναστάτωση και οδηγώντας σε εκτεταμένο ανθρωποκυνηγητό μέχρι την εξουδετέρωση του δράστη λίγες μέρες αργότερα.
Συγκεκριμένα ο 29χρονος Σερίφ Σεκάτ άνοιξε πυρ φωνάζοντας «Αλλάχου Άκμπαρ», σκοτώνοντας πέντε ανθρώπους και τραυματίζοντας έντεκα, πριν πέσει νεκρός από την αστυνομία έπειτα από διήμερο ανθρωποκυνηγητό.
Το μακελειό του Bataclan
Η κοινωνική αναταραχή και τα τρομοκρατικά χτυπήματα έχουν γίνει σήμα κατατεθέν για τη χώρα, η οποία έχει βιώσει ίσως τις πιο βίαιες τρομοκρατικές επιθέσεις των τελευταίων ετών, με αποκορύφωμα την πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση στο θέατρο Bataclan, το απόγευμα της 13ης Νοεμβρίου 2015.
Από τις 21:16 (τοπική ώρα) και για τις επόμενες τρεις περίπου ώρες αναφέρθηκαν τουλάχιστον 3 ξεχωριστές εκρήξεις και έξι μαζικοί πυροβολισμοί, συμπεριλαμβανομένων εκρήξεων στο Σταντ ντε Φρανς στο Σαιν-Ντενί, βόρεια του κέντρου της πρωτεύουσας, και αλλού στο Ιλ-ντε-Φρανς.
Η επίθεση με τα περισσότερα θύματα έγινε στο θέατρο Bataclan, όπου οι ένοπλοι κράτησαν ομήρους τους ακροατές μιας συναυλίας και έδωσαν μάχη με την αστυνομία μέχρι τα ξημερώματα της 14ης Νοεμβρίου. Κατά τη διάρκεια των επιθέσεων σκοτώθηκαν 8 ένοπλοι, ενώ οι αρχές αναζητούν στη Γαλλία και τις γύρω χώρες συνεργάτες τους που παραμένουν ελεύθεροι.
Αναφέρεται ότι σκοτώθηκαν 137 άνθρωποι, από τους οποίους περίπου 90 στο θέατρο. Σύμφωνα με το France24, οι επιθέσεις εκτελέστηκαν από τρεις διαφορετικές ομάδες τρομοκρατών, οι οποίες υποκινούνταν από την οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος».
Πυροβολισμοί στη Charlie Hebdo
Από τις 7 έως τις 9 Ιανουαρίου 2015, τρομοκρατικές επιθέσεις σημειώθηκαν στην περιοχή Ιλ-ντε-Φρανς. Τρεις επιτιθέμενοι σκότωσαν συνολικά 17 σε τέσσερις επιθέσεις με πυροβολισμούς και στη συνέχεια η αστυνομία σκότωσε τους τρεις δράστες, όπως γράφει και το BBC.
Οι επιθέσεις ξεκίνησαν στις 7 Ιανουαρίου, όταν δύο ένοπλοι επιτέθηκαν στα κεντρικά γραφεία της σατιρικής εφημερίδας Charlie Hebdo, σκοτώνοντας 12 ανθρώπους επί τόπου και τους υπόλοιπους κατά την προσπάθεια διαφυγή τους από τις αρχές.
Άλλες δύο δολοφονίες που σημειώθηκαν λίγο αργότερα στις περιοχές Φοντενέι-ο-Ροζ και Μοντρούζ συνδέθηκαν αργότερα με την ευρύτερη τρομοκρατική ενέργεια, που είχε οργανωθεί εδώ και χρόνια από το παρακλάδι της Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP).
Η επίθεση στη Νίκαια
Το βράδυ της 14ης Ιουλίου 2016, ένα φορτηγό φορτηγού 19 τόνων έπεσε σκόπιμα σε πλήθη ανθρώπων που γιόρταζαν την Ημέρα της Βαστίλης στην Promenade des Anglais στη Νίκαια, Γαλλία, με αποτέλεσμα τον θάνατο 86 ατόμων και τον τραυματισμό άλλων 434. Ο οδηγός ήταν ο Mohamed Lahouaiej-Bouhlel, ένας Τυνήσιος που ζούσε στη Γαλλία, όπως ανέφερε άρθρο των New York Times.
Το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση, λέγοντας ότι ο Lahouaiej-Bouhlel ανταποκρίθηκε στις «κλήσεις του να στοχοποιηθούν πολίτες χωρών του συνασπισμού που πολεμούν το Ισλαμικό Κράτος». Το Υπουργείο των ΗΠΑ συστήνει στον κόσμο να επιδεικνύει μεγάλη προσοχή ταξιδεύοντας στη Γαλλία, την οποία περιλαμβάνει στις χώρες «επιπέδου κινδύνου 2».
Γερμανία
Η Ουάσινγκτον προειδοποιεί επίσης για τον κίνδυνο μελλοντικών μαζικών δολοφονιών στη Γερμανία, η οποία έχει επίσης πληγεί ανεπανόρθωτα τα τελευταία χρόνια.
Επίθεση στο Μαγδεμβούργο
Ο Ταλέμπ Αλ Αμπντούλμοχσεν επιτέθηκε στο πλήθος μέσα στη χριστουγεννιάτικη αγορά του Μαγδεμβούργου στις 20 Δεκεμβρίου 2024. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, επί 64 δευτερόλεπτα, οδηγούσε με ταχύτητα έως και 48 χιλιόμετρα την ώρα.
Ο άνδρας εργαζόταν ως ειδικός ψυχιατρικής και ψυχοθεραπείας στην κλινική Salus στο Μπέρνμπουργκ (Σαξονία-Άνχαλτ). Είχε απασχοληθεί εκεί από το 2020, αλλά το διάστημα πριν από την επίθεση βρισκόταν σε αναρρωτική άδεια.
Σύμφωνα με την έρευνα διαφόρων μέσων ενημέρωσης και τη συνεχιζόμενη πολιτική έρευνα για την υπόθεση, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Αλ Αμπντουλμόχσεν είχε αναπτύξει διάφορα εχθρικά στερεότυπα. Στα κοινωνικά δίκτυα, ήταν σφοδρός επικριτής του Ισλάμ και της Σαουδικής Αραβίας, ενώ επιτέθηκε στις οργανώσεις προσφύγων στην Κολωνία και στο γερμανικό κράτος.
Το ειδησεογραφικό περιοδικό Der Spiegel ανέφερε, επικαλούμενο ερευνητικούς κύκλους, ότι είχε ενεργήσει «κυρίως από προσωπικά κίνητρα».
Σύμφωνα με τη Volksstimme, ο κατηγορούμενος φέρεται να έστειλε οκτασέλιδη επιστολή στην εισαγγελία στην οποία δικαιολογούσε την επίθεση και διατύπωνε νέες απειλές. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, στην επιστολή ανέφερε ότι «θα επιτεθεί ξανά στη χριστουγεννιάτικη αγορά» αν είχε την ευκαιρία να το κάνει. Η σύγκριση του γραφικού χαρακτήρα επιβεβαίωσε τη γνησιότητα της επιστολής.
Τρόμος στο Βερολίνο
Η επίθεση στο Μαγδεμβούργο ξυπνά τρομακτικές μνήμες από την επίθεση στο Βερολίνο. Σχεδόν ακριβώς εννιά χρόνια παρά μία ημέρα, τη 19η Δεκεμβρίου 2016, ο ισλαμιστής τρομοκράτης, Ανίς Αμρί, οδήγησε φορτηγό στη χριστουγεννιάτικη αγορά στην κεντρική πλατεία Breitscheidplatz της γερμανικής πρωτεύουσας.
Δώδεκα άνθρωποι σκοτώθηκαν και το 13ο θύμα κατέληξε το 2021. Περισσότερα από 70 άτομα τραυματίσθηκαν. Ο δράστης διέφυγε στην Ιταλία, όπου έπεσε νεκρός από πυρά της αστυνομίας.
Ο Τυνήσιος δράστης ήταν χρόνιος χρήστης ναρκωτικών ουσιών, σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας Welt, η οποία επικαλέσθηκε απόρρητα στοιχεία από τη γερμανική αστυνομία.
Συγκεκριμένα, προέκυψαν στοιχεία σύμφωνα με τα οποία ο Αμρί ήταν υπό την επήρεια κοκαΐνης και χαπιών ecstasy, τη στιγμή της επίθεσης στην χριστουγεννιάτικη αγορά του Βερολίνου.
Ο Ανίς Αμρί ήταν και έμπορος ναρκωτικών ουσιών, με πηγές της αστυνομίας να αναφέρουν πως είχε προσαχθεί στις αρχές του 2016 για επίθεση με μαχαίρι, που συνδεόταν με πώληση ναρκωτικών, τονίσθηκε στο δημοσίευμα.
Σφαγή του Αμβούργου
Το πιο πρόσφατο πλήγμα στη «ραχοκοκαλιά» της Ευρώπης σημειώθηκε στις 9 Μαρτίου 2023, με άλλον έναν μαζικό πυροβολισμό σε χώρο της αίρεσης των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη συνοικία Alsterdorf. Ο δράστης, που ταυτοποιήθηκε ως Philipp Fusz, μπήκε στο κτίριο κατά τη διάρκεια μιας υπηρεσίας και άνοιξε πυρ, σκοτώνοντας έξι ενήλικες και ένα αγέννητο παιδί και τραυματίζοντας άλλους οκτώ, κατά το BBC.
Μόναχο, Olympia Mall
Στις 22 Ιουλίου 2016, ένας μαζικός πυροβολισμός σημειώθηκε στην περιοχή του εμπορικού κέντρου Olympia στην περιοχή Moosach του Μονάχου της Γερμανίας. Ένας 18χρονος Ιρανογερμανός, ο Ντέιβιντ Σόνμπολι, άνοιξε πυρ εναντίον ανθρώπων σε ένα εστιατόριο McDonald's πριν πυροβολήσει τους περαστικούς στον δρόμο έξω και στη συνέχεια στο ίδιο το εμπορικό κέντρο.
Σύμφωνα με το Deustche Welle, 9 άτομα σκοτώθηκαν και άλλοι 36 τραυματίστηκαν, εκ των οποίων οι τέσσερις από πυροβολισμούς. Στη συνέχεια, ο Σόνμπολι κρύφτηκε εκεί κοντά για περισσότερες από δύο ώρες και αυτοκτόνησε όταν ήρθε αντιμέτωπος με την αστυνομία. Η επίθεση είχε αφορμή εθνικιστικά κίνητρα.
Μεγάλη Βρετανία
Η καρδιά της «αυτοκρατορίας» έχει ανά τις δεκαετίες πληχθεί από δεκάδες τρομοκρατικά χτυπήματα και μαζικούς πυροβολισμούς, αν και πολλά από αυτά δεν κατέληξαν με θύματα.
Βομβιστική επίθεση στη Manchester Arena
Η πιο πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση των τελευταίων ετών στη Βρετανία ήταν αυτή στο Manchester Arena στις 22 Μαΐου 2017, μετά από μια συναυλία της Αμερικανίδας ποπ τραγουδίστριας Ariana Grande. Επρόκειτο για ισλαμιστική τρομοκρατική βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας από τον εξτρεμιστή Salman Abedi και τον αδελφό του Hashem Abedi.
Σκότωσε 22 άτομα, τραυμάτισε 1.017 και κατέστρεψε το φουαγιέ της αρένας. Ήταν η πιο θανατηφόρα τρομοκρατική ενέργεια και η πρώτη βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά τις βομβιστικές επιθέσεις στο Λονδίνο στις 7 Ιουλίου 2005.
London's 7/7
Γνωστές και ως 7/7, ήταν μία σειρά τεσσάρων συντονισμένων βομβιστικών επιθέσεων που έλαβαν χώρα στις 7 Ιουλίου του 2005 στο Λονδίνο. Πραγματοποιήθηκαν από ισλαμιστές τρομοκράτες που στόχευαν επιβάτες που ταξίδευαν με τα μέσα μαζικής μεταφοράς του Λονδίνου κατά την πρωινή ώρα αιχμής, σύμφωνα με το BBC.
Εκτός από τους βομβιστές, 52 βρετανοί κάτοικοι 18 διαφορετικών εθνικοτήτων σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 700 τραυματίστηκαν στις επιθέσεις. Ήταν το πιο θανατηφόρο τρομοκρατικό περιστατικό στο Ηνωμένο Βασίλειο από τη βομβιστική επίθεση του 1988 στην πτήση 103 της Pan Am.
Η επίθεση στη γέφυρα του Τάμεση
Στις 3 Ιουνίου 2017, ένα φορτηγό έπεσε σκόπιμα πάνω σε πεζούς στη Γέφυρα του Λονδίνου και στη συνέχεια συνετρίβη στην οδό Borough High Street, ακριβώς νότια του ποταμού Τάμεση. Στη συνέχεια, οι τρεις επιβαίνοντες του βαν δραπέτευσαν στην κοντινή περιοχή Borough Market και άρχισαν να μαχαιρώνουν ανθρώπους μέσα και γύρω από εστιατόρια και παμπ.
Οκτώ άνθρωποι σκοτώθηκαν και 48 τραυματίστηκαν, μεταξύ των οποίων μέλη του κοινού και τέσσερις άοπλοι αστυνομικοί που προσπάθησαν να σταματήσουν τους επιτιθέμενους. Οι βρετανικές αρχές περιέγραψαν τους δράστες ως «ριζοσπάστες ισλαμιστές τρομοκράτες», εμπνευσμένους από το «έργο» της Αλ Κάιντα.
Ισπανία
Η Ισπανία είναι άλλο ένα κράτος με αυξημένο κίνδυνο τρομοκρατικών χτυπημάτων, με ένα από τα πιο πολύνεκρα της νέας χιλιετίας.
Επιθέσεις στη Βαρκελώνη
Το απόγευμα της 17ης Αυγούστου 2017, ο 22χρονος Younes Abouyaaqoub οδήγησε ένα βαν πάνω σε πεζούς στην οδό La Rambla στη Βαρκελώνη, σκοτώνοντας 13 άτομα και τραυματίζοντας τουλάχιστον 130 άλλους, ένας από τους οποίους πέθανε 10 ημέρες αργότερα. Ο Abouyaaqoub διέφυγε από την επίθεση πεζός και στη συνέχεια σκότωσε ένα άλλο άτομο για να κλέψει το αυτοκίνητο του θύματος.
Εννέα ώρες μετά την επίθεση στη Βαρκελώνη, πέντε άνδρες που πιστεύεται ότι ήταν μέλη του ίδιου τρομοκρατικού πυρήνα έπεσαν πάνω σε πεζούς στο κοντινό Cambrils, σκοτώνοντας μια γυναίκα και τραυματίζοντας άλλες έξι.
Βομβιστικές επιθέσεις στη Μαδρίτη
Οι βομβιστικές επιθέσεις στη Μαδρίτης (γνωστές επίσης στην Ισπανία ως 11M ) ήταν μια σειρά συντονισμένων, σχεδόν ταυτόχρονων βομβαρδισμών κατά του προαστιακού Cercanías της Μαδρίτης, το πρωί της 11ης Μαρτίου 2004, τρεις ημέρες πριν από τις εθνικές εκλογές της χώρας. Από τις εκρήξεις σκοτώθηκαν 193 άνθρωποι και τραυματίστηκαν περίπου 2.050. Ήταν η πιο θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση στην ιστορία της Ισπανίας και η πιο θανατηφόρα στην Ευρώπη από το 1988.
Ριζοσπαστικοποίηση στον ISIS
Η ριζοσπαστικοποίηση αποτελεί μία από τις πιο ρεαλιστικές και σύνθετες απειλές τόσο για τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και για τους ίδιους τους μεταναστευτικούς πληθυσμούς. Πρόκειται για μια δυναμική διαδικασία που συχνά αναπτύσσεται ως απάντηση στις ουσιαστικές και αντικειμενικές διακρίσεις που βιώνουν πρόσφυγες και μετανάστες στις χώρες υποδοχής τους, ενισχύοντας αισθήματα αποκλεισμού, αδικίας και κοινωνικής αποξένωσης.
Στη δημόσια συζήτηση και στις πολιτικές ασφάλειας επικρατεί συχνά η εσφαλμένη αντίληψη ότι οι ριζοσπαστικές ή ακραίες πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις αποτελούν αυτομάτως προάγγελο τρομοκρατικής δράσης. Στην πραγματικότητα, η σύνδεση αυτή δεν είναι γραμμική ούτε καθολική. Όπως επισημαίνει ο Marc Sageman, υπάρχουν άτομα που υιοθετούν εξτρεμιστικές ιδέες χωρίς να εμπλέκονται ποτέ σε βίαιες ή τρομοκρατικές ενέργειες. Η ριζοσπαστικοποίηση μπορεί να αποτελέσει πιθανή εξέλιξη προς τη βία, αλλά δεν συνιστά τον κανόνα.
Σημαντικό ερμηνευτικό πλαίσιο για την κατανόηση του φαινομένου προσφέρει η θεωρία των Κοινωνικών Κινημάτων, η οποία εξετάζει τις επιρροές, τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον και διαμορφώνουν καθοριστικά τη συμπεριφορά των ατόμων. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, οι φορείς εξτρεμιστικών ιδεολογιών οικοδομούν πρακτικές κινητοποίησης, δημιουργούν δίκτυα στρατολόγησης, εξαλείφουν πιθανά εμπόδια συμμετοχής και προσφέρουν ελκυστικά κίνητρα ένταξης. Μέσα από τη συστηματική προώθηση πολιτικών και θρησκευτικών μηνυμάτων, αξιοποιείται η δυναμική της Κοινωνικής Ψυχολογίας ώστε να επιτευχθεί σταδιακά η προσέγγιση, η ριζοσπαστικοποίηση, ο φανατισμός και τελικά η στρατολόγηση.
Το κοινωνικό και οργανωσιακό περιβάλλον των «μαχητών του Ισλάμ» ασκεί έντονες πιέσεις στα μέλη του, καλλιεργώντας πρότυπα και κανόνες συμπεριφοράς που παρουσιάζονται ως θρησκευτικά νομιμοποιημένοι. Οι ατομικές απόψεις υποχωρούν μπροστά στη συλλογική ταυτότητα, ενώ η λήψη αποφάσεων επηρεάζεται από τη συναίνεση και τη μεροληπτική δυναμική της ομάδας. Η παρουσία της ηγετικής εξτρεμιστικής ελίτ περιορίζει την κριτική σκέψη των μελών και διαμορφώνει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο η χρήση βίας παρουσιάζεται ως θεμιτή και αναγκαία απάντηση στην υποτιθέμενη καταπίεση.
Κομβικό ρόλο στη διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης διαδραματίζει το διαδίκτυο. Όπως υπογραμμίζει ο Sageman, το πρόβλημα δεν είναι το ίδιο το μέσο, αλλά ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ως χώρος κοινωνικής δικτύωσης. Μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες, άτομα από διαφορετικές χώρες και πολιτισμικά περιβάλλοντα δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς, χωρίς φυσική επαφή, ανταλλάσσουν εμπειρίες και ενισχύουν αμοιβαία τις εξτρεμιστικές τους αντιλήψεις.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και ο ρόλος των ευρωπαϊκών φυλακών, τις οποίες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει χαρακτηρίσει ως πρόσφορο έδαφος για τη ριζοσπαστικοποίηση. Την περίοδο 2004–2008 σημειώθηκε αποδόμηση τζιχαντιστικών δικτύων, κλείσιμο χώρων συγκέντρωσης και συλλήψεις μελών που συνδέονταν με την Αλ Κάιντα. Αν και αρχικά τα μέτρα αυτά φάνηκαν να αποδυναμώνουν την τρομοκρατική δραστηριότητα, οι φυλακισμένοι εξτρεμιστές συνέχισαν τη δράση τους μέσα από τις φυλακές, ασκώντας προπαγάνδα σε άλλους κρατούμενους, ενώ ταυτόχρονα διατηρούσαν επαφή και στρατολογούσαν υποστηρικτές εκτός φυλακής μέσω του διαδικτύου, καθοδηγώντας τους εξ αποστάσεως.
Οι εξελίξεις στις τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας επέτρεψαν στις τρομοκρατικές οργανώσεις να διαδώσουν την προπαγάνδα τους σε παγκόσμια κλίμακα και να εμπνεύσουν άτομα από διαφορετικά κοινωνικά και γεωγραφικά περιβάλλοντα. Το φαινόμενο αυτό συνέβαλε καθοριστικά στην αύξηση των λεγόμενων ξένων τρομοκρατών μαχητών, ανθρώπων που εγκαταλείπουν τις χώρες καταγωγής τους για να ενταχθούν σε ένοπλες συγκρούσεις στο εξωτερικό. Οι μαχητές αυτοί συνιστούν απειλή όχι μόνο για τις περιοχές όπου δρουν, αλλά και για τις χώρες προέλευσής τους, ιδίως στην περίπτωση επιστροφής τους, μεταφέροντας εμπειρία, ιδεολογία και επιχειρησιακή γνώση.
