Ενώ οι ΗΠΑ ξεκαθαρίζουν πως ο πόλεμος στην Ουκρανία «δεν είναι δικός τους» και λαμβάνουν θέση διαμεσολαβητή, η Ευρώπη στέκεται ξεκάθαρα στο πλευρό του Ζελένσκι. Η συμμετοχή της συμμαχίας των προθύμων στην τηλεδιάσκεψη και στο ταξίδι του προέδρου της Ουκρανίας είναι ενδεικτικές κινήσεις.
Παρά την προσπάθεια για ενεργή διπλωματική παρουσία όμως, η αλήθεια είναι πως γεωπολιτικά η Ευρώπη είναι περιθωριοποιημένη. Αυτό συμβαίνει διότι η ισχύς της βαίνει μειούμενη τα τελευταία 25 χρόνια. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το 2000, η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιπροσώπευε περίπου το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ πλέον το ποσοστό αυτό είχε πέσει στο 17%.
Η οικονομική συρρίκνωση οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην αδυναμία της ΕΕ να ακολουθήσει την «κούρσα» της ανάπτυξης ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα. Χαρακτηριστικό το γεγονός πως ενώ οι τελευταίες καινοτομούν στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης (στο μέλλον δηλαδή) η Ευρώπη σκέφτεται το πώς θα ρυθμίσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λειτουργεί η τεχνητή νοημοσύνη.
Ψήγματα καινοτομίας σε μια εποχή που χρειαζόμαστε άλματα. Επιπλέον, οι αμυντικές δαπάνες της ΕΕ παραμένουν χαμηλότερες από αυτές των ΗΠΑ, με τις χώρες του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη να δαπανούν κατά μέσο όρο 1,7% του ΑΕΠ τους για την άμυνα το 2023, έναντι 3,5% των ΗΠΑ. Η στρατιωτική εξάρτηση από τις ΗΠΑ φάνηκε ξεκάθαρα στην κρίση της Ουκρανίας, όπου οι ΗΠΑ παρείχαν το 60% της συνολικής στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο από το 2022, ενώ η ΕΕ συνεισέφερε περίπου το 30%.
Η Ευρώπη λοιπόν έχει μείνει πίσω στο παιχνίδι. Το γεγονός πως δείχνει να θέλει να έχει μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία δεν σημαίνει πως αυτή η θέση θα της δοθεί. Εχοντας χάσει τη δύναμή της, η Ευρώπη όχι απλά δεν μπορεί να επιβάλει την άποψή της, αλλά έχει περιθωριοποιηθεί από τις άλλες δυνάμεις του κόσμου.
Δεν είναι πλέον υπολογίσιμη δύναμη. Για να επιστρέψει θα πρέπει πρώτα από όλα να αλλάξει νοοτροπία. Να βγει από τον αυτόματο πιλότο της λογικής ΟΗΕ στον οποίο βρίσκεται και να αποκτήσει χαρακτηριστικά διεκδικητή. Το ερώτημα είναι εάν το μπορεί.
