Την αναβάθμιση της διεθνούς θέση της στα παγκόσμια και τη μεγαλύτερη ισχυροποίησή της στα περιφερειακά δρώμενα επιδιώκει η Αθήνα μέσω της θητείας της ως μη μόνιμου μέλους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η τρίτη ελληνική θητεία στο Συμβούλιο Ασφαλείας (προηγήθηκαν 1952-1953 και 2005-2006), η οποία ξεκίνησε την Πρωτοχρονιά του 2025 και θα ολοκληρωθεί την 31η Δεκεμβρίου 2026, υποστηρίχθηκε από 182 κράτη.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας αποτελείται από πέντε μόνιμα μέλη (Κίνα, Γαλλία, Ρωσική Ομοσπονδία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ) με δικαίωμα αρνησικυρίας (βέτο) και 10 μη μόνιμα μέλη που εκλέγονται για διετή θητεία από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Ελλάδα, Αλγερία, Δανία, Γουιάνα, Πακιστάν, Παναμάς, Δημοκρατία της Κορέας, Σιέρα Λεόνε, Σλοβενία, Σομαλία είναι τα μη μόνιμα μέλη αυτή της περιόδου. Περισσότερα από 50 κράτη-μέλη του ΟΗΕ δεν υπήρξαν ποτέ μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενώ η Τουρκία διετέλεσε τέσσερις φορές μη μόνιμο μέλος του (1951-1952, 1954-1955, 1961 και 2009-2010).
Τρίπτυχο, προτεραιότητες, πραγματικότητες
Το τρίπτυχο της ελληνικής θητείας είναι: Διάλογος, Διπλωματία, Δημοκρατία. Πρόκειται για λέξεις ελληνικής προέλευσης αλλά με οικουμενική σημασία. Οι προτεραιότητες της Αθήνας έχουν ως εξής:
1. H αποκατάσταση της επιταγής για ειρηνική επίλυση των διαφορών.
2. O σεβασμός του διεθνούς δικαίου.
3. H ενίσχυση της θέσης των γυναικών για την ειρήνη και την ασφάλεια.
4. H προστασία των παιδιών σε ένοπλες συγκρούσεις.
5. H αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
6. H προστασία της θαλάσσιας ασφάλειας.
«Η Ελλάδα εξελέγη με αυτές τις έξι προτεραιότητες. Δεν θα είναι οι τελικές. Θα εμπλουτιστούν ακόμα σε τρεις κατευθύνσεις», υπογράμμιζαν στο «Μανιφέστο» αρμόδιοι διπλωματικοί αξιωματούχοι. Άλλωστε, οι προαναφερθείσες προτεραιότητες είναι οριζόντιες και εφαρμόζουν σε όλες τις λειτουργίες του Συμβουλίου Ασφαλείας.
«Οι έξι προτεραιότητες έχουν ολιστική εφαρμογή, είναι προτεραιότητες γενικής συμπεριφοράς και όχι πολιτικές προτεραιότητες», εξηγούσαν οι ίδιες πηγές.
Ποιες είναι οι τρεις επιπλέον κατευθύνσεις; Τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, οι καθημερινές, διεθνείς, πολιτικοδιπλωματικές εξελίξεις που θα προκύπτουν (π.χ., Συριακό) και οι θεματικές/γεωγραφικές επιτροπές που θα αναλάβει η ελληνική αντιπροσωπεία.
Τα περασμένα έτη, όταν οι σχέσεις Αθηνών-Αγκύρας, με υπαιτιότητα της δεύτερης, βρέθηκαν στο ναδίρ, ο ΟΗΕ είχε μετατραπεί σε πεδίο ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης. Οι επιστολές του τότε μονίμου αντιπρόσωπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ, Φεριντούν Σινιρλίογλου, ξεδίπλωναν σε παγκόσμιο φόντο το τουρκικό αναθεωρητικό-επεκτατικό δόγμα εναντίον Ελλάδος και Κύπρου, με αποκορύφωμα τον ισχυρισμό ότι «η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου είναι εξαρτώμενη από την αποστρατιωτικοποίησή τους».
Επιπλέον, η Αθήνα προσδοκά ότι μέσω της θητείας της θα μπορέσει να διατηρήσει στο προσκήνιο της διεθνούς πολιτικής αλλά και του ίδιου του ΟΗΕ το Κυπριακό καθώς και τις ζυμώσεις πέριξ αυτού.
Τέλος, η ελληνική πλευρά θα εστιάσει αρκετά στα ζητήματα της θαλάσσιας ασφάλειας, η οποία έχει πληγεί λόγω των συρράξεων και της διεθνούς τρομοκρατίας. «Είμαστε έθνος με παράδοση στη ναυτιλία και τη θαλάσσια ασφάλεια», τόνισε από βήματος της 79ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον περασμένο Σεπτέμβριο ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Μεταρρυθμίσεις
Στη διάρκεια της θητείας της, η Αθήνα θα υποστηρίξει την ανάγκη για διττή μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας: Τόσο σε ό,τι αφορά την αύξηση του αριθμού των μελών (μόνιμων και μη μόνιμων) όσο και στον τρόπο λήψης αποφάσεων.
«Η σύνθεση του Συμβουλίου Ασφαλείας δεν αντανακλά τον πραγματικό συσχετισμό δυνάμεων σε παγκόσμιο επίπεδο, πολλώ δε μάλλον όταν μείζονες ήπειροι δεν συμμετέχουν παντάπασιν», σημείωσε ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης (ΑΠΕ). Το «παντάπασιν» μεταφράζεται ως Ινδία.
Αθήνα και Νέο Δελχί έχουν αναβαθμίσει τις σχέσεις τους σε στρατηγικές.
Οι δύο πρωθυπουργοί έχουν λειτουργικές επαφές αντιλαμβανόμενοι τις διμερείς προοπτικές αλλά και τις παρόμοιες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα έθνη τους.
Πέραν από τις εκατέρωθεν επισκέψεις, η Ελλάδα προετοιμάζεται να ανοίξει δύο ακόμα προξενεία στην ινδική επικράτεια (Βομβάη και Μπανγκαλόρ), ενώ η Ινδία επιφυλάσσει κρίσιμο ρόλο για την Ελλάδα στον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC), καθώς η χώρα μας θα αποτελέσει την πύλη εισόδου για τα ινδικά προϊόντα στην Ευρώπη. Αφού αυτό εξυπηρετεί τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, η Αθήνα προτίθεται να είναι (και) «φωνή» της υπερδύναμης Ινδίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Σχετικά με τον τρόπο λήψης αποφάσεων, η Ελλάδα υποστηρίζει ότι «το δικαίωμα αρνησικυρίας έχει καταστεί σε πολλές περιπτώσεις καταχρηστικό μέσο» δυσχεραίνοντας τη λήψη «κρίσιμων αποφάσεων» και ως εκ τούτου πρέπει ν’ αλλάξει.
Σύμφωνα με τον κ. Γεραπετρίτη, ο στόχος της Ελλάδος είναι να αποτελέσει μια «γέφυρα μεταξύ Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης» και να λειτουργήσει ως σταθεροποιητικός παράγων. Το βέβαιον είναι ότι μέσω της θητείας στο Συμβούλιο Ασφαλείας η Ελλάς αποκτά μεγαλύτερο διεθνές «στρατηγικό βάθος».
