Η 6η Σεπτεμβρίου 1955 θα μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη του ελληνισμού της Πόλης. Εκείνη τη νύχτα, με οργανωμένο πογκρόμ, που κατευθύνθηκε από τους μηχανισμούς του τουρκικού κράτους, ο ελληνικός πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης βίωσε τη βαρβαρότητα: Καταστήματα λεηλατήθηκαν, εκκλησίες πυρπολήθηκαν, σπίτια καταστράφηκαν, τάφοι συλήθηκαν. Οι αριθμοί είναι συγκλονιστικοί… Πάνω από 4.000 επιχειρήσεις ρημάχτηκαν, δεκάδες ναοί βεβηλώθηκαν, ενώ οι δολοφονίες και οι βιασμοί άφησαν ανεξίτηλα σημάδια. Ηταν μια καλά σχεδιασμένη επιχείρηση εκκαθάρισης, που στόχευε να εξαλείψει την ελληνική παρουσία στην Κωνσταντινούπολη και να στείλει το μήνυμα ότι οι Ρωμιοί δεν έχουν θέση στην Τουρκία.
Δεν ήταν όμως μεμονωμένο περιστατικό. Η πολιτική της Αγκυρας απέναντι στους Ελληνες είχε δείξει τα δόντια της ήδη από τη δεκαετία του ’40. Το 1942 θεσπίστηκε ο διαβόητος Φόρος Περιουσίας («Varlık Vergisi»), ο οποίος έπληξε δυσανάλογα τις μειονότητες και κυρίως τους Ελληνες. Οσοι δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στα δυσβάσταχτα ποσά οδηγούνταν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην Ανατολία, όπου πολλοί βρήκαν τον θάνατο. Ηταν μια μεθοδική επιχείρηση οικονομικής εξόντωσης, που άνοιξε τον δρόμο για τη σταδιακή εξαφάνιση του ελληνικού στοιχείου.
Ακόμη νωρίτερα, στις αρχές του 20ού αιώνα, οι Ελληνες του Πόντου, της Ιωνίας και της Ανατολικής Θράκης βίωσαν μαζικές διώξεις, εκτοπίσεις και σφαγές, με στόχο την εθνοκάθαρση ώστε να επιτευχθεί η ομογενοποίηση του τουρκικού κράτους. Τα τραγικά γεγονότα του 1922 στη Σμύρνη, όπου η ελληνική πόλη παραδόθηκε στις φλόγες και ο πληθυσμός σφαγιάστηκε ή ξεριζώθηκε, συμπληρώνουν το μακάβριο παζλ. Η Αγκυρα, είτε υπό τον κεμαλισμό είτε υπό τον σημερινό νεοοθωμανισμό του Ερντογάν, έχει διαχρονικά δείξει συνέπεια σε ένα πράγμα: την αδιαφορία για την ειρηνική συνύπαρξη και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των Ελλήνων.
Σήμερα, 70 χρόνια μετά τα «Σεπτεμβριανά», η ρητορική και οι πρακτικές της Τουρκίας δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών. Οι συνεχείς προκλήσεις στο Αιγαίο, οι διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, η εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού και οι επεμβάσεις σε γειτονικά κράτη δείχνουν ότι η «ελληνοτουρκική φιλία» δεν είναι παρά ένα κενό σύνθημα.
Η ιστορία μάς διδάσκει ότι οι Τούρκοι, κάθε φορά που μιλούν για φιλία, προετοιμάζουν βήματα επέκτασης εις βάρος της Ελλάδας. Από τον φόρο περιουσίας και τα στρατόπεδα της Ανατολίας μέχρι τα «Σεπτεμβριανά» και τις σημερινές αναθεωρητικές βλέψεις, η τουρκική πολιτική δείχνει συνέπεια στην εξόντωση, στον εκφοβισμό, στην επιβολή! Η μνήμη των θυμάτων δεν είναι μόνο χρέος ιστορικό, είναι προειδοποίηση για το σήμερα!
Η Ελλάδα οφείλει να μην παρασυρθεί από ψευδαισθήσεις «διαλόγου πάση θυσία». Η τουρκική στρατηγική δεν αλλάζει. Από το 1922 μέχρι το 1955 και ως το 2025, το μοτίβο παραμένει το ίδιο: Η Αγκυρα δεν επιδιώκει φιλία, αλλά επέκταση εις βάρος μας. Και αυτό είναι το σκληρό αλλά αναγκαίο συμπέρασμα που δεν πρέπει να ξεχνούμε.
