«Θα μείνεις άνεργος», ήταν η αντίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος του Γιώργου Παπαναστασίου όταν τους ανακοίνωσε ότι θα ασχοληθεί με τον ενεργειακό τομέα σπουδάζοντας μηχανολόγος μηχανικός. Η πορεία του διέψευσε τα δυσοίωνα σενάρια. Επί 26 έτη εργάστηκε σε ανώτερες θέσεις στην πολυεθνική BP και συνέχισε στο μετερίζι της ενέργειας μέχρι την 1η Μαρτίου 2023, όταν ανέλαβε υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αυτό εξηγεί το πάθος του με τα ενεργειακά και τις καθαρές απόψεις του περί όσων άπτονται του χαρτοφυλακίου του. Αλλά και σε άλλα ζητήματα (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση, Τουρκία κ.ά.) η ξεκάθαρη τοποθέτησή του τον κατατάσσει σε αυτό που στην Κύπρο αποκαλούν «σχολή της δράσης». Το «Μανιφέστο» συνομίλησε με τον κ. Παπαναστασίου στο περιθώριο της συμμετοχής του στο P-TEC που διεξήχθη την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα.
Υπό όρους και προϋποθέσεις
Αναπόφευκτα, το πρώτο ερώτημα αφορούσε την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου (και Ισραήλ). Το ζήτημα θα βρίσκεται στο επίκεντρο της αυριανής Τρίτης Διακυβερνητικής Συνόδου των δύο χωρών που πραγματοποιείται στην Αθήνα. Το έργο βρίσκεται συχνά στην επικαιρότητα: από την τουρκική αντίδραση στο πεδίο που το «πάγωσε» και τη δημόσια διαφωνία Αθήνας και Λευκωσίας, μέχρι φωνές –όπως του Κύπριου υπουργού Οικονομικών, Μάκη Κεραυνού– που αμφισβήτησαν τη βιωσιμότητά του.
Ο κ. Παπαναστασίου τονίζει ότι το ποσό που οφείλει να πληρώσει η Κυπριακή Δημοκρατία στον φορέα υλοποίησης του έργου (σ.σ.: ΑΔΜΗΕ) κατ’ έτος θα καταβληθεί, εφόσον το έργο προχωρά συνολικά. «Και όταν λέω επί του συνόλου του, δεν σημαίνει ότι κατασκευάζεται μόνο καλώδιο. Το έργο έχει πολλές πτυχές», σημειώνει, περιγράφοντας τόσο τις τεχνικές (κατασκευή καλωδίου, έρευνα βυθού, κατασκευή υποσταθμών κ.λπ.) και οικονομικές διαστάσεις όσο και τη γεωπολιτική διάσταση· δηλαδή την Τουρκία.
«Αν όλα αυτά δεν προχωρούν επί του συνόλου, δηλαδή το έργο με το χρονοδιάγραμμα το οποίο έχει δοθεί στους δύο ρυθμιστές, ουσιαστικά οποιοδήποτε πλαίσιο κατανόησης (σ.σ.: υπογράφτηκε τον Σεπτέμβριο 2024 μεταξύ των υπουργών Ενέργειας των δύο χωρών) για να καταβληθούν τα 25 εκατομμύρια δεν ισχύει», προσθέτει.
«Εμείς», συνεχίζει, «ως Κυπριακή Δημοκρατία επιμένουμε ότι το έργο είναι ευρωπαϊκό. Επειδή ο φορέας υλοποίησης είναι ελληνική εταιρεία, η Ελλάδα δεν θα πρέπει να εμπλακεί σε οποιεσδήποτε διαβουλεύσεις με οποιονδήποτε στην περιοχή εναντιώνεται στο έργο». Επιπλέον, ισχυρίζεται ότι δεν υφίστανται «διαφορετικές φωνές ή χροιές» εντός κυπριακής κυβέρνησης για την ηλεκτρική διασύνδεση, επικαλούμενος την υποστήριξη του έργου από το Υπουργικό Συμβούλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας τη 17η Σεπτεμβρίου του 2024.
Υπό αυτό το πρίσμα, τον ρωτάμε πώς αξιολογεί τη στάση της ΕΕ απέναντι στην τουρκική «παρέμβαση» κατά της ηλεκτρικής διασύνδεσης αλλά και την εν γένει επιθετική και αναθεωρητική συμπεριφορά της Άγκυρας έναντι Αθήνας και Λευκωσίας.
«Θα έπρεπε η ΕΕ τα δύο κράτη-μέλη της, Κύπρο και Ελλάδα, να τα υποστηρίζει και επί του πεδίου, πέραν της πολιτικής στήριξης. Διότι η πολιτική στήριξη που εκφράζεται με προφορικό λόγο δεν είναι τίποτα», υπογραμμίζει σημειώνοντας ότι συχνά υπάρχουν αναφορές για κρίσιμες υποδομές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και εν προκειμένω «ευρωπαϊκά κινδυνεύουν να μην ολοκληρωθούν». «Η Ευρώπη θα έπρεπε να ήταν πιο σταθερή υπέρ των δύο κρατών-μελών της», συμπληρώνει.
Ο κ. Παπαναστασίου μετείχε στη συνάντηση του σχήματος «3+1» (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ) σε επίπεδο υπουργών Ενέργειας που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του P-TEC.
Όπως εξηγεί, προσδοκία της Λευκωσίας είναι η στήριξη των ηλεκτρικών διασυνδέσεων που θα τερματίσουν την ενεργειακή απομόνωση της νήσου· εξάλλου, μια από τις «ιδέες» που διακινούνται εσχάτως είναι να προχωρήσει η ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Ισραήλ (δεδομένου ότι εκεί δεν μπορεί να παρέμβει η Άγκυρα), κάτι που συνδέεται και με τον Διάδρομο IMEC. Ταυτόχρονα, η Λευκωσία ενδιαφέρεται για την εμπορευματοποίηση των κοιτασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ, τα οποία επιθυμεί να υγροποιήσει και να αρχίσει να πουλάει στις αγορές.
Περί πράσινης μετάβασης
Και με τον EastMed –τον αγωγό φυσικού αερίου που θα συνέδεε Ισραήλ, Κύπρο και Ελλάδα–, τον ρωτάμε, τι γίνεται; Παραμένει στο συρτάρι; «Πρόκειται για ευρωπαϊκό έργο. Βρίσκεται στον ενωσιακό κατάλογο. Είναι έργο κοινού ενδιαφέροντος οπότε για την Ευρώπη υφίσταται», αναφέρει· εκτιμά, δε, ότι μπορεί να μην έχαιρε τόσης προσοχής λόγω της ευρωπαϊκής πολιτικής περί πράσινης μετάβασης.
Εν τούτοις, σύμφωνα με τον κ. Παπαναστασίου, οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ στο P-TEC «αντί για energy transition, μίλησαν για energy addition», δηλαδή προσθήκη ενέργειας και όχι για ενεργειακή μετάβαση. «Συμφωνώ με αυτό. Το energy addition σημαίνει να προχωρήσεις με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και να παρακολουθείς την εξέλιξη της τεχνολογίας χωρίς να αποκλείεις άλλες τεχνολογίες. Οπότε, στο energy addition η δική μου αντίληψη είναι ότι όλες οι τεχνολογίες θα πρέπει να είναι μέρος του μείγματος για ενεργειακή ασφάλεια», διευκρινίζει.
Τέλος, σχολιάζοντας την επιχειρούμενη απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο και τη μετάβασή της στο αμερικανικό LNG, εξηγεί ότι η «οποιαδήποτε εξάρτηση δεν είναι καλή», συμπεριλαμβάνοντας και τις τεχνολογίες των ΑΠΕ από την Κίνα. «Η αυτονομία της Ευρώπης είναι πολύ σημαντική διότι όταν είσαι ανεξάρτητος και αυτόνομος, μπορείς να κάνεις και εξωτερική πολιτική», υπογραμμίζει. Κατά τον ίδιο, η ΕΕ οφείλει να πάρει «αποφάσεις ακόμα και με επιβάρυνση των πολιτών της», προκειμένου «να χτίσει τέτοιες υποδομές και πηγές τροφοδοσίας που να είναι όσον το δυνατόν λιγότερο εξαρτώμενες από χώρες εκτός Ευρώπης».
