Αν η ΕΣΗΕΑ ήταν άνθρωπος, θα ήταν εκείνος ο συνάδελφος στη δουλειά που έρχεται πάντα τελευταίος, φεύγει πρώτος και πατάει το κουμπί του ασανσέρ με τόση προσπάθεια, λες και μόλις έσωσε τον κόσμο. Υποτίθεται πως είναι ο θεματοφύλακας της δεοντολογίας στη δημοσιογραφία, αλλά στην πραγματικότητα μοιάζει περισσότερο με μαξιλαράκι ασφαλείας για όσους θέλουν να λένε ό,τι τους κατέβει, αρκεί να ανήκουν στη σωστή «παρέα».
Θεωρίες συνωμοσίας: Το νέο εθνικό σπορ
Μόλις έγινε το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, κάποιοι αποφάσισαν ότι αντί να περιμένουν τα πραγματικά δεδομένα, ήταν πιο ενδιαφέρον να αρχίσουν να γράφουν σενάρια για ταινίες καταστροφής. «Δεν ήταν απλό ανθρώπινο λάθος!», έλεγαν με ύφος που θύμιζε ήρωα σε θρίλερ. «Υπάρχει συγκάλυψη!», φώναζαν, χωρίς κανένας να ξέρει ποιος, πώς και γιατί.
Κάποιοι δημοσιογράφοι έκαναν την ελληνική δημοσιογραφία να μοιάζει με οπαδική σελίδα του Facebook, όπου η έρευνα αντικαταστάθηκε από το «είπε ένας φίλος μου που ξέρει», έκαναν διάσημους κάθε λογής τυχάρπαστους που υποστήριζαν το αφήγημα της συγκάλυψης και εξαφάνισαν αυτούς που έλεγαν το αντίθετο. Και κάπου εκεί, η ΕΣΗΕΑ έκανε αυτό που ξέρει καλύτερα: απολύτως τίποτα.
Η εκκωφαντική σιωπή της ΕΣΗΕΑ
Και ενώ η κυβέρνηση και αρκετοί σοβαροί δημοσιογράφοι πήραν ξεκάθαρη θέση κατά της συνωμοσιολογίας, η ΕΣΗΕΑ έκανε αυτό που ξέρει καλύτερα: απολύτως τίποτα. Δεν κάλεσε σε απολογία κανέναν από τους δημοσιογράφους που αναπαρήγαγαν τις πιο ακραίες θεωρίες. Δεν εξέδωσε καμία ανακοίνωση καταδίκης. Δεν άνοιξε καμία πειθαρχική διαδικασία.
Αντίθετα, όταν η δημοσιογράφος Σοφία Γιαννακά τόλμησε να ασκήσει κριτική στη Μαρία Καρυστιανού, πρόεδρο του Συλλόγου που εκπροσωπεί πέντε οικογένειες θυμάτων, η ΕΣΗΕΑ κινήθηκε με εντυπωσιακή ταχύτητα. Την κάλεσε σε απολογία, δείχνοντας πως όταν πρόκειται για «ενοχλητικά» άρθρα, η Ένωση ξέρει να παρεμβαίνει.
Με λίγα λόγια, στην Ελλάδα μπορείς να γράψεις ό,τι θεωρία συνωμοσίας θέλεις, μπορείς να παραπλανήσεις το κοινό, μπορείς να κατασκευάσεις γεγονότα – αρκεί να μην ενοχλείς τις λάθος πλευρές. Αν όμως τολμήσεις να εκφράσεις μια άποψη που δεν αρέσει σε συγκεκριμένους κύκλους, τότε βρίσκεσαι αμέσως αντιμέτωπος με πειθαρχικές διώξεις.
Θέση 108: Δεν μας φταίει κανείς
Κάθε φορά που βγαίνει η κατάταξη της ελευθερίας του Τύπου και η Ελλάδα φιγουράρει στη θέση 108 κάτω από το Τζιμπουτί, κάποιοι δημοσιογράφοι πέφτουν από τα σύννεφα. Φαίνεται πως δεν έχουν καταλάβει πως η θέση αυτή δεν οφείλεται σε κάποια διεθνή συνωμοσία εναντίον της χώρας, αλλά στο γεγονός ότι ο κλάδος τους έχει μετατραπεί σε ένα αυτορυθμιζόμενο πανηγύρι όπου όλα επιτρέπονται, εκτός από την αληθινή κριτική. Η Ελλάδα δεν είναι σε αυτή τη θέση επειδή υπάρχει κρατική καταστολή κατά των δημοσιογράφων, αλλά επειδή οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι έχουν καταστήσει το επάγγελμα συνώνυμο της ατιμωρησίας και της αναξιοπιστίας.
Η ΕΣΗΕΑ, βέβαια, εξακολουθεί να αναρωτιέται γιατί συμβαίνει αυτό, με την ίδια απορία που έχει κάποιος που τρώει τρία γεύματα fast food την ημέρα και μετά εκπλήσσεται όταν έχει ανεβασμένη χοληστερίνη και τριγλυκερίδια.
