Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζει το Automotive Package, αλλάζει τους στόχους CO2, εισάγει ευελιξία για το 2035 και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας αυτοκινήτου.
Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε το νέο Automotive Package, ένα πακέτο στρατηγικών παρεμβάσεων που αποτυπώνει τη μετατόπιση των Βρυξελλών προς μια πιο ρεαλιστική βιομηχανική πολιτική, σε μια περίοδο αυξημένου διεθνούς ανταγωνισμού και πιέσεων από ΗΠΑ και Κίνα. Στόχος είναι η στήριξη της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας, χωρίς την εγκατάλειψη της πράσινης μετάβασης, αλλά με μεγαλύτερη ευελιξία στους κανόνες για τις εκπομπές CO2, όπως επισημαίνει το Topspeed.gr.
Στο επίκεντρο του πακέτου βρίσκεται το ορόσημο του 2035, το οποίο δεν εγκαταλείπεται, αλλά αναπροσαρμόζεται πολιτικά και τεχνοκρατικά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μείωση εκπομπών κατά 90% για επιβατικά αυτοκίνητα και βαν, αντί της πλήρους απαγόρευσης των θερμικών κινητήρων, με το υπόλοιπο 10% να καλύπτεται μέσω μηχανισμών αντιστάθμισης όπως e-fuels, βιοκαύσιμα και υλικά χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος.
Η εξέλιξη αυτή συνιστά μια σαφή υποχώρηση από το απόλυτο ρυθμιστικό δόγμα των προηγούμενων ετών και ταυτόχρονα ένα μήνυμα προς τις αγορές ότι η πράσινη μετάβαση θα γίνει με όρους ανταγωνιστικότητας και κοινωνικής αποδοχής.
Εκπομπές CO2 και τεχνολογική ουδετερότητα: Το 10% της «αντιστάθμισης»
Η Κομισιόν εισηγείται αναθεώρηση των ισχυόντων κανονισμών CO2, εισάγοντας την έννοια της τεχνολογικής ουδετερότητας. Οι κατασκευαστές καλούνται να επιτυγχάνουν τον στόχο του 90%, ενώ το υπόλοιπο 10% μπορεί να αντισταθμίζεται μέσω:
- χρήσης low-carbon steel παραγόμενου εντός ΕΕ
- e-fuels και βιοκαυσίμων
- υλικών με μειωμένο ανθρακικό αποτύπωμα
Με αυτό τον τρόπο, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποκλείει πλέον τους κινητήρες εσωτερικής καύσης μετά το 2035, επιτρέποντας τη συνύπαρξη PHEV, EREV, mild hybrid, ICE, ηλεκτρικών (EV) και υδρογονοκίνητων οχημάτων. Πρόκειται για μια πολιτική ισορροπίας που απαντά στις πιέσεις της βιομηχανίας και των κρατών-μελών με ισχυρό παραγωγικό αποτύπωμα.
Super Credits και E-Car: Στροφή στα μικρά και προσιτά ηλεκτρικά
Κομβικό στοιχείο του Automotive Package είναι η εισαγωγή “super credits” για μικρά ηλεκτρικά οχήματα που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η νέα κατηγορία E-Car, που οριοθετείται σε οχήματα έως 4,2 μέτρα μήκος, αποτελεί εργαλείο βιομηχανικής και κοινωνικής πολιτικής.
Η Επιτροπή επιδιώκει:
- να ενισχύσει την ευρωπαϊκή παραγωγή μικρών EV
- να συγκρατήσει το κόστος για τους καταναλωτές
- να περιορίσει την εξάρτηση από εισαγόμενα κινεζικά μοντέλα
Τα super credits λειτουργούν ως έμμεση επιδότηση μέσω ρύθμισης, δίνοντας στις αυτοκινητοβιομηχανίες κίνητρα συμμόρφωσης χωρίς άμεση δημοσιονομική επιβάρυνση.
Υποχρεωτικοί στόχοι για εταιρικούς στόλους: Ο ρόλος των κρατών-μελών
Για πρώτη φορά, το Automotive Package εισάγει υποχρεωτικούς στόχους ηλεκτροκίνησης για εταιρικούς στόλους, οι οποίοι θα καθορίζονται σε επίπεδο κράτους-μέλους. Παρότι οι λεπτομέρειες παραμένουν ανοιχτές, η κατεύθυνση είναι σαφής: οι μεγάλες επιχειρήσεις καλούνται να λειτουργήσουν ως μοχλός ζήτησης για οχήματα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών.
Παράλληλα, η Επιτροπή συνδέει τη δημόσια χρηματοδότηση με:
- την ένδειξη “Made in the EU”
- πιστοποίηση μηδενικών ή χαμηλών εκπομπών
Πρόκειται για μια προστατευτική στροφή βιομηχανικής πολιτικής, που ευθυγραμμίζεται με τις νέες γεωοικονομικές ισορροπίες.
Μπαταρίες, χρηματοδότηση και λιγότερη γραφειοκρατία
Το πακέτο συνοδεύεται από χρηματοδότηση 1,8 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αλυσίδας αξίας στις μπαταρίες, εκ των οποίων:
- 1,5 δισ. ευρώ σε άτοκα δάνεια
Ταυτόχρονα, το λεγόμενο Automotive Omnibus στοχεύει στη μείωση γραφειοκρατίας και διοικητικού κόστους, με εκτιμώμενη εξοικονόμηση 706 εκατ. ευρώ ετησίως για τους κατασκευαστές. Περιλαμβάνει απλοποίηση:
- δευτερογενούς νομοθεσίας
- διαδικασιών έγκρισης τύπου
- κανόνων επισήμανσης οχημάτων
Στον δρόμο της ευελιξίας και του οικονομικού ρεαλισμού
Το Automotive Package δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό πλαίσιο. Είναι μια πολιτικοοικονομική αναπροσαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής, που επιχειρεί να συνδυάσει την πράσινη μετάβαση με τη διατήρηση της βιομηχανικής ισχύος της ΕΕ. Οι Βρυξέλλες δείχνουν ότι εγκαταλείπουν τις απόλυτες λύσεις, επιλέγοντας έναν δρόμο σταδιακής μετάβασης, τεχνολογικής ευελιξίας και οικονομικού ρεαλισμού.
Φον ντερ Λάιεν: Η τεχνολογία μετασχηματίζει ραγδαία την κινητικότητα
Η Πρόεδρος της Επιτροπής, φον ντερ Λάιεν, δήλωσε: «Καινοτομία. Καθαρή κινητικότητα. Ανταγωνιστικότητα. Φέτος, αυτές ήταν οι κορυφαίες προτεραιότητές μας στους εντατικούς διαλόγους με τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους ενδιαφερόμενους φορείς. Και σήμερα, τις αντιμετωπίζουμε όλες μαζί. Καθώς η τεχνολογία μετασχηματίζει ραγδαία την κινητικότητα και η γεωπολιτική αναδιαμορφώνει τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, η Ευρώπη παραμένει στην πρωτοπορία της παγκόσμιας καθαρής μετάβασης.»
Η αντίδραση της ACEA
Η ACEA (European Automobile Manufacturers’ Association) τοποθετείται δημόσια υπέρ μιας πιο πραγματιστικής προσέγγισης που συνδέει την απανθρακοποίηση με την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας. Το βασικό μήνυμα της Ένωσης είναι διπλό: από τη μία αναγνωρίζει ότι οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελούν «μεγάλη αλλαγή» σε σχέση με το ισχύον πλαίσιο, από την άλλη προειδοποιεί ότι η αποτελεσματικότητα του πακέτου θα κριθεί στις λεπτομέρειες και, κυρίως, στο αν θα υπάρξει ουσιαστική παρέμβαση εγκαίρως για το ορόσημο του 2030.
Η Γενική Διευθύντρια της ACEA, Sigrid de Vries, επισημαίνει ότι οι σημερινές προτάσεις «αναγνωρίζουν σωστά την ανάγκη για περισσότερη ευελιξία και τεχνολογική ουδετερότητα» ώστε η πράσινη μετάβαση να πετύχει, χαρακτηρίζοντάς το ως μια σημαντική μεταβολή σε σχέση με το σημερινό καθεστώς. Παράλληλα όμως ξεκαθαρίζει ότι η ACEA θα μελετήσει το πακέτο και θα εργαστεί με τους συννομοθέτες, με στόχο να ενισχύσει κριτικά τις προτάσεις εκεί όπου το κρίνει αναγκαίο.
Το 2030 ως «κλειδί» για να δουλέψει το 2035
Στο επίκεντρο της κριτικής της ACEA βρίσκεται η χρονική ακολουθία των στόχων. Κατά την Ένωση, το πακέτο χρειάζεται πιο αποφασιστικά μέτρα που θα διευκολύνουν τη μετάβαση μέσα στα επόμενα χρόνια. Χωρίς άμεση δράση στις ευελιξίες συμμόρφωσης για αυτοκίνητα και van στο 2030, που είναι πλέον πολύ κοντά, οι αλλαγές που αφορούν το 2035 κινδυνεύουν να έχουν περιορισμένη πρακτική αξία. Με άλλα λόγια, ακόμη και αν το τελικό “τερματικό” πλαίσιο βελτιωθεί, αν η αγορά και οι υποδομές δεν προλάβουν να ευθυγραμμιστούν εγκαίρως, η πίεση θα μεταφερθεί στο ενδιάμεσο σημείο, εκεί όπου οι κατασκευαστές καλούνται να αποδώσουν αποτελέσματα σε ένα περιβάλλον που, σύμφωνα με την ACEA, δεν είναι ακόμη έτοιμο.
Αυτό συνδέεται άμεσα με τη θέση της ACEA ότι, με τις σημερινές συνθήκες αγοράς, οι στόχοι CO2 για 2030 και 2035 σε αυτοκίνητα και van «δεν είναι πλέον ρεαλιστικοί» όπως έχουν σχεδιαστεί, γεγονός που είχε οδηγήσει την Ένωση να ζητήσει επείγουσα αναθεώρηση των υφιστάμενων προτύπων.
Όταν οι «προϋποθέσεις» γίνονται εμπόδιο
Ένα δεύτερο κρίσιμο σημείο της τοποθέτησης αφορά τις “conditionalities”, τις αυστηρές προϋποθέσεις που συνδέονται με επιμέρους εργαλεία του πακέτου. Η ACEA προειδοποιεί ότι, αν αυτές οι προϋποθέσεις είναι υπερβολικά στενές, μπορεί να λειτουργήσουν αντιπαραγωγικά τόσο για την τεχνολογική ανοικτότητα όσο και για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Ειδική αναφορά γίνεται σε δύο πεδία που, κατά την Ένωση, απαιτούν προσεκτικότερη αξιολόγηση: τις απαιτήσεις “made in the EU” όταν αυτές υιοθετούνται με περιοριστικό τρόπο, καθώς και το προτεινόμενο σύστημα αντιστάθμισης εκπομπών.
Η λογική της ACEA είναι ότι η μετάβαση χρειάζεται μεν κανόνες, αλλά οι κανόνες οφείλουν να επιτρέπουν στην αγορά να κινηθεί με τρόπο που να μη «σπάει» την εφοδιαστική αλυσίδα, να μη φουσκώνει το κόστος και να μη κλείνει πρόωρα τεχνολογικές διαδρομές που μπορούν να συμβάλουν στη μείωση εκπομπών.
«Τρεις λωρίδες» για τρεις διαφορετικές πραγματικότητες
Η ACEA επαναφέρει επίσης την ανάγκη για ένα πιο «κοκκώδες» πλαίσιο, αυτό που περιγράφει ως “three-lane” approach, με διακριτές και προσαρμοσμένες παρεμβάσεις για αυτοκίνητα, van και βαρέα επαγγελματικά οχήματα. Η θέση αυτή δεν είναι απλώς τεχνική, είναι πολιτική και βιομηχανική: οι ρυθμοί μετάβασης, η χρήση, οι κύκλοι ζωής και οι προϋποθέσεις υποδομών διαφέρουν δραστικά ανάμεσα στις τρεις κατηγορίες, άρα και τα εργαλεία συμμόρφωσης ή στήριξης πρέπει να στοχεύουν με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ACEA χαιρετίζει τη «στοχευμένη προσοχή» στα ελαφρά επαγγελματικά (LCV), μια κατηγορία που χαρακτηρίζει ότι βρίσκεται σε «δύσκολη κατάσταση». Αναφέρεται θετικά σε λύσεις που κινούνται προς την κατεύθυνση της διευκόλυνσης συμμόρφωσης, όπως το compliance averaging και η μείωση στόχου για το 2030, αλλά και σε μέτρα που περιλαμβάνονται στο Automotive Omnibus.
HDV: θετικό πρώτο βήμα, αλλά όχι με ορίζοντα το 2027
Για τα βαρέα επαγγελματικά (HDV), η ACEA βλέπει θετικά τη στοχευμένη τροποποίηση που προτείνεται, ωστόσο βάζει ξεκάθαρα χρονική πίεση: θεωρεί ότι απαιτείται ταχεία υιοθέτηση και πως πρέπει να ακολουθήσει επιταχυνόμενη αναθεώρηση του κανονισμού CO2 για τα HDV, η οποία, σύμφωνα με τη θέση της, δεν μπορεί να περιμένει έως το 2027. Παράλληλα, ζητά άμεση αξιολόγηση και συστηματική παρακολούθηση των πιο κρίσιμων “enabling conditions” που καθορίζουν αν η μετάβαση είναι εφικτή στην πράξη, όχι μόνο στα χαρτιά.
Ηλεκτροκίνηση ως βασικός δρόμος, αλλά όχι ο μοναδικός
Παρότι η ACEA υποστηρίζει ότι η ηλεκτροκίνηση θα παραμείνει το κυρίαρχο μονοπάτι, δίνει ιδιαίτερο βάρος στην τεχνολογική ουδετερότητα. Τη χαρακτηρίζει ως τον τρόπο να φέρει μια εξαιρετικά απαιτητική, συστημική μετάβαση πιο κοντά στις πραγματικότητες του καταναλωτή, της βιομηχανίας και της γεωπολιτικής. Με αυτό το σκεπτικό, υπογραμμίζει ότι και άλλες βιώσιμες τεχνολογίες μπορούν να συμβάλουν στη μείωση εκπομπών, ιδίως όταν η υποδομή και η ζήτηση δεν έχουν ακόμη συγχρονιστεί σε όλη την ΕΕ.
Η έννοια της «ευελιξίας στην τροχιά συμμόρφωσης» παρουσιάζεται ως εργαλείο που αγοράζει χρόνο, ώστε οι παράγοντες που ενισχύουν τη ζήτηση, με πρώτο παράδειγμα τις υποδομές φόρτισης, να καλύψουν το κενό και να στηρίξουν τη μαζική υιοθέτηση της ηλεκτροκίνησης σε όλα τα κράτη-μέλη.
«Έχουμε ήδη επενδύσει», το μήνυμα προς τους θεσμούς
Η ACEA κλείνει το επιχείρημά της με ένα σαφές μήνυμα: ο κλάδος δηλώνει πλήρως δεσμευμένος στον μετασχηματισμό και επικαλείται απτά μεγέθη. Σύμφωνα με την ίδια, οι κατασκευαστές έχουν ήδη παρουσιάσει περισσότερα από 300 εξηλεκτρισμένα μοντέλα αυτοκινήτων, 70 τύπους van και περισσότερες από 45 εκδόσεις φορτηγών, με επενδύσεις «αρκετών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ» προς την ηλεκτροκίνηση. Η ανάγνωση της ACEA είναι ότι η προσφορά προϊόντος υπάρχει και ενισχύεται, άρα το “bottleneck” μεταφέρεται όλο και περισσότερο στις προϋποθέσεις της αγοράς, στα κίνητρα και στις υποδομές.
Οι εταιρικοί στόλοι ως νέο πεδίο έντασης
Ιδιαίτερο βάρος έχει και η αναφορά της ACEA στους εταιρικούς στόλους. Η Ένωση βλέπει κίνδυνο τα μέτρα που «υποχρεώνουν» το greening των στόλων να έρχονται σε σύγκρουση με μια προσέγγιση που, κατά την άποψή της, θα έπρεπε να βασίζεται στην αγορά και στα κίνητρα. Το σκεπτικό είναι ότι τα mandates μπορεί να παράγουν ανεπιθύμητες παρενέργειες σε κόστος, διαθεσιμότητα και ανταγωνιστικότητα, ειδικά όταν οι συνθήκες διαφέρουν αισθητά ανάμεσα στα κράτη-μέλη.
Με αυτά τα σημεία, η ACEA τοποθετείται υπέρ της κατεύθυνσης του “Automotive Package”, αλλά ταυτόχρονα διαμορφώνει τη γραμμή της επόμενης ημέρας: περισσότερη ουσία στο 2030, προσεκτικότερος σχεδιασμός στις προϋποθέσεις “made in the EU” και στην αντιστάθμιση εκπομπών, και ταχύτερος ρυθμός αποφάσεων για τα HDV, ώστε η μετάβαση να είναι μετρήσιμη, εφαρμόσιμη και συμβατή με την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.
