Η επιληψία είναι μια από τις πιο παρεξηγημένες νευρολογικές διαταραχές. Αν και αφορά εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, συνοδεύεται συχνά από άγνοια, φόβο και κοινωνικό στίγμα. Και όμως, η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή διαχείριση μπορούν να αλλάξουν ριζικά τη ζωή ενός ανθρώπου με επιληψία.
Τι είναι η επιληψία;
Η επιληψία είναι μια χρόνια νευρολογική διαταραχή του εγκεφάλου που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις – δηλαδή ξαφνικές, ανεξέλεγκτες ηλεκτρικές εκφορτίσεις στον εγκέφαλο. Οι κρίσεις αυτές μπορεί να εκδηλωθούν με ποικίλους τρόπους: από ένα στιγμιαίο «πάγωμα» και απώλεια προσανατολισμού μέχρι πλήρεις τονικοκλονικές (γενικευμένες) κρίσεις με σπασμούς και απώλεια συνείδησης.
Για να διαγνωστεί κάποιος με επιληψία, πρέπει να έχει παρουσιάσει τουλάχιστον δύο μη προκληθείσες κρίσεις (δηλαδή κρίσεις που δεν σχετίζονται με προσωρινές αιτίες, όπως υψηλός πυρετός ή υπογλυκαιμία) σε διάστημα μεγαλύτερο των 24 ωρών.
Ποια είναι τα αίτια;
Η επιληψία δεν είναι μία και μοναδική ασθένεια, αλλά ένα σύμπτωμα που μπορεί να προκύψει από πολλές διαφορετικές αιτίες. Σε πολλές περιπτώσεις, η αιτία παραμένει άγνωστη (ιδιοπαθής επιληψία). Ωστόσο, γνωστά αίτια περιλαμβάνουν:
- Κληρονομικότητα ή γενετικές μεταλλάξεις
- Κακώσεις στον εγκέφαλο (π.χ. λόγω τραυματισμού, όγκου, εγκεφαλικού επεισοδίου)
- Εγκεφαλικές λοιμώξεις (π.χ. μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα)
- Εγκεφαλική υποξία (π.χ. σε περιπτώσεις επιπλοκών κατά τον τοκετό)
- Νευροεκφυλιστικές νόσοι
- Μεταβολικές διαταραχές
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Η επιληψία είναι κατά βάση αντιμετωπίσιμη αλλά όχι πάντα πλήρως ιάσιμη. Οι κίνδυνοι ποικίλλουν ανάλογα με τη βαρύτητα, τη συχνότητα και τον τύπο των κρίσεων:
- Σωματικοί τραυματισμοί κατά τη διάρκεια κρίσης (πτώσεις, εγκαύματα, ατυχήματα)
- Sudden Unexpected Death in Epilepsy (SUDEP) – δηλαδή αιφνίδιος και ανεξήγητος θάνατος σε άτομα με επιληψία, κυρίως κατά τη διάρκεια του ύπνου
- Αναπνευστικά ή καρδιακά προβλήματα κατά τη διάρκεια ή μετά από κρίση
- Ψυχολογικές επιπτώσεις όπως κατάθλιψη, άγχος, κοινωνικός αποκλεισμός
- Προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης, ειδικά όταν η επιληψία δεν είναι καλά ρυθμισμένη
Στατιστικά – Παγκόσμια και στην Ελλάδα
1. Περισσότεροι από 50 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με επιληψία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
2. Είναι μία από τις συχνότερες νευρολογικές παθήσεις στον κόσμο.
3. Περίπου το 70% των ανθρώπων με επιληψία μπορούν να ζήσουν χωρίς κρίσεις αν λάβουν σωστή φαρμακευτική αγωγή.
4. Η SUDEP αφορά περίπου 1 στους 1.000 ενήλικες με επιληψία ετησίως, αλλά είναι σημαντικά πιο συχνή σε περιπτώσεις ανεξέλεγκτων κρίσεων.
Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι περίπου 100.000 άνθρωποι ζουν με επιληψία – ένας αριθμός που θεωρείται υποτιμημένος λόγω κοινωνικού στίγματος και χαμηλής διάγνωσης.
Υπάρχει θεραπεία;
Η επιληψία δεν σημαίνει καταδίκη. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
- Αντιεπιληπτικά φάρμακα (AEDs), που χορηγούνται με σκοπό τη σταθεροποίηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου.
- Χειρουργική επέμβαση σε περιπτώσεις που εντοπίζεται σαφής εστία στον εγκέφαλο.
- Κετογονική δίαιτα, ιδίως σε παιδιά με ανθεκτική επιληψία.
- Νευροδιεγερτικές θεραπείες (VNS – διέγερση πνευμονογαστρικού νεύρου).
- Ψυχολογική υποστήριξη και εργοθεραπεία.
Το σημαντικότερο όλων είναι η πρώιμη διάγνωση, η συστηματική παρακολούθηση και η εξατομικευμένη προσέγγιση ανά ασθενή.
Η επιληψία δεν είναι ταμπού
Η επιληψία δεν είναι ψυχική ασθένεια, δεν είναι «τρέλα», δεν είναι «κατάρα». Δεν μεταδίδεται, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιου λάθους του ατόμου ή της οικογένειάς του. Είναι μια ιατρική κατάσταση που απαιτεί επιστημονική γνώση, κοινωνική κατανόηση και ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Η ενημέρωση είναι η πρώτη μορφή πρόληψης. Το στίγμα, όχι η κρίση, είναι ο μεγαλύτερος εχθρός.
Πηγές:
1. World Health Organization (WHO) – Epilepsy Fact Sheet
2. International League Against Epilepsy – www.ilae.org
3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – Epilepsy Basics
4. Mayo Clinic – Epilepsy: Symptoms and causes
5. SUDEP Action – sudep.org
