Στις 8 Δεκεμβρίου, η τουρκική εφημερίδα «NB Ekonomi» δημοσίευσε άρθρο του ομότιμου καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Ιλτέρ Τουράν, ο οποίος με μια καταρχήν θετική οπτική αλλά ουσιαστικά υιοθετώντας την κλασική τουρκική συλλογιστική, εκτιμούσε ότι η βελτίωση των σχέσεων Αθήνας και Άγκυρας δεν είναι εύκολη. Την επομένη, ο κ. Τουράν επιβεβαιώθηκε – αλλά για λόγους αντίθετους από αυτούς που υποστήριζε.
Η τοποθέτηση του Χακάν Φιντάν στην Εθνοσυνέλευση της γειτονικής χώρας για τον προϋπολογισμό του 2026 περιλάμβανε αρκετά Ελληνοτουρκικά. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών μίλησε για διάλογο εφ’ όλης της ύλης, ζήτησε «δίκαιη μοιρασιά» στην Ανατολική Μεσόγειο, εξέταση «όλων των διαφορών» του Αιγαίου ως σύνολο, αναφέρθηκε στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης ως «τουρκική» ενώ επανέλαβε τη διχοτομική προσέγγιση στο Κυπριακό.
Στην Αθήνα, που μέσω διπλωματικών πηγών χαρακτήρισε αναθεωρητικές θέσεις και καθολικά απορριπτέες τις προτάσεις Φιντάν, δεν υπήρξε έκπληξη, αλλά περισσότερο συνειδητοποίηση για τις προθέσεις της Άγκυρας. Ιδιαίτερα δε για τις ρεαλιστικές προοπτικές του διαλόγου με αιχμή το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) που θεωρητικώς θα διεξαχθεί το πρώτο τρίμηνο του 2026.
Προ του ΑΣΣ και προκειμένου αυτό να πραγματοποιηθεί, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επιχειρεί την αναθέρμανση των δύο –υπό την αρμοδιότητά του– πυλώνων: του Πολιτικού Διαλόγου και της Θετικής Ατζέντας (τα ΜΟΕ υπάγονται στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας).
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Μανιφέστο», η Αθήνα πρότεινε στην Αγκυρα ως ενδεικτικές ημερομηνίες για τη διεξαγωγή συναντήσεων, στο πλαίσιο του Πολιτικού Διαλόγου και της Θετικής Ατζέντας –που αναμένονται στην Αθήνα–, το διήμερο 21 έως 23 Ιανουαρίου.
Κι άλλες δυσκολίες
Εκτός από τον Πολιτικό Διάλογο, που περιλαμβάνει τη «βαριά» ατζέντα των σχέσεων και όπου είναι αναμενόμενο να υπάρχουν δυσκολίες –κάτι που αποτυπώνεται στην τουρκική ρητορική και διεφάνη πέρυσι τον χειμώνα όταν η Άγκυρα απέρριψε μια προσωρινή συμφωνία (provisional agreement) για να προχωρήσουν οι εργασίες της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδος και Κύπρου– δυσκολίες καταγράφονται και στη Θετική Ατζέντα.
Όπως υπογράμμιζαν διπλωματικοί αξιωματούχοι στο «Μανιφέστο», η τουρκική πλευρά έχει παρουσιάσει 20 προτάσεις, οι οποίες –αν και «καλοδουλεμένες»– έχουν πολλές προεκτάσεις. Και αυτό οδηγεί σε μια κατάσταση που το ένα μέρος (Άγκυρα) συνεχώς προτείνει και το άλλο (Αθήνα) συνεχώς αρνείται.
«Τυπικώς, η Θετική Ατζέντα συντελεί στο να υπάρχει διμερής κινητικότητα. Στην πράξη έχει ελάχιστη ουσία», σημείωναν πηγές με άριστη γνώση των τεκταινομένων, περιγράφοντας απτά παραδείγματα. Ενώ η Αθήνα προτείνει μέτρα που αφορούν τη συνεργασία σε «αθώα» ζητήματα, όπως σε τεχνολογία, διαγωνισμούς καινοτομίας (Hackathon), Πολιτική Προστασία κ.λπ., η Άγκυρα έχει άλλου τύπου προτάσεις.
Επί πολλά χρόνια, η Τουρκία ζητούσε την αμοιβαία αναγνώριση των συντάξεων μεταξύ των δύο χωρών. Η Ελλάδα απέφευγε να ικανοποιήσει το αίτημα, για λόγους που αφορούν και το ενδεχόμενο να εγκαταλείψουν την Τουρκία οι ελάχιστοι μειονοτικοί αλλά και ομογενείς μας που διαμένουν εκεί. Εσχάτως, το ζήτημα εντάχθηκε προς συζήτηση στη Θετική Ατζέντα.
Επιπλέον, η γειτονική χώρα ζητεί πληθώρα αεροπορικών συνδέσεων με διάφορα σημεία της Ελλάδος, περιλαμβανομένης της Αλεξανδρούπολης. Πέραν του ότι δεν υπάρχει ανάλογο ενδιαφέρον από τους ελληνικούς αερομεταφορείς, για να συμβεί αυτό απαιτείται διμερές πρωτόκολλο και δη η τροποποίηση του υπάρχοντος. Πλέον, αυτές οι συμφωνίες απαιτούν το πράσινο φως της ΕΕ –που έχει δώσει άτυπη ντιρεκτίβα στα κράτη μέλη να μην παρέχουν περεταίρω αεροπορικές διευκολύνσεις στην Τουρκία– άρα και της Κύπρου. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα «παγώνει» το θέμα.
Ακόμα, η Άγκυρα έχει ζητήσει η διευκόλυνση της βίζας που απολαμβάνουν οι πολίτες της για τα 12 νησιά του Αιγαίου μέσω πλοίου να ισχύει και για ταξίδια με αεροπλάνο. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι θα μπορούσαν να πετάξουν και να ταξιδέψουν οπουδήποτε στην Ευρώπη, κάτι για το οποίο η Ελλάδα δεν έχει λόγο να συμφωνήσει.
Ο Έβρος στο επίκεντρο
Αντιθέτως, ζητήματα συνεργασίας που αφορούν στον Έβρο με επίκεντρο τον ποταμό, είναι εκτός Θετικής Ατζέντας. Εσχάτως, επανανεργοποιήθηκε η αρμόδια ελληνοτουρκική επιτροπή για τη διαχείριση των υδάτων. Από πλευράς Ελλάδος μετέχουν εμπειρογνώμονες από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όντας σε συνεννόηση με το υπουργείο Εξωτερικών.
Η υπερβολική άντληση υδάτων από τους Τούρκους αγρότες έχει μειώσει αρκετά τη στάθμη του ποταμού, κάτι που έχει αποτέλεσμα να «ξεβράζονται» νησίδες στην κοίτη που έχουν φερτά υλικά και πρέπει να καθαριστούν. Η αρμοδιότητα του ποιος πρέπει να καθαρίσει ποια αποτελεί σοβαρό ζήτημα.
Πέραν αυτού, στα ανατολικά του ποταμού Έβρου, η Τουρκία έχει προβεί σε διάφορα αντιπλημμυρικά έργα δίχως να έχει ενημερώσει για όλα την Ελλάδα. Κάποια εξ αυτών αφορούν την τεχνητή υπερχείλιση του τουρκικού Έβρου προκειμένου να μην είναι προσβάσιμος/προσεγγίσιμος εκ δυσμών. Προφανώς όλα αυτά παρακολουθούνται και καταγράφοντα από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών και τις λοιπές αρμόδιες υπηρεσίες.
