Υπό το φως των αλλεπάλληλων αρνητικών σημάτων που εξέπεμψε εσχάτως η λεγόμενη κυβέρνηση της Ανατολικής Λιβύης, περιλαμβανομένων των απειλών για έρευνες σε οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, της επικύρωσης του τουρκολιβυκού μνημονίου αλλά και των μαζικών μεταναστευτικών ροών που ξεκινούν από το έδαφός της και φτάνουν στην Κρήτη, ο Γιώργος Γεραπετρίτης μετέβη χθες στη Βεγγάζη.
Στις 15 Ιουλίου, ο υπουργός Εξωτερικών επισκέπτεται την Τρίπολη, έδρα της διεθνώς αναγνωρισμένης και φιλοτουρκικής κυβέρνησης υπό τον Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά, η θητεία της οποίας έληξε τον Δεκέμβριο του 2021.
Χθες, ο κ. Γεραπετρίτης είχε συνάντηση διάρκειας μιας ώρας με τον αρχηγό του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) –τον άνθρωπο που ελέγχει πολιτικά και στρατιωτικά την Ανατολική Λιβύη– στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Στη συνέχεια, είχε τετ α τετ με τον γιο του στρατάρχη, Μπελκασίμ, που είναι επικεφαλής του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης. Από τις δημόσιες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών διαφάνηκε η πρόθεση για εξεύρεση λύσεων στα ζητήματα που βαραίνουν τις σχέσεις Ελλάδας-Λιβύης, κατόπιν υπαιτιότητας της δεύτερης.
Στο επίκεντρο της συνάντησης Γεραπετρίτη-Χαφτάρ βρέθηκαν η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και το Μεταναστευτικό. «Μας συνδέουν κοινές ιστορικές παραδόσεις, η προσήλωσή μας στο διεθνές δίκαιο καθώς επίσης και το ζήτημα που έχει να κάνει με μια Μεσόγειο της ειρήνης και της ευημερίας των λαών», υπογράμμισε ο κ. Γεραπετρίτης. Οι δύο πλευρές, σύμφωνα με πληροφορίες του «Μανιφέστο», υπογράμμισαν από κοινού ως προτεραιότητα την άμεση επανεκκίνηση των συνομιλιών για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, με τη λιβυκή να επικαλείται και το Δίκαιο της Θάλασσας. Ωστόσο, δεν τέθηκε χρονοδιάγραμμα.
Η Αθήνα λογίζει ως βάση τις προηγηθείσες συνομιλίες της περιόδου 2006-2010. Στα τότε «αγκάθια» των συνομιλιών (επήρεια νησιών, κόλπος της Σύρτης κ.λπ.), πρέπει να προστεθούν δύο ακόμα: πλέον η Λιβύη έχει δύο κυβερνήσεις και από τον Νοέμβριο του 2019 υπάρχει το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Στο υπουργείο Εξωτερικών ως εναλλακτικό σχέδιο έχουν την κατάρτιση κοινού συνυποσχετικού για την παραπομπή της διαφοράς της οριοθέτησης στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ). Σε ανάλογη πολιτική συμφωνία ήρθε η Αθήνα με τα Τίρανα τον Οκτώβριο του 2020, αλλά η διαδικασία πάγωσε λόγω αλβανικής κωλυσιεργίας.
Προκειμένου να καταρτιστεί κοινό ελληνολιβυκό συνυποσχετικό πρέπει να συμφωνήσουν και οι δύο λιβυκές κυβερνήσεις. Εάν αυτό συμβεί και σε δεύτερο χρόνο η διαφορά παραπεμφθεί στη διεθνή δικαιοδοσία θεωρείται βέβαιο ότι θα παρεμβληθεί τόσο η Τουρκία λόγω του τουρκολιβυκού μνημονίου όσο και η Αίγυπτος (με την οποία η Ελλάδα πραγματοποίησε τμηματική οριοθέτηση της ΑΟΖ της). Προφανώς εκεί το ζήτημα περιπλέκεται.
Η Λιβύη υπέγραψε, αλλά δεν κύρωσε τη σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Δύο φορές προσέφυγε κατά το παρελθόν η Λιβύη στο ΔΔΧ για ζητήματα θαλασσίων ζωνών: το 1978 εναντίον της Τυνησίας και το 1982 εναντίον της Μάλτας. Και στις δύο επικράτησε.
Τις ημέρες που προηγήθηκαν της επίσκεψης Γεραπετρίτη πραγματοποιήθηκαν διαδοχικές συσκέψεις στο υπουργείο Εξωτερικών. Σε μία από αυτές, κατά πληροφορίες, μετείχαν μόνο τρία άτομα, ο κ. Γεραπετρίτης, η υφυπουργός Εξωτερικών, πρέσβης Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, και ένας κορυφαίος Ελληνας διπλωματικός αξιωματούχος, και συζήτησαν πολύ κρίσιμες πτυχές του λιβυκού ζητήματος.
Δεν είναι γνωστό εάν η πλευρά Χαφτάρ διαβεβαίωσε την ελληνική ότι η ελεγχόμενη από την ίδια Βουλή δεν θα επικυρώσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες του «Μανιφέστο», ο κ. Γεραπετρίτης εξέφρασε τις απόψεις της Ελλάδος περί τουρκολιβυκού, τονίζοντας ότι πιθανή επικύρωσή του θα συνιστούσε τροχοπέδη στην πρόοδο των διμερών σχέσεων.
Όσον αφορά τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές, η λιβυκή πλευρά έδειξε κατανόηση στις ελληνικές απόψεις. Η Αθήνα έχει τη διάθεση να ενισχύσει υλικοτεχνικά και σε επίπεδο υποδομών την Ανατολική Λιβύη μέσω ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό και κατόπιν ελληνικού αιτήματος, ο επίτροπος Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, μαζί με τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνο Πλεύρη, και τους ομολόγους του από Ιταλία και Μάλτα επισκέπτονται αύριο Τρίπολη και Βεγγάζη.
Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών με τον Χαφτάρ, ο κ. Γεραπετρίτης είχε στο πλευρό του τον πρέσβη της Ελλάδας στην Τρίπολη, Νίκο Γαριλίδη (αναμένεται να αντικατασταθεί τους επόμενους μήνες από τον νυν Ελληνα πρέσβη στη Λευκωσία, Γιάννη Παπαμελετίου), και τον Έλληνα πρόξενο στη Βεγγάζη, Ακη Καλογνώμη. Ο στρατάρχης είχε δίπλα του τους γιους του, Σαντάμ και Αλ Σαντίκ. Σημειώνεται ότι οι δύο πλευρές συμφώνησαν και στην ενίσχυση των οικονομικών και εμπορικών τους σχέσεων, ενώ το επόμενο διάστημα αναμένεται να πραγματοποιηθεί ελληνική επιχειρηματική αποστολή στη Βεγγάζη.
Πρoτού μπει στο αεροπλάνο για να επιστρέψει στην Αθήνα, ο κ. Γεραπετρίτης συνάντησε τον πρόεδρο της ελληνικής κοινότητας Βεγγάζης, Κανάκη Μανδαλιό. Τα παιδιά του κ. Μανδαλιού, ο Φιλίπ και η Αντζελα, σκοτώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2023 σε τροχαίο δυστύχημα συνοδεύοντας την ανθρωπιστική βοήθεια της Ελλάδας προς την –πληγείσα από την κακοκαιρία– Λιβύη.
