Οι επιτυχημένοι ηγέτες βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο να εκδηλώσουν υπερβολική υπερηφάνεια, περιφρόνηση για τους άλλους και μία μειωμένη αίσθηση της πραγματικότητας.
Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν επισημάνει την αλλοίωση αυτή που δύναται να προκαλέσει η εξουσία και την αποκαλούσαν «Ύβριν».
Η παγκόσμια ιστορία βρίθει ανάλογων παραδειγμάτων, όπως η εστρατεία του Μ. Ναπολέοντος στη Ρωσία η οποία κόστισε τη ζωή περίπου 500.000 στρατιωτών. Άλλο ένα -πιο σύγχρονο- παράδειγμα αποτελεί ο Μάο Τσε Τούγκ ο οποίος υποδέχθηκε, το 1958, τον Σοβιετικό ηγέτη Νικίτα Χρουστσόφ, δίπλα στην πισίνα του, φορώντας μόνο το μπουρνούζι του και παντόφλες.
Χωρίς να έχει κάποια γνώση για ζητήματα γεωργίας και μεταλλουργίας, επέβαλλε στη χώρα του ένα πρόγραμμα ταχείας εκβιομηχάνισης (το λεγόμενο: «Μεγάλο Βήμα προς τα Εμπρός», κατά την περίοδο 1958–1962), το οποίο προκάλεσε έναν μεγάλο λιμό με απώλειες κοντά στα 55.000.000 Κινέζων (Selten 2023).
Η διεθνής βιβλιογραφία που προσεγγίζει επιστημονικά τα ζητήματα ηγεσίας αναγνωρίζει το λεγόμενο «Σύνδρομο της Ύβρεως» ως μία κατηγοριοποίηση της άσκησης καταστροφικής εξουσίας η οποία αποτελεί κίνδυνο όχι μόνο στο πλαίσιο της πολιτικής ηγεσίας αλλά και της επιχειρηματικής διοίκησης. Από τη στιγμή που οι ηγέτες οι οποίοι υποκύπτουν στις παγίδες του «Συνδρόμου της Ύβρεως» γίνονται περιφρονητικοί προς τις συμβουλές των άλλων, υπερφιλόδοξοι και απερίσκεπτοι στις στρατηγικές επιλογές τους, η έγκαιρη εντόπιση και η πρόληψη της «Ύβρεως», τόσο σε πολιτικούς, όσο και σε CEO's μεγάλων επιχειρήσεων αποτελεί σημαντική προτεραιότητα της σχετικής επιστημονικής έρευνας. Αναφορές αλαζονικής συμπεριφοράς, στο πλαίσιο της αλλοίωσης της προσωπικότητας από την «Ύβριν» της εξουσίας, έχουν καταγραφεί και στον χώρο των επι κεφαλής Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων ή άλλων σημαντικών Οργανισμών.
Ο David Owen, Ψυχίατρος κατά σπουδές και πρώην Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου κατά την περίοδο 1977–1979, απέδωσε συμπτωματολογία του «Συνδρόμου της Ύβρεως» σε αρκετούς ηγέτες της νεότερης και της σύγχρονης ιστορίας, προτείνωντας -μάλιστα- και σχετικά διαγνωστικά κριτήρια.
Εκτός από τη θετική ανταπόκριση του Gerald Russel (διάσημου Βρετανού Ψυχιάτρου, ο οποίος απεβίωσε το 2018 και προς τιμίν του έχει ονομαστεί το «σημείο Russel», δηλαδή ένα κλινικό εύρημα των πασχόντων από ψυχογενή βουλημία) και τις σχετικές δημοσιεύσεις του Nassir Ghaemi (Καθηγητή μου στο Παν/μιο του Tufts της Βοστώνης, με τον οποίο -καθώς και με τον Λόρδο Owen- έχουμε συν-γράψει σχετικά επιστημονικά κεφάλαια), η πρωτοβουλία του David Owen περί του συγκεκριμένου συνδρόμου δεν έχει ακόμη οδηγήσει σε μία ενεργή επιστημονική συζήτηση ανάμεσα στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Το προαναφερθέν ιδιαίτερο πλαίσιο της συνάντησης Μάο Τσε Τούγκ - Νικίτα Χρουστσόφ, το μακρινό 1958, ίσως φέρει κάποιες «υβριστικές» (τόσο με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου, όσο και με τη σύγχρονη εννοιολογική απόδοση της προσβλητικής συμπεριφοράς) αναλογίες με την πρόσφατη συνάντηση Τράμπ - Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο.
Με δεδομένη την επιτυχημένη καριέρα του Volodymyr Zelenskyy, ως αναγνωρισμένου κωμικού ηθοποιού, πριν διεκδικήσει και κερδίσει την Προεδρεία της Ουκρανίας, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε την ύπαρξη ενός «ψυχολογικού πλεονεκτήματος» του Ουκρανού ηγέτη, απέναντι στην υπερβολική σοβαρότητα του Vladimir Putin, καθώς όπως έχει υποστηριχθεί, η τελευταία -ενδεχομένως να- υποκρύπτει πτωχεία της σκέψης (Liapis 2021), την ίδια στιγμή που η αίσθηση του χιούμορ δίνει τη δινατότητα έκφρασης αντιδημοφιλών ιδεών με κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους.
Μία συγκροτημένη αίσθηση του χιούμορ δύναται να αποτελεί προστατευτικό μηχανισμό απέναντι στο «Σύνδρομο της Ύβρεως», το οποίο, σύμφωνα πάντα με τον David Owen είναι λιγότερο πιθανό να αναπτυχθεί σε άτομα που διατηρούν μία προσωπική μετριοπάθεια, παραμένοντας ανοικτά στην κριτική και με καλώς ανεπτυγμένη την αίσθηση του χιούμορ.
Η αναπάντεχη πολιτική επιτυχία και η παγκόσμια δημοσιότητα που περιέβαλλε, εξαιτίας του πολέμου, τον Zelenskyy, δεν φάνηκε -τουλάχιστον μέχρι τη συνάντηση της 28ης Φεβρουαρίου, στο Οβάλ Γραφείο, να έχουν υποδουλώσει τον Ουκρανό Πρόεδρο στις παγίδες του «Συνδρόμου της Ύβρεως» και αυτό θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αποτελεί ένα σημαντικό «στρατηγικό πλεονέκτημα» ως στοιχείο της ανθεκτικότητας που επέδειξε -χάρη, φυσικά, και στη διεθνή βοήθεια- η Ουκρανία απέναντι στην αλαζονική-«υβριστική» εισβολή του Vladimir Putin.
Την τελευταία Παρασκευή, όμως, του 2025, τρία χρόνια μετά την κήρυξη του πολέμου, ο Ζελένσκι δεν είχε απέναντί του τον Πούτιν, αλλά τον επίσης «ηθοποιό» -ανάμεσα στα άλλα- Ντόναλντ Τραμπ. «Πώς μπορεί ένας Πρόεδρος να μην είναι ηθοποιός;», όπως έιχε απαντήσει ο Ρόναλντ Ρήγκαν στην ερώτηση δημοσιογράφου: «πώς μπορεί ένας ηθοποιός να είναι Πρόεδρος;».
Ίσως, λοιπόν, να έχει έρθει η ώρα που πρέπει να επανεκτιμήσουμε τον τρόπο με τον οποίον επιλέγουμε πολιτικούς ηγέτες και κρατικούς αξιωματούχους, ώστε το λιγότερο αλαζονικό ταμπεραμέντο τους να καθιστά την ψυχοσύνθεσή τους "πυρίμαχη" απέναντι στη ναρκισσιστική φωτιά της εξουσίας και του «Συνδρόμου της Ύβρεως». Αυτό αποκτά ξεχωριστή σημασία όταν έχουμε να κάνουμε με τη διαχείριση περιόδων κρίσεως (Liapis 2022) όπως οι πολεμικές συγκρούσεις ή Πανδημικές απειλές όπως η COVID-19 ή ακόμη και συνδυασμός αυτών, κατά τον τρόπο που είχε συμβεί κατά τα πρώτα στάδια του πολέμου στην Ουκρανία.
Τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά στον τύπο του «πολιτικού-ηθοποιού» (actor–politician) αναδεικνύουν, συχνά, έναν ακαταμάχητο, ηρωικό ρόλο (Owen 2008, Liapis 2022), την ίδια στιγμή που -όπως προαναφέραμε- η «Ύβρις» δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των πολιτικών ηγετών οι οποίοι εμπλέκουν τα έθνη και τους λαούς τους στις κακουχίες (επιθετικών) πολέμων ή στις μηχανορραφίες επώδυνων διεθνών συγκρούσεων. Η «Ύβρις» μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική και σε άλλους τομείς (Owen 2008, Liapis 2022, Ghaemi 2016) όπως η οικονομική και εμπορική ζωή μιας χώρας εάν ο επί κεφαλής της Κυβέρνησης ή ακόμη και ένας σημαντικός Υπουργός πέσει στην παγίδα της υπερβολικής περηφάνειας, της αφόρητα ισοπεδωτικής αυτοπεποίθησης και της περιφρόνησης των άλλων.
Όπως σημειώνει με νόημα το «Politico», για την πρόσφατη συνάντηση Ζελένσκι- Τραμπ στον Λευκό Οίκο: «Ο Ζελένσκι φαίνεται να έχει ξεχάσει τον πρώτο κανόνα στην αντιμετώπιση του Τραμπ: Η κολακεία είναι το νόμισμα της εξουσίας...»
