Όταν διάβασα ότι η Αυστραλία αποφάσισε να βάλει τέλος στη χρήση των social media από παιδιά κάτω των 16 ετών, η πρώτη μου σκέψη δεν ήταν ούτε ο ενθουσιασμός ούτε η αγανάκτηση. Ήταν κάτι πιο απλό και πιο ανθρώπινο: - Επιτέλους, κάποιος τόλμησε να πει «ως εδώ».
Ιδίως, όταν παιδιά, σχεδόν μοιρολατρικά μεγαλώνουν με ένα κινητό στο χέρι και έναν αλγόριθμο στο μυαλό. Σαν να είναι φυσικός νόμος. Σαν να μην έχουμε άλλη επιλογή. Κι όμως, η Αυστραλία ήρθε να μας θυμίσει ότι οι κοινωνίες εάν θέλουν μπορούν να θέτουν όρια.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να καταλάβει ότι τα social media δεν είναι ουδέτερα. Δεν είναι απλώς πλατφόρμες επικοινωνίας. Είναι μηχανές σύγκρισης, πίεσης, εξάρτησης. Εδώ οι ενήλικες και δυσκολευόμαστε να τα διαχειριστούμε, πώς περιμένουμε από ένα παιδί 12 ή 13 ετών να αντέξει την ανάγκη για αποδοχή, τα φίλτρα, τα likes, την αδιάκοπη έκθεση;
Κι εδώ αρχίζει η μεγάλη ένσταση: «Μα έτσι τα αποκόβουμε από την πραγματικότητα», λένε κάποιοι.
Αλήθεια; Ποια πραγματικότητα; Εκείνη που μετριέται σε views και reactions; Εκείνη που σου μαθαίνει από μικρό ότι η αξία σου είναι ένας αριθμός στην οθόνη;
Δεν λέω ότι η απαγόρευση είναι τέλεια. Δεν είναι. Θα υπάρξουν παρακάμψεις, ψεύτικες ηλικίες, VPN, τρόποι να ξεγλιστρήσεις. Τα παιδιά πάντα έβρισκαν τρόπους.
Αλλά το θέμα δεν είναι αν ο νόμος θα «πιάσει» στο 100%. Το θέμα είναι το μήνυμα: ότι η κοινωνία αναγνωρίζει πως κάτι εδώ δεν πάει καλά. Και η ευθύνη μεταφέρεται εκεί που πρέπει, όχι στα παιδιά, ούτε αποκλειστικά στους γονείς, αλλά στις ίδιες τις πλατφόρμες. Σε αυτές που κερδίζουν δισεκατομμύρια από την προσοχή των ανηλίκων και παριστάνουν ότι δεν ξέρουν ποιοι είναι οι χρήστες τους.
Και ίσως το πιο σημαντικό, είναι ότι η αυστραλιανή απόφαση μας αναγκάζει να κοιτάξουμε την πραγματικότητα να σταματήσουμε να λέμε αυτό που μας βολεύει ότι «έτσι είναι ο κόσμος πια», και να τον αλλάξουμε έστω λίγο.
Δεν πιστεύω ότι η απαγόρευση των social media είναι πανάκεια. Πιστεύω όμως βαθιά ότι η παιδική ηλικία δεν είναι beta version της ενήλικης ζωής. Δεν είναι πεδίο πειραματισμού για αλγορίθμους και business models. Είναι χρόνος που, αν χαθεί, δεν επιστρέφει.
Η Αυστραλία έκανε ένα βήμα. Μπορεί να μην είναι τέλειο. Αλλά είναι θαρραλέο. Και ίσως αυτό να είναι το πιο σπάνιο πράγμα σήμερα.
