Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε συνταγματικό και νόμιμο το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που αφορά την έγκριση του Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ).
Το σχέδιο αυτό προβλέπει την αντιστάθμιση της χρήσης των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) και, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του ΣτΕ, αίρει την ασάφεια που είχε προκαλέσει αναστολή στην οικοδομική δραστηριότητα.
Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση, το σχέδιο ΠΔ επιτρέπει τη συνέχιση των έργων που είχαν ξεκινήσει νόμιμα έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024, ενισχύει την ασφάλεια των οικοδομικών αδειών και θεσπίζει δίκαιες διαδικασίες αναθεώρησης, όπου αυτό απαιτείται.
Παράλληλα, εισάγει για πρώτη φορά τον μηχανισμό του «περιβαλλοντικού ισοδυνάμου», ένα νέο εργαλείο αντιστάθμισης και βιώσιμης αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος.
Το σχέδιο είχε διαβιβαστεί στο Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ για νομοπαρασκευαστική επεξεργασία, μετά τις αποφάσεις της Ολομέλειας του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου (146–149/2025).
Με τη γνωμοδότηση υπ’ αριθμ. 135/2025, το ΣτΕ ενέκρινε το περιεχόμενο του διατάγματος, κρίνοντας ότι συνάδει με το πνεύμα των προηγούμενων αποφάσεών του.
Οι σύμβουλοι Επικρατείας διευκρίνισαν ότι πριν από την έκδοση κάθε οικοδομικής άδειας θα πρέπει να πραγματοποιείται προέλεγχος, ενώ ορίζεται επίσης το ύψος του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, η διαδικασία καταβολής και οι υπόχρεοι.
Το αντίστοιχο ποσό θα καταβάλλεται σε ειδικό λογαριασμό στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και θα αξιοποιείται αποκλειστικά από τον δικαιούχο δήμο για έργα περιβαλλοντικής αναβάθμισης.
Μέσω του ΕΣΠΙΑΠ καθορίζονται τα μέτρα του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, δηλαδή οι στοχευμένες παρεμβάσεις σε δήμους ή δημοτικές ενότητες όπου εφαρμόστηκαν τα κίνητρα και οι προσαυξήσεις του ΝΟΚ.
Η εκπόνηση του σχεδίου προσφέρει νομική θωράκιση και επιτρέπει τη χρήση των κινήτρων χωρίς αλλαγές στις οικοδομικές άδειες, όπου αυτό προβλέπεται.
Πρόκειται για ένα σημαντικό εργαλείο ενίσχυσης της εμπιστοσύνης στην αγορά και επανακίνησης της οικοδομικής δραστηριότητας, δίνοντας σαφές πλαίσιο και σταθερότητα στις διαδικασίες.
Το πλήρες κείμενο της γνωμοδότησης του ΣτΕ αναμένεται να δημοσιευθεί το προσεχές διάστημα.
