Οι αδυναμίες, τα κενά και οι ανάγκες της διοικητικής δομής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού αναδείχθηκαν μέσα από μελέτη της διαΝΕΟσις, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς.
Οι μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις στην Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν διασφάλισαν τη διοικητική αυτοτέλειά της, διαπιστώνει η έρευνα, στην οποία τονίζεται η ανάγκη βελτίωσης της θέσης των δήμων στο συνολικό σύστημα διακυβέρνησης της χώρας, ενώ προτείνονται αλλαγές σε 14 τομείς. Η έρευνα χαρτογραφεί την κατάσταση των ΟΤΑ α΄ βαθμού στην Ελλάδα και επιχειρεί να απαντήσει σε ερωτήματα όπως: «Πώς μπορούν να οργανωθούν καλύτερα οι δήμοι στην Ελλάδα, ώστε να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες στους πολίτες, αλλά και να συμβάλουν αποτελεσματικά στην οικονομία της χώρας;».
Στη μελέτη, από την ανάλυση και καταγραφή της διαχρονικής και σύγχρονης θέσης και ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού στην Ελλάδα, αναδείχθηκαν, κυρίως, σε επίπεδο δημόσιων πολιτικών, οι αδυναμίες, τα κενά και οι ανάγκες της διοικητικής δομής. Ως βασικά συμπεράσματα της μελέτης αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής:
* Σχεδόν όλες οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα είχαν αποσπασματικό χαρακτήρα.
* Η έμφαση όλων των μεταρρυθμίσεων περιοριζόταν στην ανακατανομή διοικητικών αρμοδιοτήτων και όχι στη συμμετοχική διακυβέρνηση.
* Μεγαλύτερο πρόβλημα από την αναδιάταξη και ανακατανομή αρμοδιοτήτων είναι η άσκηση των υφισταμένων.
Οι βασικοί πυλώνες της μελέτης ρίχνουν περισσότερο φως στους τομείς, όπου χρειάζεται να εστιάσει μια μεταρρύθμιση στους ΟΤΑ σήμερα.
Για την τοπική κοινωνική πολιτική προτείνεται αφενός η βελτίωση του θεσμικού περιβάλλοντος, αλλά και η ενίσχυση των υποδομών των ίδιων των δήμων, όπως είναι τα Κέντρα Κοινότητας.
Για την Πολιτική Προστασία οι σχετικές προτάσεις μεταρρυθμίσεων αφορούν το θεσμικό πλαίσιο, την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, ζητήματα χρηματοδότησης, υποδομών, αλλά και ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας.
Η συγκεκριμένη έρευνα εντοπίζει προβλήματα και αγκυλώσεις που αφορούν ολόκληρη την οργάνωση δομών και λειτουργίας ΟΤΑ. Ανάμεσα σε αυτά είναι η υποστελέχωση, η προβληματική ή ανύπαρκτη ψηφιοποίηση, ο κατακερματισμός της διαχείρισης των προμηθειών, οι αλληλεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών ή νομικών προσώπων του ίδιου δήμου, η έντονη εξάρτηση από την πολιτική ηγεσία του δήμου, αλλά και ευρύτερα γραφειοκρατικά προβλήματα, όπως ο υπερβολικός αριθμός υπογραφών για συγκριτικά απλές διαδικασίες.
Τέλος, η έρευνα επισημαίνει την ανάγκη αύξησης των εσόδων των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων, αλλά και την ανάγκη οι πόροι αυτοί να διανέμονται με διαφορετικό τρόπο.
