Ο Αλμπέρτ Καμύ υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο Γάλλος συγγραφέας και διανοητής άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του παρά τη σύντομη ζωή του. Ο συγγραφέας του παραλόγου, όπως έχει χαρακτηριστεί, πέθανε σε ηλικία 47 ετών μετά από τροχαίο δυστύχημα. Τρία χρόνια νωρίτερα, στις 17 Οκτωβρίου του 1957 ο Καμί τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Ο πρώτος κύκλος των έργων του, που ονόμασε κύκλο του παραλόγου, περιλαμβάνει τρία έργα: «Ο Ξένος», «Ο Μύθος του Σισύφου» και «Ο Καλιγούλας». Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν έγινε αρχισυντάκτης της αντιστασιακής εφημερίδας «Combat», και στα χρόνια που ακολούθησαν, ήθελε να κατανοήσει ποια πρέπει να είναι η αντίδρασή μας σε αυτήν την παράλογη συνθήκη.
Έτσι, στράφηκε σε έναν δεύτερο κύκλο έργων, τον οποίο ονόμασε κύκλο της εξέγερσης. Στον πρώτο κύκλο έδωσε τη διάγνωση του παραλόγου· στον δεύτερο έδωσε τη θεραπεία. Αυτός ο κύκλος περιλαμβάνει τα έργα: «Η Πανούκλα», «Ο Επαναστατημένος Άνθρωπος» και «Οι Δίκαιοι».
Στον κύκλο της εξέγερσης, ο Καμύ βλέπει την αντίσταση -μια μορφή έντονης, σχεδόν ακραίας μετριοπάθειας- ως την απάντησή μας στην έλλειψη νοήματος. Στο έργο «Ο Επαναστατημένος Άνθρωπος» παραλλάσσει τη γνωστή φράση του Ντεκάρτ «Σκέφτομαι, άρα υπάρχω» και την κάνει: «Επαναστατώ, άρα υπάρχουμε». Με λίγα λόγια, αυτή είναι η διάγνωση και η θεραπεία του Καμύ για την παράλογη ανθρώπινη κατάσταση.
Η φιλοσοφία του Καμύ είναι απογοητευτική ή απελευθερωτική;
Είναι και τα δύο. Όπως αναλύει σε σχετικό άρθρο το RFI η θέση του Καμύ είναι ότι δεν υπάρχει λόγος για ελπίδα, αλλά αυτό δεν είναι λόγος για απελπισία. Όπως μαθαίνουμε στο τέλος της «Πανούκλας», ποτέ δεν θα μπορέσουμε να νικήσουμε την πανούκλα οριστικά. Η «πανούκλα» μπορεί να συμβολίζει πολλά: στη δεκαετία του 1940, σήμαινε τη ναζιστική κατοχή της Γαλλίας· σήμερα μπορεί να σημαίνει νέες μορφές ολοκληρωτισμού, αυταρχισμού ή λαϊκισμού.
Οι χαρακτήρες του βιβλίου καταλαβαίνουν ότι η νίκη τους απέναντι στη νόσο δεν είναι μόνιμη· αργά ή γρήγορα θα καταρρεύσει. Αλλά αυτό δεν είναι λόγος να σταματήσουμε να αντιστεκόμαστε. Πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που πάντα κάναμε.
Έτσι, ενώ ο Καμύ δεν είναι αφελής αισιόδοξος, επιμένει ότι μέσω της διατήρησης της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς μας και της συμπόρευσης με τους άλλους όταν αυτή απειλείται, μπορούμε να συνεχίσουμε να δίνουμε νόημα στη ζωή μας.
Με έναν τρόπο, αυτό είναι το καλύτερο που μπορούμε να πετύχουμε.
