Το σπίτι, όπου διαδραματίστηκε μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της νεοελληνικής Ιστορίας, θα ανοίξει τις πόρτες του σήμερα το πρωί, ανήμερα της εθνικής επετείου, προκειμένου να υποδεχθεί το κοινό.
Πρόκειται για την οικία του Ιωάννη Μεταξά, στην Κηφισιά, εκεί όπου τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο Έλληνας πρωθυπουργός αρνήθηκε το τελεσίγραφο του Ιταλού πρέσβη κι έτσι η Ελλάδα σήκωσε το ανάστημά της στη φασιστική Ιταλία, γράφοντας στη συνέχεια το έπος του ελληνοϊταλικού πολέμου στα βουνά της Πίνδου.
28η Οκτωβρίου 1940
Η εγγονή του τότε πρωθυπουργού, ιστορικός και βραβευμένη συγγραφέας Ιωάννα Φωκά, θα υποδεχθεί η ίδια, όποιους επιθυμήσουν να το επισκεφτούν, από τις 11 π.μ. έως τις 3 μ.μ.
Η οικία στέκει το ίδιο αγέρωχη, όπως εκείνη τη νύχτα. Ήταν στις 3 παρά τέταρτο ξημερώματα Δευτέρας, όταν ο Ιταλός πρέσβης Εμανουέλε Γκράτσι χτύπησε το κουδούνι της πρωθυπουργικής κατοικίας, ζητώντας να δει επειγόντως τον Μεταξά. Ωστόσο, δεν εισήλθε από την κεντρική είσοδο, αλλά από μια πλαϊνή εξώπορτα και μπήκε στο εσωτερικό του σπιτιού από μια πόρτα που υπάρχει στο πίσω μέρος του κτιρίου.
Η συνέχεια γνωστή. Επέδωσε το τελεσίγραφο και ο Ιωάννης Μεταξάς αρνήθηκε να αποδεχθεί τους όρους του. Η συζήτηση έγινε στα γαλλικά και κατέληξε στο «Alors, c’est la guerre» (Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος), που καταγράφηκε στην Ιστορία και στη συνείδηση των Ελλήνων ως «ΟΧΙ».
Η έπαυλη έχει δύο ορόφους και διατηρείται σε άριστη κατάσταση, τόσο εξωτερικά όσο και στο εσωτερικό της, καθώς κατοικείται από την κ. Φωκά, η οποία είναι κόρη της Νανάς Μεταξά και του γιατρού, καθηγητή και πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευγένιου Φωκά.
Κτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’20 ως εξοχική κατοικία του εκδότη Πέτρου Δημητράκου. Ο Ιωάννης Μεταξάς μετακόμισε εκεί μαζί με τη σύζυγό του Λέλα, το 1938, καθώς μέχρι τότε ζούσε κοντά στο κέντρο της Αθήνας, σ’ ένα οίκημα επί της οδού Πατησίων, το οποίο επίσης υπάρχει ακόμη. Ο Μεταξάς εγκατέστησε και τη μεγάλη βιβλιοθήκη στην έπαυλη.
Η συνάντηση με τον Γκράτσι έγινε στο μικρό σαλόνι του ισογείου, υπάρχουν ακόμη ο καναπές και η πολυθρόνα, όπου κάθισαν οι δυό τους και υπάρχει και το μαύρο τηλέφωνο στον τοίχο, με το οποίο αμέσως μετά τη συνάντηση, ο Μεταξάς ενημέρωσε τον Βασιλιά Γεώργιο για τις δραματικές εξελίξεις. Ακριβώς από πάνω υπάρχει και το ρολόι τοίχου. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των επίπλων, αλλά και πολλά οικογενειακά κειμήλια, λεηλατήθηκαν ή καταστράφηκαν κατά την περίοδο του Εμφυλίου.
Σ’ ένα σημείο της πρόσοψης της έπαυλης, υπάρχει και μια μαρμάρινη λευκή πλάκα, η οποία αναγράφει το ιστορικό γεγονός που διαδραματίστηκε στο εσωτερικό του σπιτιού: «Εδώ ο Ιωάννης Μεταξάς την 28 Οκτωβρίου 1940 είπε το ιστορικόν ΟΧΙ».
