Κάλλιστα το 2024 μπορεί να χαρακτηριστεί μια χρονιά που τα είχε όλα: πολέμους, ανατροπές, πολιτικές εξελίξεις, εκλογές, αλλά και διάφορα σημαντικά γεγονότα όπως οι βιβλικές πλημμύρες στη Βαλένθια, το πραξικόπημα των λίγων ωρών στη Βόρεια Κορέα και οι Ολυμπιακοί Αγώνες σημάδεψαν τη χρονιά που εκπνέει.
Γράφει η Έρση Παπαδάκη
Κάποια από αυτά μάλιστα αφήνουν μια «κληρονομιά» στο 2025, καθώς στα δύο μέτωπα σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή δεν δόθηκε απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα για πόσο ακόμα θα κρατήσει ο πόλεμος.
Η αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ πάντως και η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο από τα μέσα Ιανουαρίου έχει δημιουργήσει κινητικότητα και προσδοκίες ότι τουλάχιστον στο μέτωπο της Ουκρανίας θα υπάρξουν εξελίξεις.
Ο ίδιος προεκλογικά είχε υποσχεθεί να τερματίσει τον πόλεμο και γι’ αυτόν τον λόγο παρασκηνιακά έχουν ενταθεί οι πιέσεις προς τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, και να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να δεχθεί κάποιες παραχωρήσεις, μολονότι βέβαια από την άλλη πλευρά ο Βλάντιμιρ Πούτιν δεν είναι διατεθειμένος να δεχθεί οτιδήποτε συνιστά υποχώρηση για τον ίδιον.
Κοιτώντας πάντως πίσω στον χρόνο το 2024, η ουκρανική αντεπίθεση του Αυγούστου και οι επιτυχίες που σημείωσε στην περιοχή του Κουρσκ δεν είχαν τη συνέχεια που το Κίεβο και η Δύση ήλπιζαν προκειμένου να πιέσουν τη Ρωσία.
Στη Μέση Ανατολή είναι ξεκάθαρα πλέον δύο πράγματα: πρώτον, ότι το βόρειο μέτωπο που άνοιξε μέσα στη χρονιά –αυτό στον Λίβανο ανάμεσα στη Χεζμπολάχ και το Ισραήλ– βρίσκεται σε ύφεση μετά την εκεχειρία, αλλά και το ντόμινο που προκάλεσε την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Και, δεύτερον, ότι το νότιο μέτωπο από το οποίο ξεκίνησε η σύγκρουση, αυτό ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ, συνεχίζεται και μαζί το δράμα των Παλαιστινίων που παραμένουν έγκλειστοι στη Γάζα.
Το ίδιο συνεχίζεται και η εμπλοκή του Ιράν στον πόλεμο, η οποία προς το παρόν έχει παραμείνει εξ αποστάσεως: είτε με τις ρουκέτες που εκτόξευσε κάποια στιγμή σε βάρος του Ισραήλ είτε με τον εξοπλισμό και τη στήριξή του προς τη Χαμάς.
Οι αναλυτές ωστόσο εκτιμούν ότι θ’ αποτελέσει τον μεγάλο αντίπαλο του Τραμπ και άρα του Ισραήλ στην περιοχή τους μήνες που έρχονται, δίχως κατ’ αυτόν τον τρόπο να μπορεί ν’ αποκλειστεί εκ νέου η γενίκευση του πολέμου, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί πως τα στρατηγικά πλήγματα του Ισραήλ και ο θάνατος των Χανίγια, Νασράλα, Σινουάρ κ.λπ. οδήγησαν στο ξεκλήρισμα της ηγεσίας τόσο της Χαμάς όσο και της Χεζμπολάχ.
Αναφορικά, τέλος, με τις εξελίξεις στη Συρία, είναι ολοφάνερο πως αποτυπώνουν τις ραγδαίες ανατροπές και γεωπολιτικές εξελίξεις που συντελούνται στην ευρύτερη περιοχή δίχως απαραίτητα να εξελίσσονται εχθροπραξίες στο πεδίο.
Αξιοσημείωτη είναι η προσπάθεια της Τουρκίας να εκμεταλλευτεί τις εξελίξεις και να πραγματοποιήσει τα σχέδιά της ώστε ν’ αναδειχθεί σε περιφερειακή δύναμη, ενώ παράλληλα να εξοντώσει τους Κούρδους που βρίσκονται εγκατεστημένοι κυρίως στη Βόρεια Συρία. Κατά την ίδια λογική, παραμένει ερωτηματικό εάν πράγματι η πτώση του καθεστώτος Ασαντ μπορεί να μετατρέψει τους άλλοτε τζιχαντιστές σε… μεταρρυθμιστές.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το 2024 ήταν εξαρχής εκλογική χρονιά και εξ ορισμού οι εξελίξεις σημαδεύτηκαν από τις κάλπες που στήθηκαν στις ΗΠΑ. Η απόσυρση του Τζο Μπάιντεν από την κούρσα με αντίπαλο τον Τραμπ και οι θετικές, αρχικά, επιδόσεις της Κάμαλα Χάρις στις δημοσκοπήσεις έδωσαν κάποιες ελπίδες στους Δημοκρατικούς, οι οποίοι έδειχναν να χάνουν τη μάχη ύστερα από την απόπειρα δολοφονίας κατά του Τραμπ στο προεκλογικό πόντιουμ.
Η πραγματικότητα ωστόσο απέδειξε ότι η διαδικασία ήταν ένας περίπατος για τον πρώην πρόεδρο και υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων, ο οποίος επιστρέφει έτσι μετά βαΐων και κλάδων στον Λευκό Οίκο και… τρομάζει ολόκληρο τον πλανήτη.
Ήδη κάποιες από τις επιλογές του για τους στενούς συνεργάτες του έχουν προκαλέσει αντιδράσεις. Το ίδιο και οι εξαγγελίες του για την επιβολή δασμών σε ευρωπαϊκά και κινεζικά προϊόντα, αλλά και οι προθέσεις του σχετικά με την απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το κλίμα ή το ΝΑΤΟ. Η ευρεία νίκη του Τραμπ πάντως είναι αλήθεια ότι έβαλε στο περιθώριο σενάρια για γεγονότα αντίστοιχα με αυτά του Καπιτωλίου το 2021 και αμφισβήτηση του εκλογικού αποτελέσματος ή ακόμη και εξέγερση των οπαδών του Τραμπ.
Η πολιτική αστάθεια ούτως ή άλλως είναι αυτή που χαρακτηρίζει την Ευρώπη. Εν μέσω της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι, η οποία είχε την καινοτομία της τελετής έναρξης στον Σηκουάνα αντί γηπέδου, η Γαλλία ταλανίζεται από οικονομικά προβλήματα και αδυναμία σχηματισμού μιας βιώσιμης κυβέρνησης ύστερα από τις εκλογές του Ιουλίου.
Εκλογές που προκάλεσε ο Εμανουέλ Μακρόν, αφού το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και η επικράτηση του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού της Μαρίν Λεπέν προκάλεσε σεισμό σε όλη την Ευρώπη.
Λίγους μήνες αργότερα, την ίδια τύχη είχε η γερμανική κυβέρνηση συνασπισμού των Σοσιαλδημοκρατών, των Φιλελευθέρων και των Πρασίνων, αφού η αποχώρηση των Φιλελευθέρων οδήγησε τον καγκελάριο, Όλαφ Σολτς, στην έξοδο. Μαζί και τη Γερμανία σε πρόωρες εκλογές, με την οικονομία της να δοκιμάζεται εξίσου με τη γαλλική, αφού για δεύτερη συνεχή χρονιά βρίσκεται σε ύφεση και το σκηνικό μοιάζει όλο και πιο πολύ με τη Γαλλία και σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο με την αύξηση της δύναμης της ακροδεξιάς (AfD) και την ξενοφοβία λόγω της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης.