Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπαίνει σε μια νέα εποχή μεταφορών, όπου οι μηδενικές εκπομπές δεν είναι πλέον μακρινός στόχος, αλλά επιτακτική ανάγκη. Στην πρώτη γραμμή αυτής της μετάβασης βρίσκονται τα λεωφορεία και τα πούλμαν, οχήματα που εξυπηρετούν εκατομμύρια πολίτες καθημερινά. Η ACEA (Ένωση Ευρωπαίων Κατασκευαστών Αυτοκινήτων) εξέδωσε πρόσφατα σαφείς κατευθύνσεις, τονίζοντας ότι χωρίς εκτεταμένες και στοχευμένες υποδομές φόρτισης, οι δεσμευτικοί στόχοι μείωσης CO2 για το 2030 δεν μπορούν να επιτευχθούν.
Για την Ελλάδα, που στηρίζει την κοινωνική συνοχή μέσω των δημόσιων συγκοινωνιών και την οικονομία της μέσω του τουρισμού, το μήνυμα της ACEA αποκτά διπλή σημασία. Η χώρα μας καλείται όχι μόνο να συμμορφωθεί με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, αλλά και να αξιοποιήσει την ευκαιρία για να μετατρέψει τις μεταφορές σε μοχλό βιώσιμης ανάπτυξης και διεθνούς ανταγωνιστικότητας.
Σύμφωνα με την ACEA, έως το 2030 θα χρειαστούν περίπου 30.000 σημεία φόρτισης για υπεραστικά λεωφορεία και πούλμαν και επιπλέον 48.000 σημεία φόρτισης για τα αστικά λεωφορεία σε όλη την Ευρώπη. Το 98% αυτών θα πρέπει να τοποθετηθούν εκτός των μεγάλων οδικών αξόνων, σε αμαξοστάσια, κεντρικούς σταθμούς λεωφορείων και τουριστικούς προορισμούς. Η ACEA ζητά από τα κράτη μέλη:
- Να δημιουργήσουν στοχευμένα προγράμματα χρηματοδότησης.
- Να απλοποιήσουν τις διαδικασίες αδειοδότησης.
- Να εναρμονίσουν τους κανονισμούς ασφάλειας.
- Να διασφαλίσουν ότι οι υποδομές θα καλύπτουν και τις ανάγκες των επιβατών (ασφάλεια, χώροι υγιεινής, παροχές).
-Να εφαρμόζουν συστηματική παρακολούθηση ανά εξάμηνο για την πρόοδο ανάπτυξης.
Οι κατευθύνσεις αυτές δεν αποτελούν γενική σύσταση αλλά ουσιαστική προϋπόθεση για την επιτυχία της πράσινης μετάβασης στις μεταφορές. Η Ελλάδα, με τις μεγάλες της ιδιαιτερότητες – την τουριστική της οικονομία, τις συγκοινωνιακές ανάγκες στις μητροπόλεις και το εκτεταμένο νησιωτικό δίκτυο – καλείται να προσαρμόσει τις ευρωπαϊκές οδηγίες σε ένα εθνικό σχέδιο δράσης που θα υπηρετεί τόσο την ανάπτυξη όσο και την περιβαλλοντική προστασία.
Οι προτεραιότητες της ACEA για τα κράτη μέλη
1. Στοχευμένη χρηματοδότηση και ευρωπαϊκά κονδύλια
Η ACEA τονίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να δημιουργήσουν ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία για υποδομές φόρτισης λεωφορείων και πούλμαν. Δεν αρκεί η γενική χρηματοδότηση για ηλεκτρικά οχήματα – απαιτούνται κονδύλια που θα καλύπτουν τις ιδιαιτερότητες των δημόσιων μεταφορών. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει ήδη προγράμματα, όπως το Connecting Europe Facility, που η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να αξιοποιήσει με στοχευμένες προτάσεις.
2. Απλοποίηση αδειοδοτήσεων και μείωση γραφειοκρατίας
Σήμερα, η εγκατάσταση υποδομών φόρτισης καθυστερεί λόγω περίπλοκων διαδικασιών. Η ACEA προτρέπει τα κράτη μέλη να μειώσουν τη γραφειοκρατία και να επιταχύνουν την αδειοδότηση νέων σημείων φόρτισης. Η Ελλάδα έχει ήδη προχωρήσει σε ψηφιοποίηση αδειών και μπορεί να εφαρμόσει αντίστοιχα εργαλεία για να επιταχύνει τις επενδύσεις.
3. Εναρμόνιση κανόνων ασφάλειας
Οι κανονισμοί για την πυρασφάλεια, τις κατασκευαστικές προδιαγραφές και τη χρήση χώρων διαφέρουν από χώρα σε χώρα, προκαλώντας εμπόδια στην ανάπτυξη ενιαίου δικτύου υποδομών. Η ACEA προτείνει εναρμόνιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει προσαρμογή του πολεοδομικού και τεχνικού πλαισίου ώστε να μη δημιουργούνται περιττοί περιορισμοί στους αμαξοστάσια των ΟΑΣΑ και ΟΑΣΘ ή στους ιδιωτικούς χώρους στάθμευσης πούλμαν.
4. Υποδομές με επίκεντρο τον επιβάτη
Σε αντίθεση με τα φορτηγά, τα πούλμαν μεταφέρουν επιβάτες που χρειάζονται χώρους αναμονής, τουαλέτες και ασφάλεια κατά την αποβίβαση. Η ACEA ζητά τα κράτη μέλη να προβλέψουν αυτές τις ανάγκες. Στην Ελλάδα, με τους εκατομμύρια τουρίστες που μετακινούνται με πούλμαν, οι σταθμοί φόρτισης πρέπει να προσφέρουν μια θετική εμπειρία, ενισχύοντας την εικόνα της χώρας ως βιώσιμου προορισμού.
5. Συστηματική παρακολούθηση
Η ACEA καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να παρακολουθούν κάθε έξι μήνες την πρόοδο ανάπτυξης των υποδομών. Αυτό θα διασφαλίζει ότι οι στόχοι CO2 παραμένουν ρεαλιστικοί. Η Ελλάδα μπορεί να θεσπίσει μηχανισμό ελέγχου σε συνεργασία με τον ΔΑΠΕΕΠ και τον ΑΔΜΗΕ, ώστε να συνδέει την ανάπτυξη υποδομών με τη διαθεσιμότητα ηλεκτρικού δικτύου.
Η ελληνική πραγματικότητα
Η ACEA τονίζει ότι το 98% των σημείων φόρτισης που θα χρειαστούν έως το 2030 για λεωφορεία και πούλμαν πρέπει να εγκατασταθούν εκτός των μεγάλων οδικών αξόνων, δηλαδή σε αμαξοστάσια, κεντρικούς σταθμούς και τουριστικούς προορισμούς. Αυτή η γενική κατεύθυνση έχει άμεση αντανάκλαση και στην Ελλάδα.
Αστικά λεωφορεία
Στο πεδίο των αστικών λεωφορείων, η ACEA αναφέρει την ανάγκη συνεχούς επέκτασης της φόρτισης στα αμαξοστάσια, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 90% πωλήσεων οχημάτων μηδενικών εκπομπών έως το 2030. Στην ελληνική πραγματικότητα αυτό αφορά κυρίως τα αμαξοστάσια του ΟΣΥ στην Αθήνα και του ΟΑΣΘ στη Θεσσαλονίκη, όπου ήδη προγραμματίζεται η υποδοχή νέων ηλεκτρικών λεωφορείων. Οι σχετικές προκηρύξεις του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων επιβεβαιώνουν την ανάγκη για άμεση αναβάθμιση υποδομών φόρτισης.
Υπεραστικά και τουριστικά πούλμαν
Η ACEA επισημαίνει ότι η φόρτιση σε τουριστικούς προορισμούς (destination charging), όπως αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία ή θεματικά πάρκα, δεν έχει ακόμη ληφθεί υπόψη στις ευρωπαϊκές στρατηγικές, παρότι είναι κρίσιμη για τον κλάδο των πούλμαν. Η Ελλάδα, ως χώρα που στηρίζεται στον τουρισμό, είναι από τα κράτη-μέλη που επηρεάζονται περισσότερο. Προορισμοί όπως η Ακρόπολη, οι Δελφοί, η Ολυμπία, αλλά και τα νησιά με μεγάλη τουριστική κίνηση, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα τοποθεσιών όπου η ανάπτυξη τέτοιων υποδομών θα είναι αναγκαία.
Νησιωτική διάσταση
Αν και η ACEA δεν κάνει ρητή αναφορά στα νησιά, η ανάγκη για υποδομές φόρτισης εκτός κύριων διαδρόμων μεταφορών αφορά άμεσα το ελληνικό νησιωτικό δίκτυο. Η πρόκληση εδώ συνδέεται με τους περιορισμένους ενεργειακούς πόρους. Η Ελλάδα έχει ήδη δρομολογήσει προγράμματα «πράσινων νησιών» (όπως στη Χάλκη και την Αστυπάλαια), τα οποία μπορούν να αποτελέσουν πλαίσιο ανάπτυξης υποδομών φόρτισης για πούλμαν και λεωφορεία.
