Τη φρίκη που εξαπέλυσε το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία αποκαλύπτουν οι μαρτυρίες που έφερε στη δημοσιότητα η εφημερίδα Washington Post.
O 55χρονος Φαγιάντ αλ-Χασάν περιέγραψε στην εφημερίδα τη δουλειά που έκανε στην πόλη Κουτάιφα: να ξεφορτώνει πτώματα από ψυγεία φορτηγών και να τα πετά σε βαθιές τάφρους. Πρόκειται για έναν από τους τουλάχιστον δέκα μαζικούς τάφους που εντοπίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Δαμασκού. Η Διεθνής Επιτροπή για τους Αγνοούμενους εκτιμά ότι στη Συρία υπάρχουν έως και 66 τέτοιοι τάφοι, όπου το καθεστώς Άσαντ απέκρυψε τα ίχνη των μαζικών δολοφονιών.
«Δεν μπορούσα να κοιμηθώ χωρίς να ξαναβλέπω τη σκηνή», είπε ο Χασάν, περιγράφοντας την πρώτη του μέρα στη «δουλειά». Οι στρατιώτες που φρουρούσαν την περιοχή τον απειλούσαν: «Αν δεν τους πετάξεις, θα πετάξουμε εσένα μαζί τους».
Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ Στίβεν Ραπ, επισκέφθηκε μαζικούς τάφους, περιγράφοντας το σύστημα ως «μια μηχανή θανάτου» που θυμίζει τις ναζιστικές πρακτικές. Ο Ραπ συνεργάζεται με διεθνείς οργανισμούς για τη συλλογή στοιχείων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές δίκες για εγκλήματα πολέμου.
Έγγραφα που βρέθηκαν στο στρατόπεδο φυλακών της Σεντάγια αποκαλύπτουν τη γραφειοκρατική ακρίβεια με την οποία το καθεστώς κατέγραφε τους θανάτους. Σε ένα μητρώο του 2015, 25 κρατούμενοι καταγράφηκαν ως «πτώματα» για μεταφορά σε στρατιωτικό νοσοκομείο. Η διαδικασία συνεχίστηκε την επόμενη μέρα με άλλους 18. «Ακόμα και οι μαζικές εκτελέσεις ήταν υποκείμενες στη γραφειοκρατική διαδικασία», δήλωσε ο Σάντι Χαρούν, υπεύθυνος τεκμηρίωσης στη Διεθνή Ένωση Αγνοουμένων της Σεντάγια.
Μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, συγγενείς αγνοουμένων συνέρρευσαν σε φυλακές και νεκροτομεία, αναζητώντας ίχνη των αγαπημένων τους προσώπων. Σε κάποιες περιπτώσεις, απελπισμένοι συγγενείς έσκαψαν σε μαζικούς τάφους, ενώ οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων προειδοποιούν για την ανάγκη προστασίας αυτών των χώρων.
Στο νεκροτομείο του νοσοκομείου Μουτζαχίντ στη Δαμασκό, δεκάδες πτώματα, πολλά από τα οποία δείχνουν σημάδια κακοποίησης, περιμένουν ταυτοποίηση. Η Χαντίτζα Άλι Μοχάμεντ, 44 ετών, έψαχνε τον γιο της, ο οποίος συνελήφθη το 2014 όταν ήταν μόλις 18 ετών. Παρά την ελπίδα της, δεν τον αναγνώρισε ανάμεσα στα πτώματα. «Πού είναι τα σώματα;» αναρωτήθηκε κλαίγοντας.
Ανυπολόγιστος αριθμός αγνοουμένων
Περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Ειδικοί εκτιμούν ότι η ανασκαφή και ταυτοποίηση των θυμάτων από τους μαζικούς τάφους μπορεί να διαρκέσει δεκαετίες, όπως συνέβη και στη σφαγή της Σρεμπρένιτσα στη Βοσνία.
Ο Μοχάμεντ Τζαφράν, επικεφαλής ιατροδικαστής, επιβεβαίωσε ότι πολλά από τα σώματα δείχνουν σημάδια αφυδάτωσης και υποσιτισμού, υποδηλώνοντας τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης.
Η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), η νέα διοίκηση της Συρίας, έχει αναλάβει την προστασία των ταφικών χώρων, αλλά οι δυνατότητές της είναι περιορισμένες. Διεθνείς οργανώσεις ζητούν αυξημένη υποστήριξη για την ανάσυρση των θυμάτων και την ταυτοποίησή τους, ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη.
