Η Λέρος, το πανέμορφο νησί της Δωδεκανήσου έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα ζωντανό σημείο γνώσης και πολιτισμού και μια βιβλιοθήκη «κόσμημα». Πρόκειται για έναν θεσμό που αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους και τους επισκέπτες.
Σε ένα νησί με χαλαρούς ρυθμούς και με φιλόξενους αλλά και φιλαναγνώστες κατοίκους γεννήθηκε η ιδέα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Λέρου, η οποία μάλιστα το 2013 βραβεύτηκε ανάμεσα στις 12 πιο καινοτόμες βιβλιοθήκες της χώρας.
Διαθέτει περισσότερους από 21.000 τίτλους βιβλίων, που συνεχώς αυξάνονται, σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, ξεχωριστά παιδικά και εφηβικά τμήματα, αλλά και ποικιλία σε δράσεις φιλαναγνωσίας.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο εμπνευστής της βιβλιοθήκης και πρώην δήμαρχος Λέρου, Μιχάλης Κόλλιας, «η δημοτική βιβλιοθήκη Λέρου έχει μετατραπεί σε ένα εργαστήριο δημιουργικής σκέψης, φαντασίας και απασχόλησης. Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά κύτταρα του νησιού μας, με ιστορία που χάνεται στον χρόνο». Ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, ο Διονύσιος Οικονομόπουλος στο βιβλίο του «Λεριακά» (1888) αναφερόταν στην ύπαρξη σπουδαίας βιβλιοθήκης στο νησί, η οποία περιλάμβανε πλήθος χειρογράφων και βιβλίων, δωρεά του Λεριού δασκάλου Αδαμάντιου Χαραμή. Κατά τα δύσκολα χρόνια του πολέμου (1943–1947), τα χειρόγραφα αυτά διασώθηκαν, αφού κρύφτηκαν στο πηγάδι του Κάστρου.
Μέσα από το πρόγραμμα Future Library του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το οποίο δημιούργησε ένα δίκτυο με 140 βιβλιοθήκες σε όλη τη χώρα, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λέρου όχι μόνο εντάχθηκε, αλλά και ξεχώρισε. Το 2013 αναδείχθηκε ανάμεσα στις 12 κορυφαίες βιβλιοθήκες της Ελλάδας και έλαβε μέρος στο διεθνές συνέδριο Next Library που πραγματοποιήθηκε στο Aarhus της Δανίας.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο κ. Κόλλιας είχε θέσει ως στόχο την αναβίωση του θεσμού. Ολοκληρώθηκε η ανακατασκευή του κτιρίου της πρώην Λεριακής Λέσχης, όπου από την 25η Μαρτίου 2015 στεγάζεται η βιβλιοθήκη. Καθοριστική υπήρξε η συμβολή του βιβλιοθηκονόμου Δημήτρη Σταματέλου και του τότε αντιδημάρχου Ιωάννη Κωνσταντινίδη.
Σήμερα, η βιβλιοθήκη λειτουργεί όλο τον χρόνο, δίνοντας σε κατοίκους και επισκέπτες τη δυνατότητα να δανείζονται βιβλία, να συμμετέχουν σε εκδηλώσεις και σε δράσεις. Σημαντικό ρόλο έχουν οι εθελοντές, που με δωρεές βιβλίων και εξοπλισμού στηρίζουν την προσπάθεια. Από το 2023 εντάχθηκε σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα ψηφιοποίησης, με στόχο τη διάσωση και ανάδειξη του πολύτιμου έντυπου υλικού της. Η βιβλιοθήκη, που σήμερα βρίσκεται στον Πλάτανο, δίπλα στο δημαρχείο, αποτελεί το καμάρι όχι μόνο της Λέρου αλλά και ολόκληρης της Δωδεκανήσου.
Η συμβολή των επισκεπτών και η γνωριμία με τον ελληνικό πολιτισμό
Πολλοί τουρίστες έρχονται σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό μέσα από την ανάγνωση ποίησης, λογοτεχνίας, αλλά και έργων φιλοσοφίας και θεολογίας. Ο ιδιοκτήτης βίλας Θάνος Μάλλιος μάλιστα φροντίζει να στέλνει από πριν στους επισκέπτες του λίστα με ελληνικά βιβλία σε μετάφραση, ώστε να γνωρίσουν την ιστορία και την κουλτούρα της χώρας. Όπως αναφέρει, η αγάπη του για τα ελληνικά βιβλία ξεκίνησε από τα παιδικά του καλοκαίρια, καθώς μεγάλωσε στη Σαουδική Αραβία και ένιωθε σαν «τουρίστας» στην ίδια του τη χώρα.
Η προσωπική του συλλογή περιλαμβάνει βιβλία μεταφρασμένα κυρίως στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά, ενώ στόχος του είναι να αναπτύξει και μεταφράσεις στα τουρκικά, καθώς πολλοί επισκέπτες προέρχονται από γειτονικές χώρες.
Στην ερώτηση για πιθανή συνεργασία με τη δανειστική βιβλιοθήκη του νησιού, ο κ. Μάλλιος δηλώνει ότι το επιδιώκει και ενθαρρύνει και άλλους επαγγελματίες της φιλοξενίας να πράξουν το ίδιο. Το ξενόγλωσσο τμήμα της βιβλιοθήκης είναι ιδιαίτερα πλούσιο και αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης. «Κάθε φορά προτρέπω τους επισκέπτες να την ανακαλύψουν. Είναι κάτι μοναδικό, όχι μόνο για τη Λέρο αλλά και για όλη την Ελλάδα», τονίζει χαρακτηριστικά.
